Kościół Opatrzności Bożej we Wrocławiu
Kościół Opatrzności Bożej we Wrocławiu, dawniej znany jako kościół dworski – kościół ewangelicki należący do parafii Ewangelicko-Augsburskiej Opatrzności Bożej we Wrocławiu, położony przy ul. Kazimierza Wielkiego.
| |||||||||||||
 43 z dnia 29.03.1949 oraz 59 z 25.01.1962[1] | |||||||||||||
 Widok od ul. Kazimierza Wielkiego | |||||||||||||
| Państwo |  Polska
| ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo |  dolnośląskie
| ||||||||||||
| Miejscowość | Wrocław | ||||||||||||
| Adres | ul. Kazimierza Wielkiego 29 | ||||||||||||
| Wyznanie | luterańskie | ||||||||||||
| Kościół | ewangelicko-augsburski | ||||||||||||
| parafia | Ewangelicko-Augsburska we Wrocławiu | ||||||||||||
| Wezwanie | Opatrzności Bożej | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||
 51°06′28,5″N 17°01′41,0″E/51,107917 17,028056
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
HistoriaEdytuj
Nabożeństwa ewangelicko reformowane we Wrocławiu zostały zalegalizowane dopiero w 1742 roku. Nieliczna ale zamożna grupa kupców (także z polskiego kalwińskiego Leszno szybko przystąpiła do zbiórki pieniędzy na budowę własnego kościoła. Późnobarokowy kościół został wybudowany w 1750 według planów Friedricha Arnolda i Johanna Boumanna i poświęcony 27 października. Jako przeznaczony dla wrocławskich ewangelików reformowanych (kalwinistów) i był wybudowany przy zamku, gdyż Hohenzollernowie byli wyznania kalwińskiego. Skromna i pozbawiona ozdób architektura wnętrza była odzwierciedleniem teologii kalwińskiej.
Od 1817 roku parafia weszła w skład Kościoła Ewangelicko Staropruskiego Unii, zachowała jednak swój charakter kalwiński do końca swego istnienia w 1945. Nazwę dworski (Hoffkirche) uzyskał w 1830 roku z okazji 300-lecia Konfesji Augsburskiej. Wiąże się to z faktem, że obok kościoła znajduje się pałac królewski, od 1750 roku wrocławska rezydencja króla Prus, Fryderyka II Wielkiego.
Po 1945 rokuEdytuj
Do roku 1945 należał do kościoła ewangelicko-reformowanego, natomiast głównymi wrocławskimi kościołami ewangelickimi były wówczas kościół św. Elżbiety, kościół św. Marii Magdaleny i kościół św. Bernardyna. Obecnie przy nim znajduje się siedziba biskupa diecezji wrocławskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (luterańskiego) w Polsce, choć biskup nie zawsze jest proboszczem parafii.
ArchitekturaEdytuj
Kościół ma około 30 m długości, 17,5 m szerokości, położony w osi północ-południe. Zbudowany na planie owalu, posiada dwa piętra stylowych empor i ambonę nadołtarzową. Wystrój jest utrzymany w barwie kremowobiałej ze złoceniami.
W kościele znajdują się dwie tablice poświęcone żołnierzom niemieckim poległym w latach 1914–1917 oraz tablica upamiętniająca poległych w wojnach napoleońskich (za ołtarzem).
Pastorzy ewangelicko-reformowani służący w parafiiEdytuj
Pierwszego pastora powołano w 1742 roku. Przed 1817 pełnił on zazwyczaj funkcję superintendenta zborów ewangelicko-reformowanych na pruskim Śląsku.
W latach 1751–1935 przy proboszczu urzędował także II proboszcz (zazwyczaj awansował na I proboszcza), w l. 1776–1872 III proboszcz. Przed 1817 rokiem przy kościele mieszkał też wojskowy kapelan ewangelicko-reformowany dla Śląska, którym był ojciec teologa Friedrich Schleiermacher. Do połowy XIX wieku wymagano od duchownych znajomości języka polskiego, choć nabożeństwa odprawiano po niemiecku i (do pocz. XIX wieku) po francusku.
Pierwszy Proboszcz
- 1742–1743 Johann Ernest Vigilantius (1712–1743), duchowny Braci Czeskich z Lasocic
- 1743–1782 Jacob Loos (1712–1782)
- 1785–1802 Daniel Heinrich Hering (1722–1807)
- 1807–1830 Johann Beniamin Wunster (1751–1830)
- 1831–1837 August Erdmann Wunster (1764–1837), brat poprzedniego
- 1837–1855 Ludwig Falk (1801–1872)
- 1855–1866 Johann Gillet (1804–1879)
- 1866–1884 Julius Teodor Faber (1814–1890)
- 1884–1892 Louis Elsner (1829–1893)
- 1893–1899 Hugo Albertz (1845–1923), przeniósł sie do parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu
- 1899–1906 Carl Gladischefski (1862–1938)
- 1907–1911 Gerhardt Haenisch, przeniósł sie do parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu
- 1912–1934 Maximilian Renner (1861–1934)
- 1935–1945 Richard Bender (1880–1945), poprzednio pastor w Waszkowie
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2010-01-29].