Kościół św. Trójcy w Cieszynie
Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy w Cieszynie – rzymskokatolicki kościół filialny z 1594 r., wybudowany w stylu gotycko-renesansowym, znajdujący się przy placu Józefa Londzina.
 nr rej.:- A-239/77 z dnia 14.12.1977 (woj. bielskie)[1] - A/1086/22 z dnia 16.11.2022 (woj. śląskie)[2] | |||||||||||
| kościół filialny | |||||||||||
 Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Cieszyna  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |||||||||||
 49°45′02,3″N 18°38′04,3″E/49,750639 18,634528
| |||||||||||
Historia edytuj
Pierwotnie był to leżący na cmentarzu drewniany kościół ewangelicki (pierwsza w Cieszynie świątynia protestancka) fundacji księżnej Sydonii Katarzyny z 1585 roku. Powstanie kościoła wiąże się epidemią, która trwała od Zielonych Świątek w roku 1585 do połowy października tego samego roku. Na terenie kościoła i terenach przyległych pochowano podobno 3000 ofiar zarazy. Na miejsce pochówku przeznaczono ogrody, które zostały podarowane na ten cel przez ich właścicielkę – księżną Sydonię Katarzynę. Początkowo na cmentarzu wybudowano drewnianą kaplicę, a następnie w 1594 roku wystawiono murowany kościół. W 1654 r. kościół odebrano ewangelikom i przekazano katolikom. Było to związane z kontrreformacją i z tym, że książę cieszyński Adam Wacław – konwertyta ewangelicki – powrócił do wiary Kościoła katolickiego. Protestanci bezskutecznie próbowali odzyskać kościół, jednak gdy w 1653 roku ostatni protestancki pastor Cieszyna został zmuszony opuścić miasto, w marcu 1654 r. kościół przejęła Komisja Religijna. Wtedy to kościół stał się świątynią filialną kościoła parafialnego Świętej Marii Magdaleny.
Otaczający kościół cmentarz zaczęto likwidować w 1865 r., a zamknięto w 1883 r., z czasem zamieniając w Park Świętej Trójcy[3]. Oprócz ofiar epidemii na cmentarzu pochowano m.in. twórcę biblioteki i muzeum w Cieszynie – ks. Leopolda Szersznika[4]. Jedna z płyt nagrobnych pochodzi z nagrobka Gabriela Gerloffa (1605–1655), ostatniego cieszyńskiego mincerza, pochodzącego z Saksonii. W 1945 r. skuto niemiecki napis, został tylko herb Gerloffa i ornament roślinny[3].
Odpust w kościele pod wezwaniem Świętej Trójcy odbywa się w niedzielę Trójcy Przenajświętszej[5].
Architektura edytuj
Kościół jest jednonawowy, w stylu gotycko-renesansowym. Został wzniesiony na rzucie prostokąta z trójprzęsłową nawą i pokryty dachem dwuspadowym. Do nawy przylega niższe prezbiterium z zakrystią i wieżą kościelną. Frontowa fasada została zwieńczona późnorenesansowym szczytem z 1659 roku. W ścianach bocznych – w półkoliście zamkniętych niszach – rozmieszczono ostrołukowe okna[6].
Nad wejściem widoczne są gotyckie portale pochodzące z końca XVII wieku[4]. Neogotycka wieża – przylegająca do nawy – pochodzi z 1864 roku. Została opatrzona kamiennymi, renesansowo-barokowymi epitafiami wmurowanymi w zewnętrzne ściany. Murowana wieża powstała na miejscu wieży drewnianej, która wieńczyła kaplicę grobową. W wieży jest zawieszony dzwon z 1641 roku, który został ufundowany przez księżną Elżbietę Lukrecję[6].
Nawę kościoła nakrywa kolebkowe sklepienie z głębokimi lunetami. Nawę od prezbiterium oddziela tęczowy ostrołuk[6], a po stronie przeciwnej mieści się chór z przełomu XVIII i XIX wieku, który został wsparty na trzech arkadach[6].
Ołtarz główny jest późnobarokowy, dwukondygnacyjny i kolumnowy. Został ozdobiony figurami św. Teresy i św. Jadwigi. Dziewiętnastowieczne obrazy pędzla F. Dobischowskiego znajdujące się w ołtarzu, przedstawiają Chrzest Pana Jezusa w Jordanie i Boga Ojca. W ołtarzach bocznych znajdują się obrazy: św. Sebastiana i św. Tobiasza z aniołem[4].
W części północnej kościoła znajduje się zamurowany portal, co oznacza, że kiedyś istniało tam wejście[5].
Po II wojnie światowej kościół został przyozdobiony polichromią[3].
-
Fasada kościoła -
Fasada wieży kościoła -
Ołtarz -
Figura Św. Teresy -
Jeden z nagrobków
Legenda edytuj
Z kościołem pw. Świętej Trójcy wiąże się legenda zapisana w połowie XIX wieku. Według tej legendy w czasie najazdu Tatarów na Europę, w 1241 roku książę cieszyński próbował stawić im opór, jednak bezskutecznie. Cieszyńscy mieszczanie byli zmuszeni schronić się wraz z dobytkiem w górach. Zdarzył się wtedy cud i Tatarzy wycofali się. W podzięce za łaski Opatrzności Bożej mieszkańcy Cieszyna wznieśli kościół pod wezwaniem św. Trójcy. Kościół strawił pożar, ale cieszyniacy byli przeświadczeni, że w razie wielkiej potrzeby Opatrzność trzeba prosić o przychylność. Gdy w 1585 roku w Cieszynie wybuchła wielka zaraza, mieszczanie ślubowali odbudować ten kościół, jeśli Bóg oszczędzi ich od zagłady[6].
Msze święte edytuj
Msze święte odbywają się[5]:
- niedziele i święta nakazane: 11.00
- poniedziałek (Odnowa w Duchu Świętym) – godzina 19.00
- wtorek (uczniowie szkół gimnazjalnych) – godzina 17.00
- środa (uczniowie Szkół Katolickich) – godzina 7.45
- czwartek (dzieci pierwszokomunijne) – godzina 17.00
- piątek (Ruch Światło-Życie) – godzina 17.00
- sobota - godzina 17.00
Bibliografia edytuj
- Cieszyn, Czeski Cieszyn: plan miasta - Warszawa; Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. E. Romera. 1996.
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 2 grudnia 2022 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2022-12-03]
- ↑ a b c Marcin Żerański: Cieszyn i Czeski Cieszyn - śladem tramwaju. Cieszyn: Pracownia na Pastwiskach, 2011, s. 71. ISBN 978-83-933109-0-6.
- ↑ a b c Marek Robak, Robak.pl Systemy Informacyjne, Cieszyn: kościół Św. Trójcy [online], dziedzictwo.ekai.pl [dostęp 2016-08-22].
- ↑ a b c Kościół Świętej Trójcy - Parafia Świętej Marii Magdaleny w Cieszynie [online], parafiamagdaleny.pl [dostęp 2016-08-22].
- ↑ a b c d e Janusz Spyra, Via Sacra. Kościoły i klasztory w Cieszynie i na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn: Biuro Promocji i Informacji. Urząd Miejski w Cieszynie, 2008, s. 47, ISBN 978-83-89835-35-2.