Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec

Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (Zentralkomitee der Sozialistischen Einheitspartei Deutschland) – centralna instancja partii, wykonująca polecenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego (Politbüro des Zentralkomitees), de facto organ zarządzania wszystkimi dziedzinami życia w NRD.

Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec
Zentralkomitee der Sozialistischen Einheitspartei Deutschland
Logo
Ilustracja
b. siedziba KC SED przy Marx-Engels-Platz, obecnie Schlossplatz (1959-1990)
Państwo

 NRD

Data utworzenia

1949

Data likwidacji

1990

Zatrudnienie

ok. 1000 (1970), 1888 (1971), ok. 2000 (1987), 1927 (1988)

Adres
Marx-Engels-Platz
Berlin
Położenie na mapie Berlina
Mapa konturowa Berlina, w centrum znajduje się punkt z opisem „Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec”
Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Mapa konturowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec”
Ziemia52°30′49″N 13°23′59″E/52,513611 13,399722
Pierwsza siedziba KC SED przy Torstraße (1951)
Część komórek organizacyjnych KC SED mieściło się w Karl-Liebknecht-Haus (zdjęcie z 2011)
Budynek KC SED przy Wallstraße, m.in. siedziba partyjnego wydawnictwa Dietz (zdjęcie z 1965)
Mapa lokalizacji KC SED przy ówczesnym Marx-Engels-Platz (1959-1990)
Demontaż logo SED na budynku KC SED (1990)
b. siedziba Szkoły Partyjnej im. Karola Marksa przy KC SED w Berlinie przy Rungestrasse
b. siedziba Centralnego Instytutu Socjalistycznego Zarządzania Gospodarką w Berlinie-Rahnsdorf, przy Fürstenwalder Damm
Budynek Redakcji Neues Deutschland w Berlinie-Friedrichshain, przy Franz-Mehring-Platz
Wartownia b. osiedla kierownictwa SED w Wandlitz

Podział organizacyjny – wydziały KC (1989)

edytuj
  • Wydział Kadr (Kader)
  • Wydział Służby Kurierskiej (Verkehr)
  • Wydział Łączności Międzynarodowej (Internationale Verbindungen)
  • Wydział Międzynarodowej Polityki i Gospodarki (Internationale Politik und Wirtschaft)
  • Wydział Informacji Międzynarodowej (Auslandsinformation), od 1967
  • Wydział Organów Partyjnych (Parteiorgane)
  • Wydział Zarządzania Finansami oraz Przedsiębiorstwami Partii (Finanzverwaltung und Parteibetriebe)
    • wydawnictwo Dietz (Dietz-Verlag),
    • firma wydawniczo-poligraficzna Zentrale Druckerei-, Einkaufs- und Revisionsgesellschaft Zentrag[1],
    • firma zarządzania nieruchomościami Fundament GmbH[2],
    • firma reklamy Deutsche Werbe- und Anzeigengesellschaft Dewag[3],
    • firma podarunkowa Genex Geschenkdienst GmbH[4],
  • Wydział Zarządzania Gospodarką (Verwaltung der Wirtschaftsbetriebe)
  • Wydział Nauki (Wissenschaften)
  • Wydział Kultury (Kultur)
  • Wydział Oświaty (Volksbildung)
  • Wydział Polityki Zdrowotnej (Gesundheitspolitik), od 1959
  • Wydział Rolnictwa (Landwirtschaft)
  • Wydział Agitacji i Propagandy (Agitation und Propaganda), do 1963, Wydział Agitacji (Agitation); Wydział Propagandy (Propaganda)
  • Wydział Przyjacielskich Partii i Organizacji (Befreundete Parteien und Organisationen)
  • Wydział Handlu i Zaopatrzenia/Wydział Handlu, Zaopatrzenia i Handlu Zagranicznego (Handel und Versorgung/Handel, Versorgung und Außenhandel)
  • Wydział Spraw Kościelnych (Kirchenfragen), początkowo Wydział, później Grupa Robocza
  • Wydział Spraw Bezpieczeństwa (Sicherheitsfragen)
  • Wydział Spraw Państwowych i Prawnych (Staats- und Rechtsfragen)
  • Wydział Młodzieży (Jugend)
  • Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu/Wydział Sportu (Körperkultur und Sport/Sport), do 1965 Grupa Robocza
  • Wydział Planowania i Finansów (Planung und Finanzen)
  • Wydział Badań i Rozwoju Technologicznego (Forschung und technische Entwicklung), początkowo Grupa Robocza
  • Wydział Przemysłu/Górnictwa, Energii i Chemii/Przemysłu Surowcowego (Industrie/Kohle, Bergbau, Energie und Chemie/Grundstoffindustrie)
  • Wydział Przemysłu Maszynowego i Metalurgii (Maschinenbau und Metallurgie)
  • Wydział Budownictwa (Bauwesen)
  • Wydział Przemysłu Lekkiego, Spożywczego i Terenowego (Leicht-, Lebensmittel- und bezirksgeleitete Industrie)
  • Wydział Kolei, Transportu i Infrastruktury/Transportu i Komunikacji (Eisenbahn, Verkehr und Verbindungswesen/Transport- und Nachrichtenwesen)
  • Wydział Spraw Związkowych, Socjalnych i Ochrony Zdrowia (Gewerkschaften, Sozial- und Gesundheitswesen), do 1962,
  • Wydział Spraw Związkowych i Polityki Socjalnej (Gewerkschaften und Sozialpolitik), od 1962
  • Wydział Socjalistycznego Zarządzania Gospodarką (Sozialistische Wirtschaftsführung)
  • Wydział Kobiet (Frauen)

