Komisariat Straży Granicznej „Zaborowo”

Komisariat Straży Granicznej „Zaborowo” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Komisariat Straży Granicznej „Zaborowo”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Komisariat Straży Celnej „Zaborowo”
Organizacja
Dyslokacja	Leszno Zaborowo
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 11 Obwód SG „Leszno”

Geneza

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną. Od połowy 1921 jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922. Komisariat Straży Celnej „Zaborowo”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Leszno”.

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Leszno”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Leszno” do Inspektoratu Granicznego nr 11 „Leszno” i określił jego strukturę organizacyjną. Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie zmian dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał miejsce postoju komisariatu (Zaborowo)), jego organizację i ustalał zasięg placówek. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma utworzył placówkę II linii „Zaborowo”.

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty:

• komisariat Straży Granicznej „Wijewo” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Bojanowo” − 1928
• komisariat Straży Granicznej „Włoszakowice” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Bojanowo” − styczeń 1930

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
komisarz	Juliusz Kliński	był w 1932 –
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnik	Jerzy Berkowski	1 V 1939 –
starszy strażnik	Marian Mielicki	12 VII 1939 -

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928:

• komenda − Leszno
• podkomisariat Straży Granicznej „Włoszakowice”
• placówka Straży Granicznej I linii „Długie Nowe”
• placówka Straży Granicznej I linii „Przybyszewo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Henrykowo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Tarnowa Łąka”
• placówka Straży Granicznej I linii „Mścigniew”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zbarzyk”
• placówka Straży Granicznej II linii „Włoszakowice”
• placówka Straży Granicznej II linii „Leszno”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928:

• komenda − Zaborowo
• podkomisariat Straży Granicznej „Włoszakowice”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zaborówiec”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zbarzewo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Długie Nowe”
• placówka Straży Granicznej I linii „Przybyszewo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Lasocice”
• placówka Straży Granicznej I linii „Henrykowo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Tarnowa Łąka”
• placówka Straży Granicznej II linii „Włoszakowice”
• placówka Straży Granicznej II linii „Leszno”
• placówka Straży Granicznej II linii „Rydzyna”

Organizacja komisariatu w styczniu 1930:

• 2/11 komenda − Zaborowo
• placówka Straży Granicznej I linii „Długie Nowe”
• placówka Straży Granicznej I linii „Przybyszewo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zaborowo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Tarnowa Łąka”
• placówka Straży Granicznej II linii „Zaborowo”
• placówka Straży Granicznej II linii „Rydzyna”

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• IwonaI. Kozicka IwonaI., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wielkopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011 .
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.

• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918–1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. 
• Wykaz imienny oficerów i szeregowych Straży Granicznej Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego pracujących w Przysposobieniu Wojskowym → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.