Wikipedia

Kościół św. Michała i klasztor bernardynek w Wilnie

Kościół św. Michała Archanioła i klasztor bernardynek w Wilnie – była świątynia rzymskokatolicka, jedyny renesansowy kościół miasta. Obecnie siedziba Muzeum Dziedzictwa Sakralnego Litwy.

Kościół św. Michała w Wilnie
Vilniaus Šv. arkangelo Mykolo bažnyčia
Ilustracja
Fasada kościoła
Państwo

 Litwa

Miejscowość

Wilno

Wyznanie

katolickie (do 1948)

Kościół

rzymskokatolicki (do 1948)

Wezwanie

św. Michał

Położenie na mapie Wilna
Mapa konturowa Wilna, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała w Wilnie”
Położenie na mapie Litwy
Mapa konturowa Litwy, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała w Wilnie”
Ziemia54°40′58″N 25°17′32″E/54,682778 25,292222
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

Ufundowany w 1594 przez Lwa Sapiehę, który podarował bernardynkom pałac z przeznaczeniem na klasztor. W tym samym roku rozpoczęto budowę świątyni, w środku powstał monumentalny, marmurowy grobowiec Lwa Sapiehy i jego żon Elżbiety z Radziwiłłów i Doroty z Firlejów. Budowa trwała 31 lat, kościół i klasztor ucierpiały mocno podczas pożaru w 1655 wznieconego podczas najazdu Kozaków, którzy wymordowali zakonnice i ludność, która schroniła się w świątyni. Podczas odbudowy zmieniono układ fasady na barokowy, pod koniec XVII wieku powstała wolno stojąca dzwonnica, pełniąca również rolę bramy cmentarnej. Kościół był otoczony wysokim murem oraz opartymi na kolumnach krużgankami, w 1874 podczas wytyczania ulicy św. Anny rozebrano krużganki, pozostawiono jednak fragmenty kolumn[1].

Pod koniec XIX wieku władze carskie różnymi sposobami ograniczały działalność klasztorów katolickich i rozpoczęły masowe ich zamykanie. W 1886 zamknięto również klasztor bernardynek, a budynek przeznaczył na przytułek dla ubogich. Po paru latach zamknięto również kościół, który niszczał do 1905, kiedy to Sapiehowie mieszkający zagranicą podjęli próby uporządkowania opuszczonego kościoła. Po I wojnie światowej i po zajęciu Wilna przez wojska polskie kościół został ponownie konsekrowany, w 1921 powróciły do niego bernardynki. W marcu 1942 hitlerowcy aresztowali bernardynki, a po ich uwolnieniu zabronili powrotu do klasztoru, w którym po kilku miesiącach powstało litewskie seminarium duchowne. Po II wojnie światowej, gdy Litwę okupował ZSRR, większość kościołów wileńskich, w tym kościół św. Michała, była zamknięta. Władze radzieckie postanowiły w 1948 urządzić w nim muzeum architektury. Jednak zespół klasztorny i kościół przez wiele lat pozostawał zaniedbany i lekkomyślnie niszczony - w 1951 zburzono cały osiemnastowieczny wystrój wnętrza, zdemontowano organy. Budynki klasztorne zamieniono na akademik, mieszkania i pracownie. W 1964 pożar zniszczył kościół. Dopiero po pożarze wyremontowano kościół i przekształcono go w muzeum architektury[1].

Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości w 1993 kościół i budynki klasztorne zostały przekazane kurii diecezji wileńskiej.

7 października 2005 roku arcybiskup metropolita wileński kardynał Audrys Bačkis dekretem ustanowił na terenie kościoła i klasztoru Muzeum Dziedzictwa Sakralnego. W 2005 rozpoczęto prace konserwatorskie.

18 października 2009 roku Muzeum Dziedzictwa Sakralnego zostało otwarte.

Osobny artykuł: Muzeum Dziedzictwa Sakralnego w Wilnie.

Wyposażenie edytuj

Mimo dewastacji po 1945 we wnętrzu kościoła ocalały:

  • Nagrobek Lwa Sapiehy i jego żon, Elżbiety z Radziwiłłów i Doroty z Firlejów - na prawo od ołtarza głównego;
  • Nagrobek Jana Stanisława Sapiehy - nad drzwiami do zakrystii;
  • Nagrobek Teodory Krystyny z Tarnowskich Sapieżyny (proj. Giovanni Battista Grisleni i Francesco de Rossi);
  • Epitafium Krzysztofa Mikołaja Sapiehy - klatka schodowa dawnego klasztoru;

Do 1945 r. w kościele znajdował się obraz Marii z Dzieciątkiem adorowanej przez św. Franciszka z Asyżu i św. Bernardyna ze Sieny zwany obrazem Matki Boskiej Sapieżyńskiej bądź Świętomichalskiej. Został przeniesiony z kościoła Bernardynów, gdzie od XVI w. zasłynął łaskami i cudami. Jego kult oficjalnie potwierdzono w 1699 r.[2] 8 września 1750 r. został koronowany przez bp Michała Jana Zienkowicza[3] koronami przysłanymi przez papieża Benedykta XIV. Obecnie obraz znajduje się w wileńskiej katedrze[4].

Ponadto pod świątynią znajduje się krypta z trumnami Sapiehów i Doroty Siedleczyńskiej, przełożonej zakonu, którą zamordowali w 1655 roku żołnierze moskiewscy.


  • Galeria
  •  
    Kościół na rysunku Iwana Trutniewa
  •  
    Wnętrze kościoła-muzeum
  •  
    Nagrobek Lwa Sapiehy i jego żon Elżbiety z Radziwiłłów i Doroty z Firlejów


Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Krzysztof Wałejko (z zespołem red. ks. Marek Borysiak, Anna Franko, Irena Jutkiewicz i Katarzyna Jutkiewicz): Praktyczny przewodnik po Wilnie. Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Krzysztof Wałejko", Suwałki 2003, s. 145-148. ISBN 83-918978-2-6.
  2. ↑ Paweł Freus, Cudowny wizerunek w Lublinie z listu (1666 r.) Jana Sobieskiego i problem cudów za jego czasów w Rzeczypospolitej, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
  3. ↑ KATOLIK.pl - Portal katolicki dla wierzących, wątpiących i poszukujących [online], www.katolik.pl [dostęp 2016-03-21].
  4. ↑ Jono Pauliaus II piligrimų kelias. Wizerunek Madonny Sapieżyńskiej [online], www.piligrimukelias.lt [dostęp 2020-06-04].

Bibliografia edytuj

  • Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juliusza Kłosa, Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione po zgonie autora. Wilno, 1937. S. 139—141, 143.
  • Dalia Vasiliuniene: Muzeum Dziedzictwa Sakralnego. Przewodnik.. Litwa: 2010. ISBN 978-609-95148-2-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Michała_i_klasztor_bernardynek_w_Wilnie&oldid=73468236”