Kolej Warszawsko-Petersburska

	Linia
	Linia
	Kolej Warszawsko-Petersburska; Петербурго-Варшавская железная дорога
	Dane podstawowe
Lokalizacja	Imperium Rosyjskie
Zarządca	Główne Towarzystwo Rosyjskich Dróg Żelaznych
Długość	1333 km
Rozstaw szyn	1524 mm
	; Dworzec Warszawski w Petersburgu
	Historia
Lata budowy	1851–1862
Rok otwarcia	27 grudnia 1862 (15 grudnia wg kalendarza juliańskiego)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Portal Transport szynowy

Kolej Warszawsko-Petersburska (ros. Петербурго-Варшавская железная дорога, Pietierburgo-Warszawskaja żeleznaja doroga) – historyczna linia kolejowa łącząca Warszawę z Petersburgiem w Rosji. Była to druga linia kolejowa na ziemiach ówczesnego Królestwa Polskiego, otwarta w 1862 r.

Mapa Drogi Żelaznej Warszawsko-Petersburskiej z 1862 autorstwa Adama Honorego Kirkora

Dworce Kolei Warszawsko-Petersburskiej

Dworzec Warszawski w Petersburgu, początek XX wieku

Dworzec Warszawski w Gatczynie

Dworzec w Łudze

Dworzec w Pskowie

Dworzec w Pytałowie

Dworzec w Rzeżycy (1906–1909)

Dworzec Kolei Warszawsko-Petersburskiej w Dźwińsku

Dworzec w Wilnie w XIX wieku

Dworzec w Landwarowie

Dworzec w Grodnie w 1915 r.

Dworzec w Białymstoku

Dworzec Petersburski w Warszawie, przed 1915 r.

HistoriaEdytuj

Budowa linii kolejowej łączącej Petersburg – ówczesną stolicę Imperium Rosyjskiego z Warszawą, będącą ośrodkiem administracyjnym Królestwa Polskiego (zaboru rosyjskiego), rozpoczęta została w 1851 ze środków rządu rosyjskiego. W 1852 na stanowisko zastępcy dyrektora budowy kolei został powołany polski inżynier Stanisław Kierbedź. Przy budowie pracowali również inni Polacy jak np. inżynier budowlany, hydrolog oraz wynalazca Stanisław Janicki^[1]. Z powodu wojny krymskiej w 1853 budowa została wstrzymana po wykonaniu jedynie krótkiego odcinka Petersburg – Gatczyna. Po zakończeniu działań wojennych budowę przejęło Główne Towarzystwo Rosyjskich Dróg Żelaznych. W grudniu 1862 ukończono budowę całej trasy: Petersburg – Gatczyna – Ługa – Psków – Dźwińsk – Wilno –Grodno - Białystok – Łapy – Warszawa i oddano linię kolejową do użytku. Regularny ruch pociągów na trasie Warszawa-Petersburg rozpoczął się 27 grudnia 1862 (15 grudnia wg kalendarza juliańskiego)^[2].

Była to druga linia kolejowa przebiegająca częściowo na ziemiach Królestwa Polskiego, po Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, zarazem czwarta linia kolejowa w Imperium Rosyjskim, a druga o przyjętej w Rosji jako standard szerokości toru 1524 mm.

Początkowo lokomotywy parowe dla kolei kupowano głównie w fabrykach zachodnioeuropejskich, pod koniec XIX wieku wprowadzono lokomotywy rosyjskie.

W 1895 r. Kolej Warszawsko-Petersburska została wykupiona i upaństwowiona przez rząd carski, a w 1906 r. została połączona z Bałtyjsko-Pskowsko-Ryską żelazną drogą, tworząc Północno-Zachodnie Drogi Żelazne (Северо-Западные железные дороги, Siewiero-Zapadnyje żeleznyje dorogi).

Linia kolejowa wpłynęła pozytywnie na rozwój gospodarczy takich miejscowości jak Białystok czy Łapy, gdzie powstał Zakład Naprawczy Taboru Kolejowego.

W obecnych granicach Polski liniami kolejowymi które stanowiły część dawnej Kolei Warszawsko-Petersburskiej są: linia kolejowa nr 6, 21 i 57 – wszystkie na całym swym przebiegu.

Linia Białystok – Wilno nie jest obecnie wykorzystywana w ruchu międzynarodowym (z wyjątkiem pociągów z Grodna do Polski), a na odcinku Uzbiereż (granica Białorusi) – Marcinkańce ruch kolejowy został wstrzymany. Na odcinku z Grodna do Uzbiereża i z Marcinkańców do Wilna kursują na niej jedynie lokalne pociągi pasażerskie^{[potrzebny przypis]}. W 2020 r. rząd litewski rozważał odbudowę torowiska od Marcinkańców celem usprawnienia obsługi kurortu w Druskiennikach^[3].

GaleriaEdytuj

Tunel Ponarski na odcinku Wilno – Landwarów przed 1915 r.
Most kolejowy w Grodnie w 1915 r.
Zniszczony most kolejowy w Grodnie w 1915 r.

Zobacz teżEdytuj

Zobacz też kategorię: Ludzie związani z Koleją Warszawsko-Petersburską.

Kolej Warszawsko-Bydgoska (otwarta 1862)
Kolej Warszawsko-Terespolska (otwarta 1866)
Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska (otwarta 1885)
Kolej Warszawsko-Kaliska (otwarta 1902)

PrzypisyEdytuj

↑ Bolesław Orłowski: Janicki Stanisław, w: Słownik biograficzny techników polskich, zeszyt 7 (redaktor naczelny Zbigniew Skoczyński), Warszawa 1996, s. 18–19.
↑ Kurier Warszawski, „Kurier Warszawski” (nr 295), 27 grudnia 1862 .
↑ Litwa chce przywrócić pociągi do Grodna, belsat.eu, 25 maja 2020 [dostęp 2020-05-30] (pol.).

BibliografiaEdytuj

W.A. Rakow: Łokomotiwy otieczestwiennych żeleznych dorog 1845-1955 (Локомотивы отечественных железных дорог), Moskwa 1995, ISBN 5-277-00821-7.

Linki zewnętrzneEdytuj