Wikipedia

Kościół św. Jana Chrzciciela w Raciborzu

zabytkowy kościół w Raciborzu

Kościół św. Jana Chrzciciela – neogotycki kościół parafialny parafii św. Jana Chrzciciela położony w Raciborzu–Ostrogu przy ulicy Morawskiej 1[2]. Obecny budynek wzniesiony został w latach 1856–1866[3].

Kościół św. Jana Chrzciciela
w Raciborzu
1982/72 z dnia 15.01.1973 r.
(zespół kościoła "na Ostrogu")[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Racibórz

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Jana Chrzciciela w Raciborzu

Wezwanie

św. Jana Chrzciciela

Położenie na mapie Raciborza
Mapa konturowa Raciborza, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jana Chrzcicielaw Raciborzu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jana Chrzcicielaw Raciborzu”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jana Chrzcicielaw Raciborzu”
Położenie na mapie powiatu raciborskiego
Mapa konturowa powiatu raciborskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jana Chrzcicielaw Raciborzu”
Ziemia50°05′53″N 18°13′24″E/50,098056 18,223333
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia – stary kościół edytuj

Ciągle jeszcze trwają spory co do dokładnej daty powstania kościoła na Ostrogu. Jednak, jak podają teksty źródłowe, kościół ten został wzniesiony w XIII wieku. Funkcjonował, podobnie jak w Strzegomiu, Wleniu oraz Opolu jako kościół grodzki (poza obrębem fortyfikacji grodowych). Wezwanie św. Jana Chrzciciela na Śląsku było w owym czasie dość rzadkie. Za najbardziej prawdopodobną hipotezę przyjmuje się, iż Janowi Chrzcicielowi poświęcona była pierwotnie kaplica zamkowa, która to została „przeniesiona” poza tereny zamku i funkcjonowała jako odrębny kościół.

W 1307 r. kościół był drewniany i nie posiadał praw parafialnych. Brak murowań można wyjaśnić tym, że wówczas nie tolerowano w bezpośrednim sąsiedztwie zamku murowanych domów Bożych. Powodem tego była możliwość schronienia się w nich wdzierających się wrogów. Dalszy ciąg historii kościoła nie jest znany. Prawdopodobnie drewniany kościół pochłonął wielki pożar w 1574 r. Jednak źródła nie potwierdzają, która świątynia została wtedy zniszczona. Są natomiast dowody, iż kościół uległ pożarowi w 1637 r.

Kościół został odbudowany przez hrabiego Jerzego Oppersdorfa, właściciela raciborskich posiadłości zamkowych. W 1649 r. biskup dokonał konsekracji nowego kościoła oraz trzech ołtarzy. W miarę upływu lat i zmieniania się kapelanów rozbudowywano i wzbogacano wnętrze, teren wokół kościoła, powiększano okna, w 1730 wstawiono organy, rozbudowano wieżę. Kościół posiadał główny ołtarz, wystawiony ku czci Świętej Dziewicy i patrona. Znajdowały się tam także dwa mniejsze ołtarze – przy wejściu Imienia Jezusa i po lewej stronie ołtarza głównego. Na początku XIX wieku wspominany jest również ołtarz boczny św. Sebastiana.

Historia – nowy kościół edytuj

W 1856 r. postanowiono wznieść nowy kościół. Ten, który już istniał, wymagał kapitalnego remontu, a stale rosła liczba wiernych. Postanowiono postawić nową budowlę obok istniejącego kościoła. Zdecydowano o wzniesieniu budowli w stylu neogotyckim. Uznanie zyskał projekt architekta Vincenza Statza z Kolonii, który wzorował się na XIII-wiecznej katedrze we Fryburgu Bryzgowijskim w Badenii-Wirtembergii[4]. Prace budowlane prowadził mistrz murarski i kamieniarski Johannes Kirstein z Koźla[5]. Budowę ukończono w roku 1866. Stary kościół, wybudowany w stylu barokowym przeniesiono do Zawady Książęcej[6] i poświęcono 31 października 1869 roku[6]. Tam stał do 1993 roku, kiedy to uległ spaleniu po uderzeniu pioruna[3].

Nowy kościół św. Jana miał być budowany w kształcie krzyża o długości 155 stóp, z nawą poprzeczną o wysokości 54 stóp, szerokości 24 stóp, z dwiema nawami bocznymi – każda wysoka na 24, a szeroka na 16 stóp. Wieża miała mieć wysokość 190 stóp. Zaplanowano, że nawa środkowa będzie spoczywać na dziesięciu filarach piaskowych.

Już jesienią można było odprawiać nabożeństwa, przy tymczasowo przeniesionym ołtarzu i ławkach. Sukcesywnie wzbogacano wnętrze kościoła. Autorem ołtarza głównego oraz trzech ołtarzy bocznych jest rzeźbiarz z Monachium Adalbert Sickinger. Ołtarz główny został udekorowany obrazem olejnym przedstawiającym chrzest Chrystusa w Jordanie. Ze starego kościoła przeniesiono XVI-wieczną kamienną kropielnicę. Filary ozdobiono figurami dwunastu apostołów. Powstało także ogrodzenie z czternastoma stacjami drogi krzyżowej oraz dwudziestoma siedmioma scenami z życia Jezusa i Matki Najświętszej.

W 1945 r. podczas II wojny światowej kościół został zbombardowany, jednak wiele elementów dawnego wystroju ocalało. Zachowane zostały witraże firmy Mayer z Monachium. Kościół odbudowano w 1950 roku. W 1997 r. w lipcu świątynia została zalana przez wielką powódź. Poziom wody we wnętrzu kościoła przekroczył metr. W wyniku nasiąknięcia zawalił się jeden z drewnianych ołtarzy[3]. Po ustąpieniu wody przystąpiono do usuwania uszkodzeń, osuszania ścian oraz odrestaurowano ławki i dolne części ołtarzy.

