Kochanów (województwo małopolskie)
Kochanów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zabierzów[4].
| wieś | |
 Kochanów – droga krajowa 79 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
410[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-064[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0343817 |
Położenie na mapie gminy Zabierzów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°06′53″N 19°44′50″E/50,114722 19,747222[1]
| |
W roku 2021 we wsi mieszkało 409 osób, z czego 51,6% mieszkańców stanowiły kobiety, a 48,4% mężczyźni[5]
Przez Kochanów przebiega droga krajowa nr 79 (Katowice – Trzebinia – Kraków – Sandomierz – Warszawa), a 1 km na północ linia kolejowa nr 133 Kraków – Katowice.
Położenie edytuj
Wieś leży w Rowie Krzeszowickim. Kochanów był wzmiankowany w 1470, pierwotnie zwany od wzgórza i lasu Podchełmnem, Zachełmnem, Chełmem (nad wsią, po południowo-zachodniej stronie, wznosi się wzgórze Chełm – 379 m n.p.m.), a także Chrosty i Chrósty.
Od północnego zachodu wieś łączy się z przysiółkiem Niegoszowic – Sowiarką, a od wschodu z Zabierzowem. Granicę północną wyznacza rzeka Rudawa przez którą graniczy z Niegoszowicami, a południową Las Zabierzowski i Garb Tenczyński przez które graniczy z Kleszczowem, od zachodu graniczy z Rudawą.
Historia edytuj
Pierwszą wzmiankę o ówczesnej osadzie rycerskiej Chełm rejestruje Jan Długosz w 1470 roku[6]. W 1625 tutejszy folwark na terenie wykarczowanego lasu nosił nazwę Chrósty. Kochanów – nazwa od 1748, pochodząca od ówczesnego właściciela kasztelana Franciszka Ksawerego Kochanowskiego – rozwinął się z niewielkiej osady przy należącej do dóbr aleksandrowickich karczmie. W 1580 r. dziedzic Aleksandrowic Stanisław Iwan Karniński, gorliwy wyznawca kalwinizmu, założył na swych gruntach folwarcznych – nazywanych wówczas Podchełmie – niewielką papiernię. Papier wyrabiał Grzegorz Cygan, a potem Adam Miarka, który w lutym 1600 r. okradł papiernię i uciekł do Balic. W owym czasie funkcjonował także niewielki młyn wodny na Rudawie oraz kuźnia. Papiernia przestała istnieć w 1643 roku. W 1613 r. wieś zakupił sekretarz królewski Piotr Gołuchowski h. Leliwa. Nowym właścicielem wsi został jego syn, Samuel Gołuchowski, znany z awanturnictwa, który opowiedział się za katolicyzmem. Pod koniec XVII w. właścicielami zostali Korycińscy, w latach 1700–1728 Teofil Pawłowski, a potem Franciszek Ksawery Kochanowski. Od 1762 r. wieś weszła do majątku Antoniego Potockiego, potem do Jana Potockiego, a na końcu do Franciszka Żeleńskiego[potrzebny przypis].
W latach 1815–1846 wieś położona była na terenie Wolnego Miasta Krakowa, potem w zaborze austriackim. W czasie II Rzeczypospolitej wieś należała do powiatu krakowskiego w województwie krakowskim. Od 26 października 1939 do 18 stycznia 1945 Kochanów leżał w Landkreis Krakau, dystrykcie krakowskim w Generalnym Gubernatorstwie[potrzebny przypis].
6 października 1954 Kochanów z dotychczasowej gromady Aleksandrowice ze zniesionej gminy Liszki w powiecie krakowskim wszedł w skład Gromady Zabierzów[7], a 1 stycznia do reaktywowanej gminy Zabierzów[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Miejscowość zamieszkują katolicy i Świadkowie Jehowy[9]. W 2015 nadano nazwy ulic: Bukowa, Krótka, Leśna, Lubomirskich, Łąkowa, Polna, Ogrodowa, Słoneczna, Tęczowa, Złota[10].
Zabytki edytuj
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[11].
- Zespół willi nr 104: willa, oficyna, ogród.
Przyroda i turystyka edytuj
Pomiędzy Kochanowem a Kleszczowem znajduje się Wąwóz Kochanowski. Prowadzi nim stroma droga łącząca te miejscowości (na odcinku ok. 800 m różnica wysokości wynosi prawie 100 m). Na poboczach miejscami skaliste wapienne ściany. Cały teren jest zalesiony (Las Zabierzowski) i wchodzi w skład Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Wąwóz opada do Rowu Krzeszowickiego, jego dnem spływa potok o głębokim korycie. Droga prowadząca przez wąwóz jest kultowym fragmentem trasy Krakowskiego Maratonu Rowerowego. Nie jest to jednak fragment stały, ponieważ złe warunki atmosferyczne (ulewy) powodują, że droga ta potrafi zamienić się w rwący potok. Znajduje się tu użytek ekologiczny o powierzchni 3,57 ha, chroniący okazy lilii złotogłów, które rosną w otoczeniu skał wapiennych i lasu bukowego. Wzdłuż Lasu Zabierzowskiego ciągnie się ok. 2 km ścieżka spacerowo-rekreacyjna tzw. Kochanowski Deptak przy którym w 2012 zamontowano kilka ławek.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 55298
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 493 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wieś Kochanów w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-18] (pol.).
- ↑ Monografia Gminy Zabierzów s. 90 pdf. [dostęp 2020-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-01)].
- ↑ Uchwała Nr 22/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu krakowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 17 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50).
- ↑ Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dz. Urz. WRN w Krakowie z 1972 r. Nr 18, Poz. 268).
- ↑ Piotr Hapanowicz, Stanisław Piwowarski Monografia Gminy Zabierzów s. 91; wyd. Urząd Gminy Zabierzów; 2009. [dostęp 2020-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-02)].
- ↑ Uchwała nr VIII/78/15 Rada Gminy Zabierzów z dnia 26 czerwca 2015 roku w sprawie nadania nazw ulic na terenie wsi Kochanów.. [dostęp 2016-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 kwietnia 2016)].
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-03].
Bibliografia edytuj
- Monografia Gminy Zabierzów, Piotr Hapanowicz (red.), Stanisław Piwowarski (red.), Kraków: Wyd. Urząd Gminy Zabierzów, 2009, s. 44, 91, ISBN 978-83-913222-2-2, OCLC 751142908.
- Julian Zinkow Krzeszowice i okolice s. 78; Wydawnictwo PTTK „Kraj” Warszawa – Kraków 1988; ISBN 83-7005-100-6.
- Osadnictwo i krajobraz, ZZJPK, Kraków 1997, ISBN 83-901471-7-3 s. 14, 18, 21, 37.
Linki zewnętrzne edytuj
- Kochanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 224.