Kościół Świętego Szymona i Świętej Heleny w Mińsku

świątynia

Kościół Świętego Szymona i Świętej Heleny albo Czerwony Kościół[2] (biał. Касцёл святых Сымона і Алены, Kaścioł światych Symona j Aleny; Чырвоны касцёл, Czyrwony kaścioł) – kościół katolicki w Mińsku znajdujący się przy pl. Niepodległości. W kościele odprawiane są msze w językach białoruskim, polskim, litewskim, łacińskim[3].

kościół Świętego Szymona i Świętej Heleny
Касцёл святога Сымона і святой Алены
713Г000229
Ilustracja
Państwo

 Białoruś

Miejscowość

Mińsk

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

św. Szymona i św. Heleny

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Faustyny Kowalskiej[1]

Położenie na mapie Mińska
Mapa konturowa Mińska, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „kościół Świętego Szymona i Świętej Heleny”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, w centrum znajduje się punkt z opisem „kościół Świętego Szymona i Świętej Heleny”
Ziemia53°53′47,47″N 27°32′50,92″E/53,896519 27,547478
Strona internetowa

Historia edytuj

Został zbudowany w latach 1905–1910 według projektu Tomasza Pajzderskiego w stylu neoromańskim, budowę nadzorował Władysław Marconi. Jego fundatorem był Edward Woyniłłowicz, wezwanie otrzymał na pamiątkę zmarłych przedwcześnie jego dzieci Helenki i Szymona. Budowę wsparł kwotą tysiąca rubli polski ziemianin Jerzy Hutten-Czapski z Przyłuk[4]. Budynek był wzorowany na podobnym kościele znajdującym się w Jutrosinie, wybudowanym przez tego samego architekta. Mury kościoła zbudowano z cegły sprowadzonej spod Częstochowy, marmury wewnątrz przyjechały spod Kielc, a dachy pokryto dachówką z Włocławka[5].

W 1923 świątynia została zbezczeszczona przez bolszewików, dziewięć lat później ostatecznie ją zamknięto, przekazując budynek Państwowemu Teatrowi Polskiemu Białoruskiej SRR. Przed II wojną światową zamieniono go na kino.

Podczas okupacji niemieckiej (1941–1944) kościół był otwarty dla wiernych, po zajęciu Mińska przez wojska radzieckie znów służył jako kino („Sawieckaja Biełarus”), dokonano jego wewnętrznej przebudowy.

W roku 1988 w Mińsku rozpoczęto walkę o zwrot świątyni. Polacy, członkowie miejscowego Stowarzyszenia „Polonia”, organizowali liczne protesty i głodówki. Dzięki tym staraniom i zabiegom Prezesa Wiktora Dmuchowskiego „Czerwony Kościół” w Mińsku, jako pierwszy został zwrócony Polakom i katolikom Mińska. W czasach ZSRR to był wielki sukces. Na spotkaniu z Papieżem Janem Pawłem II w listopadzie 1990 roku Prezes Stowarzyszenia p. Wiktor Dmuchowski osobiście odebrał z rąk Jego Świątobliwości podziękowania za pracę i postawę Polaków na Białorusi. Dużą rolę w odzyskaniu świątyni odegrały Anna Niciejewska-Siniewicz i Edward Tarlecki, którzy podjęli strajk głodowy pod murami świątyni oraz osobistym zaangażowaniem przyśpieszyli odzyskanie kościoła[6][7][8]. Ks. Władysław Zawalniuk, obecny proboszcz parafii św. Szymona i Heleny był mocno uzależniony od władz komunistycznych, które co jakiś czas dawały mu wytyczne i pod ich naciskiem domagał się przerwania protestów i głodówek. Ostatecznie świątynia została zwrócona 15 kwietnia 1990 roku białoruskim katolikom (korzystają z niej również unici), po czym przeszła gruntowną rekonstrukcję. Obecnie jest centrum życia kulturalnego, społecznego i religijnego mińskich katolików, działają przy niej biblioteka polska, chór, teatr młodzieżowy i nieuznawany przez władze Białorusi miński oddział Związku Polaków. We wrześniu 2007 decyzją władz Mińska ulicy przy kościele nadano imię Edwarda Woyniłłowicza.

