Kościół św. Wojciecha w Krakowie (Rynek Główny)
Kościół św. Wojciecha – zabytkowy rzymskokatolicki kościół rektoralny znajdujący się na Rynku Głównym w Krakowie. Pierwotnie romański z początku XI wieku, w obecnej formie z końca XI wieku[2]. W 1618 roku nadbudowany w stylu barokowym.
![]() | |||||||||||||||||
kościół rektoralny | |||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||
Adres | |||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||
Rektorat | |||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
23 kwietnia | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie ![]() | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego ![]() | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Krakowa ![]() | |||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||
Strona internetowa |
Historia
edytujWedle tradycji w tym miejscu miał głosić kazania św. Wojciech, a na pamiątkę tego wydarzenia miał powstać drewniany kościółek. Wezwanie może sugerować wzniesienie kościoła niedługo po kanonizacji św. Wojciecha co nastąpiło w 999 roku[2]. Podczas badań archeologicznych odsłonięto pod obecną budowlą relikty wcześniejszego murowanego kościoła z początku XI wieku, a więc czasów Bolesława Chrobrego[2]. Kościół ten zastąpił kolejny kościół romański z końca XI wieku, a więc z czasów Bolesława Śmiałego[2]. Partie jego murów są widoczne w dolnych częściach obecnego kościoła[2].
W 1404 roku, dzięki bp. Piotrowi Wyszowi Radolińskiemu, kościół został prebendą uniwersytecką. W 1453 wygłaszał tu swoje kazania Jan Kapistran. Na latach 1611-1618 kościół został przebudowany w stylu barokowym: podwyższono ściany kościoła, całość budowli nakryto kopułą, otynkowano romańskie mury oraz wybudowano od strony zachodniej nowe wejście. Przebudową kierowali prof. Walenty Fontana oraz ks. Sebastian Mirosz. W 1711 roku dobudowano zakrystię, w 1778 – kaplicę bł. Wincentego Kadłubka.
Budynek jest jednonawowy, nakryty eliptyczną kopułą, z prosto zamkniętym prezbiterium. Do nawy przylegają dwie nisze (pastoforia). Od północy do kościoła przylega zakrystia w formie zbliżonej do półkolistej absydy, od południa – prostokątna kaplica Kadłubka. Do wnętrza świątyni prowadzi późnobarokowy portal (2. połowa XVIII). Wyposażenie wnętrza jest barokowe, z ok. połowy XVIII wieku. W ołtarzu głównym znajduje się XVII-wieczną kopię obrazu Matki Boskiej Większej. Kopuła jest współcześnie polichromowana przez Eugeniusza Czuhorskiego. W tęczy wisi XV-wieczny krucyfiks. Kaplica ma sklepienie kolebkowe z lunetami, znajduje się w niej obraz Kadłubka przypisywany Szymonowi Czechowiczowi.
W podziemiach kościoła znajduje się ekspozycja związana z historią Rynku[3].
-
Ściana romańska z XI wieku
-
Portal romański z XI wieku
-
Wnętrze kościoła
-
Epitafium grobowe Walentego Fontany
-
Portal barokowy
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2022-01-11] .
- ↑ a b c d e Zygmunt Świechowski , Katalog architektury romańskiej w Polsce, Warszawa: Wydawn. DiG, 2009, s. 237-241, ISBN 978-83-7181-200-2 [dostęp 2025-01-31] (pol.).
- ↑ Podziemia Kościoła św. Wojciecha w Krakowie [online], museo.pl .
Linki zewnętrzne
edytuj- Panorama sferyczna z wnętrza kościoła. panoramy.zbooy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].
- Kościół św. Wojciecha na stronie krakow4u.pl
- Władysław Łuszczkiewicz, Dawny romański kościół św. Wojciecha na podstawie własnych zdjęć i badań, „Rocznik Krakowski”, 3 (1900), s. 153-172 [1]