W transepcie kościoła zwracają uwagę dwa witraże z około 1900 roku. Pierwszy autorstwa Otto Lazara z Raciborza. W 4 częściach przedstawione zostały postacie: św. Anny z dziewczęcą Maryją, św. Edwarda króla niosącego mężczyznę na plecach, św. Katarzynę z kołem oraz św. Stanisława biskupa z Piotrowinem. Poniżej postaci znajdują się (po kolei): tarcza z inskrypcją „Bogu na chwałę”, herb książąt von Ratibor, herb Raciborza i godło Polski. Drugi witraż zaś to „Sąd Ostateczny” autorstwa mistrza Franza Borgiasa Mayera (Franz Borgias Mayer, 1848–1926) z Monachium z około 1900 roku[4].

Obraz cierpiącego Jezusa edytuj

Istotnym elementem kościoła jest obraz cierpiącego Chrystusa. Umieszczony jest w szczytowej części bocznego ołtarza Krzyża Świętego. Pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku. Został namalowany na desce przez nieznanego autora. Przedstawia oblicze umęczonego Chrystusa – cierniem ukoronowanego, ubiczowanego, z przebitym, krwawiącym prawym bokiem[7].

Według przekazów ustnych obraz ten jest zbyt przerażający dla wiernych, stąd też powstał pomysł namalowania łagodniejszego oblicza Chrystusa. Według tegoż przekazu jedna z bardziej znaczących osób z pobliskiego zamku ufundowała dla parafii kopię obrazu. Kopia ta, pochodząca z 1827 r. znajduje się dzisiaj w ołtarzu głównym nad obrazem Matki Boskiej, natomiast pod obrazem chrztu Pana Jezusa. Namalowana jest na płótnie. Z bliska widoczne są liczne zmarszczenia obrazu. W prawym, dolnym rogu widnieje łaciński napis:

VIENI DE VIENI O. PECATORE INGRATO DENTED AL MIO COSTATO. 1827

W tłumaczeniu brzmi to: Przyjdź, ach przyjdź, niewdzięczny grzeszniku, umocnij się przy moim boku. 1827. Obraz przedstawia również Chrystusa z okaleczonymi dłońmi, wskazującego na ranę swojego prawego boku, ale z jego twarzy emanuje spokój. Wokół głowy Zbawiciela rozchodzą się promienie. Na lewym ramieniu także widoczny jest szkarłatny płaszcz. Na skroniach i czole widnieją krople krwi. Jezus ma na głowie koronę cierniową, ale nie jest ona namalowana na obrazie. Wyraźnie widać, że korona została nałożona na obraz – nie wiadomo jednak, kto i kiedy tego dokonał[8].

Obraz niegdyś był przedmiotem kultu. Z dostępnych źródeł wiadomo, iż już w roku 1817 na Ostróg odbywały się pielgrzymki. Najliczniejsze odbywały się w odpust św. Jana Chrzciciela, lecz wierni mówili, że idą do Cudownego Pana Jezusa. Duża liczba wiernych już w 1827 r. skłoniła do sporządzenia kosztorysu budowy nowego murowanego kościoła, który jak wiemy, zaczęto wznosić w roku 1856[9]. Do dziś w kościele w każdy piątek o godzinie 18.00 odprawiane jest nabożeństwo do Cudownego Pana Jezusa, podczas którego odmawiana jest koronka do Miłosierdzia Bożego, a także modlitwa o Boże Miłosierdzie i specjalna litania. Później następuje wystawienie Najświętszego Sakramentu oraz krótka adoracja, którą kończy błogosławieństwo sakramentalne. W trakcie nabożeństwa śpiewane są pieśni do Cudownego Pana Jezusa. Przed obrazem wystawiona jest księga, w której wierni wpisują prośby i podziękowania do Chrystusa Cierpiącego. Są one także odczytywane podczas nabożeństwa[10].

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. ↑ TV Silesia: Kościół paraf. pw. św. Jana Chrzciciela. [dostęp 2009-06-14].
  3. ↑ a b c Gorny-slask.eu: Kościół św. Jana Chrzciciela. [dostęp 2009-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 czerwca 2009)].
  4. ↑ a b Grzegorz Wawoczny: The Best of Racibórz PL. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, s. 8. ISBN 978-83-89802-54-5.
  5. ↑ Johannes Kirstein (Kirschtein). mefuxe.pl.
  6. ↑ a b Anna Bindacz, Grzegorz Wawoczny, Z biegiem Suminy: atrakcje turystyczno-krajoznawcze gminy Nędza, Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW Grzegorz Wawoczny, 2005, s. 19, ISBN 83-89802-12-0, OCLC 833591999 [dostęp 2023-01-17].
  7. ↑ Parafia św. Jana Chrzciciela: Cudowny obraz. [dostęp 2009-06-14].
  8. ↑ Parafia św. Jana Chrzciciela: Kopia obrazu. [dostęp 2009-06-14].
  9. ↑ Parafia św. Jana Chrzciciela: Kult. [dostęp 2009-06-14].
  10. ↑ Parafia św. Jana Chrzciciela: Piątkowe nabożeństwo. [dostęp 2009-06-14].

Bibliografia edytuj

  • Materiały udostępnione przez proboszcza Jerzego Hetmańczyka
  • Grzegorz Wawoczny: Ostróg – historia kościoła i cudownego obrazu. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2002. ISBN 83-917453-2-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Jana_Chrzciciela_w_Raciborzu&oldid=71192212”