W 2013 roku, na mocy rozporządzenia Prezydenta Republiki Białorusi i wbrew oczekiwaniom parafian, prawo własności do zespołu architektonicznego kościoła przekazano władzom Mińska, a parafia otrzymała jedynie prawo do nieodpłatnego użytkowania świątyni. Władze Mińska przekazały zarządzanie budynkiem przedsiębiorstwu komunalnemu „Minskaja Spadczyna” (tłum. Mińskie Dziedzictwo)[9]. Mieszkańcy Mińska i Kuria archidiecezji mińsko-mohylewskiej domagają się zwrotu świątyni parafii[10]. W latach 2017-2019 przeprowadzono gruntowny remont budynku[9]. 17 lutego 2019 r. arcybiskup mińsko-mohylewski Tadeusz Kondrusiewicz poświęcił odlane w Polsce trzy dzwony zawieszone na wieży kościoła. Poprzednie zostały zrzucone z wieży i zniszczone przez bolszewików w 1923 roku[11].

W nocy z 25 na 26 września 2022 r. nieznani sprawcy włamali się do świątyni i podpalili jedno z pomieszczeń. Zniszczenia były nieznaczne, jednak władze nakazały zamknąć kościół, z powodu konieczności przeprowadzenia w nim remontu. 6 października 2022 r. przedsiębiorstwo „Minskaja Spadczyna” wymówiło parafii bezpłatną umowę najmu budynku ze skutkiem natychmiastowym[12][13].

Zobacz też edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Przypisy edytuj

  1. «Фэст Божай Міласэрнасці 2017» адбыўся ў парафіі Маці Божай Ружанцовай у Мінску, loshycacsma.by [dostęp 2017-11-24] (ros.).
  2. Polskie egzonimy przyjęte na 125. posiedzeniu KSNG - kościół Świętego Szymona i Świętej Heleny jest egzonimem głównym, zaś Czerwony Kościół wiariantowym.
  3. Catholic.by - Мінск — парафія Св. Сымона і св. Алены (Чырвоны касцёл), catholic.by [dostęp 2021-06-23] (biał.).
  4. Ігар Гатальскі: Юрый Чапскі – апошні ўладальнік сядзібы Прылукі. W: Жыццё айчыне, гонар нікому: Матэрыялы міжнар. навук. канф., прысв. 180-годдзю з дня нарадж. Эмерыка фон Гутэн-Чапскага: Мінск, 16–18 сакавіка 2009 г. Мінск: Выдавец В. Хурсік; Польскі Інстытут у Мінску, 2010, s. 70–78. ISBN 978-985-6888-58-1. (biał.).
  5. Grupa Wirtualna Polska, Kościół św. Szymona i św. Heleny w Mińsku, Białoruś – Strona 5, turystyka.wp.pl, 14 czerwca 2012 [dostęp 2016-03-06] (pol.).
  6. Magazyn Polski №10.2013. TADEUSZ GAWIN "Początek odrodzenia" strona 11
  7. Tadeusz Gawin. "POLSKIE ODRODZENIE NA BIAŁORUSI 1988-2005". strona 288 Wyższa Szkoła Administracji Publicznej im. Stanisława Staszica BIAŁYSTOK 2010 ISBN 978-83-60772-23-2
  8. Cezary Goliński, Batalia o kościół, „Głos znad Niemna”, nr 5 (7) z maja 1991.
  9. a b Kuria Archidiecezji Mińsko-Mohylewskiej: Przekażcie Czerwony Kościół wiernym!, belsat.eu [dostęp 2021-11-03] (pol.).
  10. Białoruś: katolicy domagają się zwrotu największej parafii w Mińsku, PCH24.pl, 21 lipca 2020 [dostęp 2021-11-03].
  11. Dzwony powróciły na wieżę Czerwonego Kościoła w Mińsku. Kiedyś zniszczyli je komuniści, Związek Polaków na Białorusi, 18 lutego 2019 [dostęp 2021-11-03] (pol.).
  12. Bohdan Miś, Największa świątynia katolicka na terenie dawnego Imperium Rosyjskiego została zamknięta, 7 października 2022.
  13. Parafianie Czerwonego Kościoła w Mińsku zamiast świątyni otrzymają „tymczasowe lokum”, Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna [dostęp 2022-10-28] (pol.).

Zobacz też edytuj