Komenda Rejonu Uzupełnień Sosnowiec
Komenda Rejonu Uzupełnień Sosnowiec (KRU Sosnowiec) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1919 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PKU Będzin XXII |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Podległość | |
| Skład | |
Historia komendy edytuj
27 grudnia 1918 roku minister spraw wojskowych ustanowił XXII Powiatową Komendę Uzupełnień w Będzinie obejmującą powiaty: będziński i olkuski oraz dąbrowski z siedzibą w Dąbrowie Górniczej[3]. XXII PKU w Będzinie znajdowała się na terenie Okręgu Generalnego „Kraków” i podlegała Okręgowej Komendzie Uzupełnień w Krakowie[4].
Komenda, jako władza zaciągowa pierwszej instancji realizowała zadania i wykonywała obowiązki wynikające z Tymczasowej ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej, która weszła w życie 29 października 1918 roku[5]. Ponadto komenda przejęła zadania dotychczasowych Głównych Urzędów Zaciągu do Wojska Polskiego w zakresie: przyjmowania zgłoszeń ochotników do wojska i agitacji werbunkowej, przyjmowanie podań o przyjęcie do wojska wnoszonych przez oficerów i żołnierzy byłych I, II i III Korpusów Polskich w Rosji oraz armii austriackiej, rosyjskiej i niemieckiej, przyjmowanie podań o przyjęcie do szkół podoficerskich i szkół podchorążych, a także przyjmowanie podań o przyjęcie na kursy żandarmerii[6].
Organami pomocniczymi i wykonawczymi PKU byli oficerowie ewidencyjni. Wspomniani oficerowie realizowali zadania PKU w powierzonym im powiecie. Każdy oficer ewidencyjny miał do pomocy jednego pisarza i jednego szeregowego (ordynansa kancelaryjnego)[6].
15 lipca 1919 roku minister spraw wojskowy zniósł urząd Oficera Ewidencyjnego w Dąbrowie z uwagi na to, że „Tymczasowe przepisy o organizacji urzędów powiatowych” nie przewidywały istnienia odrębnego powiatu dąbrowskiego. Powiat będziński obejmował teren powiatu dąbrowskiego[7].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[8], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[9]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[10][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[12].
Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[10]. W skład PKU Sosnowiec wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[10]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[13][14][15].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[16].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Sosnowiec normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[17]
Z dniem 1 stycznia 1927 roku, z części gmin powiatu będzińskiego, został utworzony nowy powiat zawierciański z siedzibą władz powiatowych w Zawierciu[18].
Z dniem 1 października 1927 roku powiat zawierciański został podporządkowany nowo powstałej PKU Zawiercie[19].
W marcu 1930 roku PKU Sosnowiec nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr V i administrowała powiatem będzińskim[20]. W grudniu tego roku PKU Sosnowiec posiadała skład osobowy typ I[17].
31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[21].
Z dniem 1 września 1931 roku minister spraw wojskowych utworzył PKU Będzin, która w sprawach poborowych administrowała powiatem będzińskim z wyłączeniem obszaru miasta Sosnowiec, który pozostał obszarem administracyjnym PKU Sosnowiec. Równocześnie PKU Sosnowiec otrzymała skład osobowy typu IV[22].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Sosnowiec została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Sosnowiec przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[23], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[24]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Sosnowiec normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[25].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował miasto Sosnowiec[2].
