Kocioł parowy – urządzenie do wytwarzania pary, przy wykorzystaniu spalania (w przeciwieństwie do wytwornicy pary).

Kocioł płomienicowy
Kocioł lokomobilowy
Kocioł skośnorurowy
Okrętowy kocioł stromorurowy typu Yarrow
Energetyczny kocioł OP-650k opalany pyłem węglowym

Za wynalazcę kotła parowego, jako oddzielnego urządzenia, uważa się Denisa Papina, który w 1681 przedstawił "kociołek Papina" będący pierwowzorem autoklawu i szybkowaru. Zastosował w nim wynaleziony przez siebie zawór bezpieczeństwa. Datę wynalazku przyjęto umownie bowiem już w starożytności istniały podobne rozwiązania. W najbardziej znanym element wytwarzający parę był połączony z mechanizmem otwierania drzwi świątyni ok. 120 p.n.e. Połączeniem kotła parowego i turbiny parowej była też bania Herona z 140 p.n.e.

Podstawowe parametry

edytuj

Podstawowe elementy kotła

edytuj

Osprzęt kotła

edytuj

Energetyczny kocioł parowy wymaga wielu urządzeń dodatkowych:

  • Pompa wody zasilającej, bez niej kocioł nie dałby rady produkować pary pod żądanym ciśnieniem
  • wentylator ciągu i podmuchu (często stosuje się ich kilka, aby można było regulować obciążenie kotła)
  • Automatyka kontroli poziomu wody w walczaku. Za niski poziom będzie powodował, że do dalszej części kotła – przegrzewacza – będzie dostawać się za mała ilość pary, co skończy się przepaleniem się rur przegrzewacza. Za wysoki poziom spowoduje, że do przegrzewacza będą porywane kropelki wody a to z kolei spowoduje szok termiczny i możliwość powstawania pęknięć i wypaczeń rur.
  • Armatura do odpieniania i odszlamiania kotła.
  • Układy regulacji temperatury pary poprzez kontrolowany wtrysk wody do przegrzewacza (stosuje się go w kilku miejscach przegrzewacza)
  • Młyny węglowe, które mają za zadanie rozdrobnienie węgla do nawęglania na pył
  • Instalacja rozpałkowa. Mogą to być palniki gazowe, mazutowe, lub zasilane olejem lekkim
  • Parowe zdmuchiwacze żużlu. Zażużlenie powierzchni ogrzewalnych pogarsza warunki wymiany ciepła
  • Walczak lub butla separacyjna
  • Wymogi ochrony środowiska narzucają konieczność stosowania odpylania, odazotowania i odsiarczania spalin
  • Odżużlanie a więc zbieranie, schładzanie i kruszenie żużla a następnie jego transport na składowisko.

Podział ze względu na obieg wodno-parowy

edytuj
  • kotły obiegowe
  • kotły przepływowe (bezwalczakowe)
    • kocioł przepływowy Marka Bensona
    • kocioł przepływowy Ramzina
    • kocioł przepływowy Sulzera
 
kocioł parowy.

Podział ze względu na rodzaj paleniska

edytuj

Podział ten dotyczy kotłów opalanych węglem, chociaż niektórzy[kto?] uważają kotły olejowe i gazowe za kotły pyłowe.

  • kotły z paleniskiem rusztowym
  • kotły ze złożem fluidalnym (fluidyzacyjnym)
    • z warstwą stacjonarną
    • z warstwą cyrkulacyjną
  • kotły pyłowe
    • z palnikami naściennymi
    • z palnikami narożnymi (tangencjalny)
  • kotły odzyskowe lub odzysknicowe (utylizacyjne)

Piec versus kocioł

edytuj

Często kocioł centralnego ogrzewania lub kocioł parowy nazywane są nieprecyzyjnie piecem. W kotle energia cieplna akumulowana jest w wodzie lub parze wodnej a użyta do budowy kotła ceramika stanowi jedynie warstwę izolacyjną, podczas gdy, zgodnie z tradycyjną zduńską nomenklaturą, piec akumuluje ciepło tylko w ceramicznej konstrukcji.