Kościół św. Michała Archanioła w Szalowej

Kościół św. Michała Archanioła w Szalowejrzymskokatolicki kościół parafialny z pierwszej połowy XVIII wieku.

Kościół św. Michała Archanioła
w Szalowej
A/1403/M z dnia 05.03.1931 i 20.02.2014[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Widok z lotu drona
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Szalowa

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Michała Archanioła w Szalowej

Wezwanie

św. Michała Archanioła

Położenie na mapie gminy Łużna
Mapa konturowa gminy Łużna, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Szalowa, kościół drewniany”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Szalowa, kościół drewniany”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Szalowa, kościół drewniany”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Szalowa, kościół drewniany”
Ziemia49°40′56,00″N 21°01′17,75″E/49,682222 21,021597

Kościół w Szalowej znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego i uznawany jest za jeden z najcenniejszych drewnianych barokowych kościołów w Polsce. Obiekt o charakterze bazylikowym unikatowym na skalę europejską. 23 listopada 2017 prezydent RP wpisał kościół na listę pomników historii[2].

Historia edytuj

Kościół został wzniesiony w 1736 lub 1739 roku[3] wg projektu nieznanego architekta dzięki staraniom ówczesnego właściciela wsi Krzysztofa Jordana i proboszcza szalowskiego Wojciecha Stefanowskiego. Poświęcony był w 1756 roku. Remontowany: w 1808 roku, uzupełniono polichromię; w 1911, dachy kościoła pokryto blachą oraz w latach 1952–1954. W 2012 roku rozpoczęto w kościele i jego otoczeniu prace remontowo-konserwatorskie finansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oszalowano ściany i dachy pokryto gontem.

Architektura i wyposażenie edytuj

Kościół jest orientowany, konstrukcji zrębowej z drzewa jodłowego. Trójnawowy w układzie bazylikowym, do nawy głównej przylegają arkadami o falistym wykroju wspartymi na słupach, niższe nawy boczne oświetlone własnymi oknami. Do trójbocznie zamkniętego prezbiterium tej samej szerokości co nawa główna dostawione są dwie zakrystie. Do korpusu nawowego od frontu przylegają trzy kruchty.
Dachy: nad nawą główną i prezbiterium dwuspadowy, przechodzący nad prezbiterium w wielopołaciowy, z ośmioboczną sygnaturką zwieńczoną hełmem z latarnią; nad nawami bocznymi pulpitowe; łamane nad kruchtami. Unikatowym elementem konstrukcyjnym są dostawione w zachodniej części nawy dwie zrębowe wieże z baniastymi hełmami, które z trójkątnym frontonem pomiędzy nimi tworzą jednolitą fasadę. Fronton ozdobiony jest XVIII-wieczną rzeźbą św. Michała Archanioła walczącego z szatanem w postaci smoka.

Wewnątrz w prezbiterium i nawie pozorne sklepienia kolebkowe, a strop płaski w nawach bocznych. Świątynię zdobi rokokowa polichromia z połowy XVIII wieku: na ścianach wielobarwne kompozycje kwiatowe, na sklepieniach sceny figuralne.

Wyposażenie kościoła bogate i jednolite w stylu pochodzi głównie z XVIII wieku. Główne jego elementy to:

  • ołtarz główny i sześć ołtarzy bocznych: drewniane, późnobarokowe, kolumnowe z dekoracją rokokową; jeden boczny z otoczonym kultem obrazem św. Jana z około 1640 roku,
  • chrzcielnica z czarnego marmuru,
  • konfesjonały, ławki,
  • ambona wraz z galeryjką kolatorską,
  • obraz Veraicon pod belką tęczową (XVII wiek),
  • chór muzyczny.

Otoczenie kościoła edytuj

Obiekt otacza masywny kamienny mur, w obrębie którego stoi od północy barokowa kaplica Miłosierdzia Bożego z 1739 roku oraz od południa XIX-wieczna murowana arkadowa dzwonnica, w której wiszą trzy dzwony: mały o imieniu św. Jan Chrzciciel - 130 kg, średni św. Sebastian - 220 kg; oba odlane w odlewni dzwonów w Białej w 1947 z fundacji rodaka szalowskiego - ks. Sebastiana Jana Jerzaka oraz duży zabytkowy - 400 kg z roku 1701 z inskrypcją: ET VERBUM CARO FACTUM EST ET HABITAVIT IN NOBIS A.D. 1701[4].

Lista światowego dziedzictwa UNESCO edytuj

W 2000 roku, budynek – wraz z kilkoma innymi kościołami drewnianymi z terenu Małopolski – został wytypowany do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jednak w 2003 roku, ze względu na swą odrębność (pozostałe były gotyckie), nie został na tę listę wpisany.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2016-02-20].
  2. Informacja na oficjalnej stronie Prezydenta RP
  3. Praca zbiorowa, Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, Kraków 2010, str. 191
  4. Szalowa - Dzwony kościoła pw. św. Michała Archanioła. [dostęp 2023-02-19].

Bibliografia edytuj

  • Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Sebastian Wypych Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2001, s. 161-162, ISBN 83-85557-88-1, ISBN 83-85368-79-5
  • Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, Bartłomiej Cisowski i inni, Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, 2010, s. 191–192, ISBN 978-83-60538-61-6, OCLC 995427727.

Linki zewnętrzne edytuj