oraz

Siedziba

edytuj

do 1958

edytuj

W latach 1949–1958 KC SED mieścił się w budynku z 1929 b. domu towarowego Jonaß (Kaufhaus Jonaß), następnie siedziby NSDAP i faszystowskich organizacji młodzieżowych (1933-1945), m.in. Hitlerjugend, przy Lothringer Straße 1, róg Prenzlauer Allee. Później nazwę ulicy Lothringer zmieniono na Wilhelm-Pieck-Straße (1951-1994) i Torstraße (1994-). Ówcześnie budynek nazywano Domem Jedności (Haus der Einheit) lub Centralnym Domem Jedności (Zentral Haus der Einheit). W głównym budynku pomieszczono m.in. Biuro Polityczne, Sekretariat KC, Komisję Kontroli Partyjnej, wydziały – Organizacyjny, Kadr, Gospodarki, Zarządzania Państwem, Stosunków Międzynarodowych, Rolnictwa, i Finansów. Pomieszczenia Biura Politycznego i Sekretariatu KC mieściły się na III piętrze. W latach 1959–1992 budynek był siedzibą Instytutu Marksizmu-Leninizmu przy KC SED (Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED). Od 2010 w budynku mieści się hotel Soho House Berlin.

Część komórek organizacyjnych KC znajdowało się w historycznym budynku Karla Liebknechta (Karl-Liebknecht-Haus) z 1912 przy Kleine Alexanderstraße 28, m.in. siedziby KC Komunistycznej Partii Niemiec (1926-1933), następnie SA i nazywany w owym czasie Horst-Wessel-Haus. W okresie SED m.in. były to wydziały – Agitacji, Propagandy, Kultury, Kobiet, Komisja ds Zachodu, Centralna Komisja Rewizyjna, redakcje – „Neuer Weg”, „Einheit”.

W kolejnym budynku, z 1913, przy Wallstraße 76-79, mieściły się podmioty gospodarcze Partii – wydawnictwo Dietz (Dietz-Verlag), firma wydawniczo-poligraficzna Zentrag, firma Fundament, i Wydział KC „Haid”[7]. Obecnie budynek zajmuje ambasada Australii.

od 1959

edytuj

W okresie 1959–1990 KC mieścił się w budynku przy Marx-Engels-Platz, obecnie Schlossplatz, wybudowanym w latach 1934-1940 jako jedno ze skrzydeł Banku Rzeszy (Reichsbank). Następnie budynek mieścił: Berlin Stadtkontor (1945-1949) i Ministerstwo Finansów NRD (1949-1959). Po KC SED obradowała w nim pierwsza wybrana w wolnych wyborach Izba Ludowa (Volkskammer), która zaaprobowała Pakt o zjednoczeniu Niemiec (1990). Następnie trwała rozbudowa kompleksu na potrzeby Urzędu Spraw Zagranicznych RFN (Auswärtiges Amt) (1990-1999).

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Około 40 tys. zatrudnionych, 16 wydawnictw prasowych, 90% rynku gazetowego, 26 drukarni.
  2. Zarządzająca głównie obiektami komitetów poszczególnych szczebli.
  3. Monopolista rynku reklamy w NRD.
  4. Odpowiednik polskiego Peweksu.
  5. po prywatyzacji jako „Spreehotel” (1993-1996), dokonano rozbiórki, którą ukończono w 1998; w latach 1998-2000 zbudowano w tym miejscu ambasadę Brazylii.
  6. którego gośćmi byli m.in. Michaił Gorbaczow, Fidel Castro i Jasir Arafat wg Hubert Faensen: Geheimnisträger Hakeburg, Poczdam 1997
  7. Utajniony wydział KC zajmujący się wywiadem i kontrwywiadem.

Bibliografia

edytuj
  • Heike Amos: Politik und Organisation der SED-Zentrale 1949–1963: Struktur und Arbeitsweise von Politbüro, Sekretariat, Zentralkomitee und ZK-Apparat, LIT Verlag Münster 2003, 715 s., ISBN 3-8258-6187-2
  • Andreas Malycha: Die SED in der Ära Honecker: Machtstrukturen, Entscheidungsmechanismen und Konfliktfelder in der Staatspartei 1971 bis 1989, Walter de Gruyter GmbH & Co KG 2014, ISBN 3-11-039708-0, 9783110397086, 479 s.
  • Peter Christ: Ein Schlag ins Wasser, Die Zeit 15 czerwca 1990