Kolej Leśna Puszczy Białowieskiej – Hajnówka

Kolej Leśna Puszczy Białowieskiej – Hajnówka
	kolej wąskotorowa
	; Pociąg kolejki wąskotorowej
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Lokalizacja	Hajnówka
Operator	Nadleśnictwo Hajnówka
Liczba linii	2
Lata funkcjonowania	od 1916
	Infrastruktura
Długość sieci	obecnie 17 km
Rozstaw szyn	600 mm
Liczba stacji	3
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kolej Leśna Puszczy Białowieskiej – Hajnówka – kolejka wąskotorowa budowana na terenie Puszczy Białowieskiej w latach 1916–1957. Budowę rozpoczęli Niemcy podczas I wojny światowej. Obecnie kolejka ma charakter turystyczny.

Mapka Kolejek Leśnych w Puszczy Białowieskiej

Historia edytuj

Celem budowy kolei wąskotorowej była eksploatacja lasów Białowieskich oraz zapewnienie transportu ściętych drzew do tartaku. Budowę rozpoczęli Niemcy w 1916 r., którzy okupowali te tereny. Do budowy wykorzystano przymusową siłę roboczą – jeńców wojennych. Niemcy potrzebowali drewna, wybudowali nawet w Białowieży i innych okolicznych miejscowościach tartaki i stolarnie, a w Hajnówce fabrykę półproduktów chemicznych z drewna. Do zakończenia I wojny światowej wybudowano 85 km torów (na trasach: Hajnówka-Masiewo, Hajnówka-Starzyna, Hajnówka-Stara Białowieża, Białowieża-Czoło i odgałęzienia), oraz kolejki przenośne o łącznej długości 180–200 km. W okresie wojny Niemcy wycięli i wywieźli z puszczy ok. 5 milionów m³ drewna.

Na przestrzeni lat 1920–1939 budowa kolejnych torów i koniecznej infrastruktury nadal trwała i do wybuchu II wojny światowej łączna długość tras wynosiła ok. 360 km, w tym 200 km odcinków stałych^[2], a kolej wąskotorowa dysponowała 24 parowozami. Rocznie z puszczy wywożono ok. 1 mln m³ drewna. W warsztatach naprawczych wykonywano naprawy główne parowozów^[2]. Trasa jednotorowej kolei obejmowała prawie całą Puszczę Białowieską.

Podczas II wojny światowej kolejka służyła okolicznej ludności do transportu i łączności, następnie okupanci wykorzystali ją do walki z partyzantami i dalszej wycinki lasów.

Po odzyskaniu niepodległości i ustanowieniu granic, po stronie polskiej pozostało ok. 180 km torów. Zniszczenia wojenne odbudowano i kolejka ponownie stała się środkiem transportu drewna dla miejscowego przemysłu. W okresie lat 60 przewożono nią rocznie ok. 200 000 m³ drewna.

W 1974 r. zakończono eksploatację 12 parowozów i zastąpiono je 9 lokomotywami spalinowymi V10C o mocy 102 KM produkcji wschodnioniemieckiej^[2]. W latach 1991–1992 zakończono przemysłową eksploatację kolejki, a na 75. rocznicę utworzenia kolejki uruchomiono trasę osobową o charakterze turystycznym Hajnówka-Topiło. W 1991 roku z okazji rocznicy na trasę wrócił parowóz oraz wydano folder informacyjny. W warsztatach kolejki zbudowano na ten cel tabor do przewozu osób. W 1996 roku otworzono drugą, krótszą trasę Hajnówka-Postołowo.

Obecnie edytuj

Leśna kolejka wąskotorowa może kursować przez cały rok, jednak planowane przejazdy odbywają się w ciągu lata: W okresie od 27 lipca do 30 sierpnia 2020 w każdy wtorek, czwartek, piątek, sobotę i niedzielę o godz.10:00 i 14:00 – i w okresie od 3 września do 29 września 2020 w każdy czwartek i sobotę o godz. 10:00 i 14:00.^[3] Kolejka może kursować na 2 trasach w zależności od liczby chętnych. Kolejki leśne oferują również prywatne, komercyjne przejazdy dla zorganizowanych grup. Możliwe jest wówczas podłączenie do pociągu parowozu zamiast lokomotywy spalinowej oraz zainscenizowanie napadu – kontrola dokumentów przez białoruskich pograniczników. Napadająca grupa przebrana jest w odpowiednie stroje, uzbrojona w broń i posługuje się jedynie językiem rosyjskim lub białoruskim.

Trasa kolejki edytuj

Hajnówka Wąskotorowa – Topiło. Długość trasy – 11 km. Minimalna liczba osób – 40. Czas przejazdu w jedną stronę – godzina. Postój w Topile – godzina.
Hajnówka Wąskotorowa – Postołowo. Długość trasy – 6 km. Minimalna liczba osób – 20. Czas przejazdu w jedną stronę – pół godziny. Postój w Postołowie – godzina.

Godzinna trasa kolejki przebiega cały czas przez las Białowieski oraz niewielkie polany. Kolejka kursuje z prędkością 15 km/h. Szerokość toru 600 mm.

Na terenie stacji Hajnówka Wąskotorowa znajduje się zabytkowy parowóz z 1918 typu HF do przewożenia drewna wraz z wagonikami, budynek stacji z kasą, toalety, peron stacji oraz wiata nad peronem.

Na terenie Topiła również znajduje się zabytkowy parowóz Las47 do przewożenia drewna wraz z wagonikami, peron stacji oraz wiata nad peronem.