Komelinowate

Komelinowate
	; Commelina communis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	komelinowce
Rodzina	komelinowate
	Nazwa systematyczna
	Commelinaceae Mirb.; Hist. Nat. Pl. 8: 177. 1804
	Typ nomenklatoryczny
	Commelina L. (1753)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Komelinowate (Commelinaceae R. Br.) – rodzina roślin z klasy jednoliściennych). Należy do niej ok. 40 rodzajów z 650 gatunkami. Zasięg rodziny jest szeroki, brak jej przedstawicieli w Europie, północno-zachodniej Afryce, w Azji północnej i środkowej, w północnej części Ameryki Północnej. Największe zróżnicowanie roślin z tej rodziny występuje w Ameryce Północnej i Azji^[3]. W Polsce niektóre gatunki są uprawiane, głównie popularne w uprawie doniczkowej są rośliny z rodzaju trzykrotka, poza tym przedstawiciele z rodzaju komelina bywają efemerofitami. Rośliny z tej rodziny są bylinami, nierzadko sukulentami. Posiadają gęsty sok i liście całobrzegie, ułożone na łodydze strętolegle, z nasadą pochwiastą^[3].

Morfologia edytuj

Pokrój: Rośliny zielne (jednoroczne i wieloletnie), zwykle naziemne o łodygach mięsistych, korzeniące się w węzłach, nierzadko z korzeniami bulwiastymi^[4]^[1].
Liście: Skrętoległe, czasem ścieśnione w pozorne okółki. Z zamkniętą pochwą liściową obejmującą łodygę, bez języczka i przylistków. Blaszka liściowa pojedyncza, całobrzega, o użyłkowaniu równoległym, często nieco mięsista^[4].
Kwiaty: Zebrane w wierzchotki objęte często pochwiastą podsadką i skupione w złożone grona i wiechy wyrastające ze szczytu pędu lub kątów liści. Kwiaty najczęściej są obupłciowe, choć zdarzają się rośliny z kwiatami jednopłciowymi, zwykle rozwijającymi się na jednej roślinie, na której powstają też kwiaty obupłciowe. Kwiaty są promieniste lub dwubocznie symetryczne. Trzy listki zewnętrznego okółka są wolne lub zrośnięte, mogą być równe lub różnić się wielkością. Trzy listki wewnętrznego okółka są wolne lub zrośnięte u nasady, są podobnych rozmiarów lub jeden bywa bardzo zredukowany. Pręcików jest 6 w dwóch okółkach, ale u różnych przedstawicieli część z nich (2, 3 lub 4) wykształca się jako prątniczki lub jest całkowicie zredukowana. Nitki pręcików są nagie lub pokryte pojedynczymi włoskami. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami, rzadko porami. Zalążnia jest górna, dwu- lub trójkomorowa^[4].
Owoce: Pękające lub niepękające torebki, czasem jagody^[4].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd komelinowce (Commelinales), rodzina komelinowate (Commelinaceae). Rodzina komelinowatych jest siostrzana dla rodziny Hanguanaceae wraz z którą tworzy klad bazalny w obrębie rzędu^[1].

Pozycja rodziny w rzędzie komelinowców:

komelinowce

	Commelinaceae – komelinowate

	Hanguanaceae

Philydraceae

	Haemodoraceae – hemodorowate

	Pontederiaceae – rozpławowate

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Commelinanae Takht., rząd komelinowce (Commelinales Dumort.), podrząd Commelinineae Engl., rodzina komelinowate (Commelinaceae R. Br.)^[5].

Podział rodziny i wykaz rodzajów^[1]^[6]

Podrodzina Cartonematoideae G. C. Tucker

Cartonema R.Br.

Podrodzina Triceratelloideae (Faden & D. Hunt) Zuntini & Frankel

Triceratella Brenan

Podrodzina Commelinoideae Eaton

Plemię Commelineae
- Aneilema R. Brown
- Anthericopsis Engler
- Buforrestia C.B.Clarke
- Commelina L. – komelina
- Dictyospermum Wight
- Floscopa Lour.
- Murdannia Royle
- Pollia Thunb.
- Polyspatha Benth.
- Pseudoparis H.Perrier
- Rhopalephora Hassk.
- Stanfieldiella Brenan
- Tapheocarpa Conran
- Tricarpelema J.K.Morton

Plemię Palisoteae
- Palisota Rchb. ex Endl. – palisota

Plemię Tradescantieae
- Aetheolirion Forman
- Amischotolype Hassk.
- Callisia Loefl. – smużyna, w tym Tripogandra Raf.
- Cochliostema Lem.
- Coleotrype C.B.Clarke
- Cyanotis D.Don – cyanotis, w tym Belosynapsis Hassk.
- Dichorisandra J.C.Mikan – dwugłówka
- Elasis D.R.Hunt
- Geogenanthus Ule
- Gibasis Raf.
- Matudanthus D.R.Hunt
- Plowmanianthus Faden & C. R. Hardy
- Porandra D. Y. Hong
- Sauvallia C.Wright ex Hassk.
- Siderasis Raf. – siderasis, siderazis
- Spatholirion Ridl.
- Streptolirion Edgew.
- Thyrsanthemum Pichon, w tym Gibasoides D.R.Hunt
- Tinantia Scheidw. – tinancja
- Tradescantia L. – trzykrotka
- Weldenia Schult.f.

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-26] (ang.).
↑ ^a ^b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. PlantSystematics.org. [dostęp 2010-12-16]. (ang.).
↑ ^a ^b Heywood V.H., Brummitt R.K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 359. ISBN 1-55407-206-9.
↑ ^a ^b ^c ^d Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 180-181. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑ Crescent Bloom: Commelinaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-16]. (ang.).
↑ Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-02-26]. (ang.).

[apweb-1] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-26] (ang.).

[indices-2] James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. PlantSystematics.org. [dostęp 2010-12-16]. (ang.).

[heywood-3] Heywood V.H., Brummitt R.K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 359. ISBN 1-55407-206-9.

[maarten-4] Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 180-181. ISBN 978-1-84246-634-6.

[Rev-5] Crescent Bloom: Commelinaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-16]. (ang.).

[kew-6] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-02-26]. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]