Obsada personalna edytuj
Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Sosnowiec, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.
| Komendanci | ||
|---|---|---|
| Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia funkcji | Kolejne stanowisko (dalsze losy) |
| płk piech. Alfons Babich | I – IX 1919[26] | |
| ppłk Wacław Poważe | IX – 19 XI 1919[26][27]. | Stacja Zborna Oficerów w Warszawie |
| mjr Stanisław Ostrowski | XI 1919 – IX 1920[26] | |
| ppłk piech. Teodor Obraczay | IX 1920 – III 1921[28][26] | dyspozycja dowódcy OGen. „Kielce” |
| ppłk piech. Karol Blok | III 1921[28][26] – 31 XII 1928[29] | stan spoczynku |
| ppłk art. Feliks Harasimowicz | III[30][31] – XII 1929[32] | dyspozycja dowódcy OK V |
| ppłk piech. Ludwik Franciszek Trznadel | wyznaczony w III 1930 | stanowiska nie objął[33][34] |
| ppłk art. Antoni Glanz[a] | VI 1930[39] – XII 1931[40] | dyspozycja dowódcy OK V |
| ppłk piech. Franciszek Smelkowski | III 1932[41] – 1938 | stan spoczynku |
| ppłk piech. Franciszek II Studziński | 1939[42] | w konspiracji ZWZ/AK |
| Obsada personalna XXI PKU w dniu 27 grudnia 1918 roku[4] | |
|---|---|
| komendant | wakat |
| zastępca komendanta | kpt. Juliusz Strumieński |
| oficer ewidencyjny w Będzinie | ppor. Ludwik Dorner |
| oficer ewidencyjny w Dąbrowie Górniczej | ppor. Władysław Sujkowski |
| oficer ewidencyjny w Olukszu | urzędnik ewidencyjny w randze kapitana Kacper Baczocha |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[43][44] | |||
|---|---|---|---|
| I referent | por. piech. Stanisław Mielicki | 1923 – II 1926 | kierownik II referatu |
| II referent | urzędnik wojsk. XI rangi Józef Bartoszek | 1923 | |
| por. piech. Czesław Tadeusz Grzeszko | I 1925[45] – II 1926 | referent | |
| oficer instrukcyjny | por. piech. Henryk Nitecki | 1923 – III 1926 | 75 pp[46] |
| oficer ewidencyjny Będzin | urzędnik wojsk. XI rangi Adolf Czerpiński vel Czepička[b] | 1923 | |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[49][50] | |||
| kierownik I referatu administracji rezerw
i zastępca komendanta |
mjr san. Dionizy Hermanowski | II – IX 1926[51] | I referent PKU Kraków Miasto |
| kpt. kanc. Franciszek Rejkowski | od X 1926[52] | ||
| mjr gosp. Ottokar Wilhelm Patoczka | do II 1929[53] | dyspozycja dowódcy OK V | |
| mjr dypl. piech. Jan Kornaus | III[54] – XII 1929[55] | szef sztabu 20 DP | |
| kpt. sap. / gosp. Izydor Kotarba | p.o. VII 1929[56] – XI 1930[57] | płatnik 3 psp | |
| kpt. art. Eugeniusz Piotrowski | ? – XI 1932[58] | dyspozycja dowódcy OK V | |
| kpt. art. Wawrzyniec Rzepka | XII 1932[59] – VI 1938 | kierownik I referatu KRU | |
| kierownik II referatu | por. piech. Stanisław Mielicki | II 1926 – XII 1929[60] | kierownik II referatu PKU Tarnopol |
| kpt. art. Eugeniusz Piotrowski | od XII 1929[61] – ? | kierownik I referatu | |
| por. kanc. / piech. Zygmunt Filip Kozubal[c] | był w 1932 i w VI 1935 | ||
| referent | por. piech. Czesław Tadeusz Grzeszko | II 1926 – VII 1927 | referent w PKU Zawiercie[63] |
| por. kanc. Zygmunt Filip Kozubal | VII 1927[64] – ? | kierownik II referatu | |
| kpt. piech. Kazimierz Wincenty Piotrowski[d] | I[65] – VIII 1929[66] | dyspozycja dowódcy OK V | |
| por. kanc. Adam Jan Badowski | XII 1929[67] – 31 X 1930[68] | stan spoczynku | |
| referent (etat przejściowy) | por. kanc. Zygmunt Filip Kozubal | II 1926 – VII 1927 | referent |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[42][e] | |||
| kierownik I referatu ewidencji | kpt. adm. (art.) Wawrzyniec Rzepka | był w III 1939 | |
| kierownik II referatu uzupełnień | kpt. adm. (piech.) Stanisław II Chmielowski | był w III 1939 | |
Uwagi edytuj
- ↑ Ppłk art. Antoni Glanz (ur. 17 stycznia 1886 w Cieszanowie). W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej Armii. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Artylerii Polowej Nr 102. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 maja 1915 w korpusie oficerów rezerwy artylerii polowej i górskiej[35]. W kwietniu 1928 został przeniesiony z 8 pap w Płocku do 6 pac we Lwowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[36]. W marcu 1929 został przeniesiony do PKU Grodzisk Mazowiecki na stanowisko komendanta[37]. W czerwcu 1930 został przeniesiony do PKU Sosnowiec na stanowisko komendanta. Z dniem 31 maja 1932 został przeniesiony w stan spoczynku[38]. Był odznaczony Krzyżem Walecznych. 5 listopada 1935 na posiedzeniu Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucono wniosek o przyznanie mu tego odznaczenia.
