Kościół św. Piotra Apostoła w Młynarach

Kościół Świętego Piotra Apostoła – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Pasłęk I diecezji elbląskiej. Jeden z zabytków miasta.

Kościół św. Piotra Apostoła

618/69 z dnia 28.02.1968
kościół parafialny
widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Miejscowość	Młynary
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
parafia	św. Piotra Apostoła
Historia Data zakończenia budowy druga połowa XIV wieku Aktualne przeznaczenie świątynia katolicka Poprzednie wyznanie Luteranizm (do 1945)
Dane świątyni Styl gotyk Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 1 Liczba naw 2
Położenie na mapie Młynar Kościół św. Piotra Apostoła
Położenie na mapie Polski Kościół św. Piotra Apostoła
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kościół św. Piotra Apostoła
Położenie na mapie powiatu elbląskiego Kościół św. Piotra Apostoła
Położenie na mapie gminy Młynary Kościół św. Piotra Apostoła
54°11′15,06″N 19°43′13,03″E

Historia

Kościół powstał zapewne jednocześnie z założeniem Młynar. Jej uposażenie zostało wyznaczone w dokumencie lokacyjnym miasta z 1327 roku. Z 1329 roku pochodzi już informacja o miejscowym proboszczu. Świątynia ta została zniszczona przez pożar, który wybuchł w 1547 roku. Jej odbudowa, do której zostały wykorzystane cegły z rozbieranych murów obronnych, trwała w latach 1547–1553. Zostały wtedy zrekonstruowane tylko dwie, z trzech wcześniej istniejących, naw. Prace były prowadzone przez mistrza murarskiego Stanisława z Fromborka. W latach 1567–1570 wybudowana została wieża świątyni, która została podwyższona w 1595 roku.

W 1738 roku kościół został po raz kolejny przebudowany, według planów budowniczego okręgowego Grunenberga. Została wtedy rozebrana zakrystia, mieszcząca się między filarami w nawie bocznej przy ołtarzu i została wybudowana nowa na miejscu dotychczasowego prezbiterium. Rozebrany został również chór mieszczący się po stronie południowej i na tym miejscu, w nawie bocznej od strony północnej została wzniesiona dwupiętrowa empora. Z tego okresu pochodzi też obecna forma okien. W 1875 roku został rozebrany dotychczasowy sufit gipsowy. Na jego miejscu mistrz ciesielski Ehlert wykonał nowy drewniany sufit, który zachował się do czasów obecnych. W latach 1898–1899 wieża świątyni została gruntownie wyremontowana, a w 1927 roku zostały wyremontowane i przebudowane organy (ponownie były remontowane w latach 1955–1956, 1991–1992 i 2007).

Od czasów reformacji do 1945 roku świątynia była własnością gminy ewangelickiej. Po 1945 roku została przejęta przez katolików. W 1956 roku zostały rozebrane piętrowe empory, a w 1966 roku świątynia uzyskała nowe elewacje. W przedsionku od strony północnej została wtedy urządzona kaplica Matki Bożej Częstochowskiej. W dotychczasowej zakrystii została umieszczona sala katechetyczna. Nowa zakrystia została wzniesiona w nawie bocznej przy głównym ołtarzu na miejscu, w którym znajdowała się do 1738 roku.

Jest to budowla gotycka, orientowana, o dwóch nawach, murowana z cegły i otynkowana (oprócz wieży). Wybudowana została na planie prostokąta o długości 32,31 metrów i szerokości 17,6 metrów W południowo-zachodni narożnik korpusu nawowego jest wbudowana masywna wieża na planie kwadratu (o wysokości 30 metrów), z oknami ostrołukowymi. Korpus nawowy oraz kruchty są pokryte dachem siodłowym, wieża namiotowym, zakrystia pulpitowym. Wewnątrz nawa główna jest wyższa i szersza od bocznej. Oddzielona jest przez ostrołukowe arkady, podparte ośmiobocznymi filarami. Na elewacji południowej mieszczą się okna ostrołukowe, na północnej – prostokątne. W nawie znajduje się strop płaski, do 1875 roku pomalowany w sceny z Pisma Świętego.

Do wyposażenia kościoła należą m.in.: ołtarz główny powstały w latach 1693–1694, dzieło Issaca Rigi, ambona powstała w 1654 roku, dzieło Hannsa Ohlmanna, organy powstałe w 1742 roku, dzieło Adama Gottlieba Caspariniego.