Kościół św. Elżbiety w Gdańsku

Kościół św. Elżbiety w Gdańsku
	nr rej. 398 z dnia 06.09.1971 r.
	kościół rektorski
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Gdańsk
Adres	ul. Elżbietańska 1
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
	parafia św. Brygidy w Gdańsku
Wezwanie	św. Elżbiety
Historia
Data zakończenia budowy	1394 (1417)
Data zniszczenia	1945
Data odbudowy	1947
Dane świątyni
Styl	gotyk
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
	Położenie na mapie Gdańska Kościół św. Elżbiety w Gdańsku
	Położenie na mapie Polski Kościół św. Elżbiety w Gdańsku
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Kościół św. Elżbiety w Gdańsku
	54°21′13,86″N 18°38′45,38″E/54,353850 18,645939
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Elżbiety w Gdańsku – zabytkowy kościół rektorski, leżący w granicach parafii św. Brygidy archidiecezji gdańskiej. W latach 1622–1820 była to druga świątynia gdańskich kalwinistów.

Architektura

Świątynia jest budowlą gotycką z cegły, jednonawową, posiada jedną wieżę na osi, gwiaździste prezbiterium i jedną boczną kaplicę.

Kalendarium i organy

1393–1394 – do istniejącego przytułku dla ubogich i chorych^[2] dobudowano kaplicę św. Elżbiety. Przytułek został zamieniony w szpital.
1417 – ukończono budowę właściwego kościoła św. Elżbiety, którego sylwetka do czasów obecnych zasadniczo nie zmieniła się. Zmianie uległa jedynie wieża i jej hełm.
1547 – rozpoczęto budowę wysokiego wału fortyfikacyjnego. Zlikwidowano wtedy niektóre zabudowania szpitalne oraz cmentarz przykościelny. Zamurowano główne wejście do kościoła.
1557 – świątynia przeszła w ręce ewangelików reformowanych.
1844 – władze miasta sprzedały kościół wojsku. Do 1945 roku był to kościół garnizonowy, w którym odprawiano nieliczne nabożeństwa.
Koniec XIX w. – usunięto wały fortyfikacyjne.
1945 – na przełomie marca i kwietnia kościół razem ze szpitalem przykościelnym zostały spalone. Odbudowy podjęli się księża pallotyni. Po 1945 r. nie odtworzono hełmu wieży, zastępując go daszkiem.
1947 – otwarcie odbudowanego kościoła.
1956–1958 – po październiku 1956 otrzymano pozwolenie na odbudowę dawnego szpitala, który odtąd pełni rolę domu duszpasterskiego.
1993 – po remoncie kościół otrzymał obecny wystrój wnętrza.

Znajdujące się w kościele do 1945 r. organy zostały zbudowane w latach 1735-36 przez Andrzeja Hildebrandta i miały 29 głosów. W 1912 r. przebudowano je na system elektropneumatyczny z 24 głosami. Instrument uległ zniszczeniu w pożarze kościoła wznieconym 30 marca 1945 r. przez żołnierzy Armii Czerwonej. Dzisiejsze, zbudowane w 1957 r., mają 15 głosów^[3].