Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w mieście Pruszcz Gdański w województwie pomorskim. Należy do dekanatu Pruszcz Gdański archidiecezji gdańskiej.
 218 z 13.08.1962 i z 23.12.2007[1]
| |||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||
 widok ogólny | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie |
Podwyższenia Krzyża Świętego | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Pruszcza Gdańskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu gdańskiego  | |||||||||||
 54°15′27″N 18°37′59″E/54,257500 18,633056
| |||||||||||
.jpg)
Historia edytuj
Pierwsza świątynia murowana, została wzniesiona przed rokiem 1367 jako kościół rzymskokatolicki. W czasie pożaru wsi w 1460 roku zostały zniszczone dachy i wnętrze budowli. Po 1466 roku świątynia została odbudowana. W czasach reformacji, około 1585 roku, budowla została przejęta został przez ewangelików. W latach 1742 i 1831 świątynia była remontowana. Podczas tego ostatniego remontu został umieszczony zegar na wieży, który w 1936 roku został poddany gruntownej renowacji. Ewangelicy odprawiali nabożeństwa w świątyni do 1944 roku. W 1945 roku budowla powróciła do katolików[2].
Prawdopodobnie w XVII stuleciu dookoła kościoła urządzono cmentarz. Jego reliktami są ceglane ogrodzenie z bramką z 1864, brama cmentarna z 1648 z inskrypcją, pochodząca z drugiej połowy XIX w. ceglana kaplica przedpogrzebowa oraz dwa pomniki nagrobne – umieszczony na postumencie kamień z inskrypcją upamiętniającą Eugena Johsta (1878 – 1933), epitafium pastora z Rokitnicy Carla Ludwiga Hellwicha (1809-1893) oraz znacznych rozmiarów płyta nagrobna – pozostałość grobowca rodzinnego[3].
W 2016 przeprowadzono remont wieży kościoła, w czasie którego w blendach odtworzono malowane maswerki. Jak okazało się podczas prac konserwatorskich, zachowały się duże fragmenty tych detali, stanowiących na Pomorzu rzadkość (najbliższe tej skali maswerki znajdują się w Toruniu)[4].
Od 1578 do 1945 w kościele znajdował się datowany na rok 1515 i przypisywany warsztatowi Colijna de Cotera z Brukseli Ołtarz Ukrzyżowania – jeden z najbardziej okazałych zabytków malarstwa niderlandzkiego w Polsce. Po wojnie przekazany do Muzeum Narodowego w Warszawie, gdzie pozostaje do dziś, pomimo trwających od lat 80. XX wieku zabiegów władz samorządowych i kościelnych o powrót ołtarza do historycznego miejsca ekspozycji.
Zachowało się bogate, rzeźbione z drewna i polichromowane wyposażenie kościoła, m.in. renesansowa ambona z 1578 r., galeria i barokowy prospekt organowy[5].
 Poliptyk Ołtarz Ukrzyżowania Colijn de Coter, (Muzeum Narodowe w Warszawie)
|
Linki zewnętrzne edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2014-03-21].
- ↑ Historia kościoła. Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Pruszczu Gdańskim. [dostęp 2014-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-22)].
- ↑ Pruszczańskie cmentarze dawne i obecne. Śladem historii po nekropoliach Pruszcza Gdańskiego
- ↑ Agata Cymanowska Pruszcz Gdański: Na wieżę kościoła powróciły maswerki. To rzadkość na Pomorzu
- ↑ Danuta Strzelecka Stare zdjęcia Pruszcza Gd. i okolic: Zabytkowy kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego