Wikipedia

Koczkodan sowiogłowy

Koczkodan sowiogłowy (Cercopithecus hamlyni)[5], koczkodan ciemnolicy[5] – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae). Występuje w środkowej Afryce. Jest narażony na wyginięcie.

Koczkodan sowiogłowy
Cercopithecus hamlyni
Pocock, 1907[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Nadrodzina

koczkodanowce

Rodzina

koczkodanowate

Podrodzina

koczkodany

Plemię

Cercopithecini

Rodzaj

koczkodan

Gatunek

koczkodan sowiogłowy

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1907 roku brytyjski zoolog Reginald Innes Pocock nadając mu nazwę Cercopithecus Hamlyni[1]. Miejsce typowe to Las Równikowy Ituri, Demokratyczna Republika Konga[6][7][8]. Holotyp to młodociany samiec (sygnatura BMNH Mammals 1939.1099) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; przed śmiercią należał do barona Waltera Rothschilda[1][9].

Cercopithecus hamlyni należy do grupy gatunkowej hamlyni wraz z C. lomamiensis. Formy C. hamlyni z nizin i gór różnią się morfologią czaszki i zostały sklasyfikowane we wcześniejszych ujęciach systematycznych jako odrębne podgatunki – hamlyni i kahuziensis[6] – jednak obecnie nie są rozpoznawane[10][7][11]; potrzebne są dalsze badania, aby określić ich status[10][7].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[7].

Etymologia edytuj

  • Cercopithecus: gr. κερκοπίθηκος kerkopithēkos ‘małpa z długim ogonem’, od gr. κερκος kerkos ‘ogon’; πιθηκος pithēkos ‘małpa’[12].
  • hamlyni: John Daniel Hamlyn (1858–1922), brytyjski handlarz zwierzętami, którego sklep znajdował się w pobliżu doków na East Endzie w Londynie[13].

Zasięg występowania edytuj

Koczkodan sowiogłowy występuje we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga, od nizin położonych nad rzeką Lualaba na wschód do Lasu Równikowego Ituri i Wielkiego Rowu Zachodniego w zachodniej Rwandzie (Park Narodowy Lasu Nyungwe) i rozciągając się na północ do systemu rzecznego Lindi-Nepoko i na południe do granicy lasu deszczowego (granica słabo zdefiniowana); być może występuje również w południowej Ugandzie i północnym Burundi[7][4].

Morfologia edytuj

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Charakterystyka edytuj

Rozmiary edytuj

Długość ciała samców 55 cm, długość ogona samców 57 cm (brak danych dotyczących długości ciała i ogona dla samic); masa ciała samic 3,1–3,7 kg, samców 5,5 kg[10][11].

Wygląd edytuj

Ma zielono-szare futro na całym ciele, duże oczy oraz białe pasy na nosie[14]. Nad oczami ma żółtawy pasek. Brak dymorfizmu płciowego poza wielkością: samice są mniejsze[10].

Dieta edytuj

Żywią się głównie bambusem i liśćmi. Jednak, tak jak większość małp, jedzą również owoce, mniejsze zwierzęta lub owady[14].

Tryb życia edytuj

Gatunek preferuje tereny wilgotne, żyje w lasach deszczowych[15]. Występuje na wyższych wysokościach – w przedziale 900–4600 m n.p.m.[16], ale w 2018 roku odnotowano też stwierdzenie na 450 m n.p.m.[4]

Tworzą grupy od 5 do 12 osobników. W stadzie może być zazwyczaj tylko jeden samiec. Samice gdy dorosną, zostają w grupie, samce natomiast muszą ją zmienić[14]. Ciąża trwa około 7 miesięcy, a w miocie zazwyczaj jest jeden lub dwa osobniki[10]. Młode staje się dorosłe w wieku od 5 (samice) do 7 lat (samce)[14]. W niewoli może żyć do około 33 lat[17]. Podobnie jak inni przedstawiciele tego rodzaju, w swoich codziennych wędrówkach pokonuje duży obszar, głównie w poszukiwaniu pożywienia[18].

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[4].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c R.I. Pocock. Description of a new species of monkey (Cercopithecus Hamlyni) from the Ituri Forest. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 20 (120), s. 521, 1907. (ang.). 
  2. ↑ O. Thomas & R.Ch. Wroughton. Ruwenzori Expedition Reports. 17. Mammalia. „Transactions of the Zoological Society of London”. 19 (5), s. 485, 1910. (ang.). 
  3. ↑ M. Colyn & U. Rahm. Cercopithecus hamlyni kahuziensis (Primates, Cercopithecidae): une nouvelle sous-espèce de la forêt de bambous du Parc National "Kahuzi-Biega" (Zaïre). „Folia Primatologica”. 49 (3–4), s. 204, 1988. DOI: 10.1159/000156324. (fr.). 
  4. ↑ a b c d J. Hart & F. Maisels, Cercopithecus hamlyni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-2 [dostęp 2023-09-23] (ang.).
  5. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 45. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercopithecus hamlyni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-09-23].
  7. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 238. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  8. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cercopithecus hamlyni Pocock, 1907. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-23]. (ang.).
  9. ↑ 1939.1099. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-23]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 687. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  11. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 154. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  12. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 172, 1904. (ang.). 
  13. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 175. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  14. ↑ a b c d Sylvie Abrams, Hamlyn’s Monkey Cercopithecus hamlyni [online], New England Primate Conservancy, 2019 [dostęp 2023-01-26] (ang.).
  15. ↑ Julian Easton i inni, Status and conservation of the only population of the Vulnerable owl-faced monkey Cercopithecus hamlyni in Rwanda, „Oryx”, 45 (3), 2011, s. 435–438, DOI: 10.1017/S0030605310001468, ISSN 1365-3008 (ang.).
  16. ↑ Jaclyn H. Wolfheim, Primates of the world : distribution, abundance and creation, wyd. 1, 1983, s. 390–391, ISBN 978-1-315-07606-5, OCLC 1254026172.
  17. ↑ Singapore Zoological Gardens Docents (1999) [online] [zarchiwizowane z adresu 2006-07-09].
  18. ↑ Friderun Ankel-Simons, Primate anatomy : an introduction, wyd. 2, San Diego: Academic Press, 2000, s. 99, ISBN 0-12-058670-3, OCLC 42622248.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koczkodan_sowiogłowy&oldid=71906258”