- ↑ Namiestnictwo Galicyjskie postanowieniem z 29 listopada 1919 roku udzieliło urzędnikowi ewidencyjnemu XI rangi Adolfowi Czepiczce z PKU 11 pp w Będzinie zezwolenia na zmianę nazwiska rodowego „Czepička” na „Czerpiński”[47]. 30 października 1919 roku sierżant Adolf Czepiczka został mianowany urzędnikiem ewidencyjnym w randze XI i przydzielony do Sekcji Uzupełnień i Poboru MSWojsk[48].
- ↑ Zygmunt Filip Kozubal w marcu 1934 roku został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w PKU Sosnowiec[62].
- ↑ kpt. piech. Kazimierz Wincenty Piotrowski ur. 7 lipca 1894.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[69].
Przypisy edytuj
- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 36.
- ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 14 z 30 grudnia 1918 roku, poz. 444.
- ↑ a b Dz. Rozk. Wojsk. Nr 14 z 30 grudnia 1918 roku, poz. 445.
- ↑ Dz.U. z 1918 r. nr 13, poz. 28.
- ↑ a b Dz. Rozp. MSWojsk. Nr 7 z 30 listopada 1918 roku, s. 144.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 79 z 22 lipca 1919 roku, poz. 2694.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
- ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
- ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
- ↑ Dz.U. z 1933 r. nr 94, poz. 725.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 28 z 14 października 1927 roku, poz. 350.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 27 z 31 sierpnia 1931 roku, poz. 346.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
- ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
- ↑ a b c d e Jarno 2003 ↓, s. 52.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 97 z 27 grudnia 1919 roku, poz. 4076.
- ↑ a b Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 29 z 10 marca 1921 roku.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 302.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 102.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 157.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 377.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 103.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 237.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 1060, 1184.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 145.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 101.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 16 sierpnia 1932 roku, s. 361.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 210.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931 roku, s. 415.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 234.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 857.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1479, 1553, 1555.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1348.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 23 stycznia 1925 roku, s. 35.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 8 maja 1920 roku, s. 349.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 96 z 9 grudnia 1919 roku, poz. 3932.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 13.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 523.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 24 września 1926 roku, s. 321.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 28 października 1926 roku, s. 385.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 79.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 90.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 381.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 201.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 23.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 listopada 1932 roku, s. 399.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 423.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 382.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 387.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 87.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 221.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 225.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1929 roku, s. 26.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 sierpnia 1929 roku, s. 254.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 398.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 310.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
Bibliografia edytuj
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1918. (niem.).
- Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Witold Jarno: Okręg Generalny Nr III Kielce w latach 1918–1921. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2003. ISBN 83-88679-31-7.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18].
- Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.