Koncern Kałasznikow
Koncern Kałasznikow (ros. Концерн «Калашников»; dawniej Iżmasz) – rosyjski koncern zbrojeniowy i przemysłu maszynowego, z siedzibą w Iżewsku, skupiający przedsiębiorstwa produkujące broń strzelecką, amunicję, narzędzia, obrabiarki, a wcześniej także samochody i motocykle. Nazwa koncernu była skrótem od Iżewskij Maszynostroitielnyj Zawod (Iżewskie Zakłady Budowy Maszyn), będącego także nazwą głównego z przedsiębiorstw. Pełna nazwa brzmiała: OAO Koncern Iżmasz (ros. ОАО Концерн "Ижмаш"), w sierpniu 2013 roku zmienił nazwę na OAO Koncern Kałasznikow[1]. Działa obecnie w formie otwartej spółki akcyjnej (ros. OAO). Zakłady mieszczą się w Iżewsku, nad Zalewem Iżewskim na rzece Iż. W toku historii, z zakładów wydzieliły się osobne przedsiębiorstwa, jak IżAwto. Odrębnym przedsiębiorstwem był natomiast Iżewskij Miechaniczeskij Zawod.
Znak producenta to strzała w trójkącie (tzw. Iżewsk, nieoficjalnie od miasta i pełnej nazwy)[2].
Powstanie zakładów i produkcja zbrojeniowaEdytuj
Państwowe zakłady produkujące uzbrojenie i broń strzelecką zostały założone w Iżewsku w 1807 roku przez cara Aleksandra I, początkowo pod nazwą Iżewskij Orużejnyj Zawod (Iżewskie Zakłady Uzbrojenia)[3]. Zakłady były jednym z głównych producentów broni strzeleckiej dla armii Cesarstwa Rosyjskiego, a później Armii Czerwonej. Produkowano w nich m.in. karabiny Berdan, później Mosin, rewolwery Nagant i karabiny maszynowe Maxim. Podczas I wojny światowej zakłady wyprodukowały 1,5 mln karabinów, a podczas II wojny światowej - 11 milionów[3]. W 1942 utworzono z pomocą Iżmaszu odrębne przedsiębiorstwo zbrojeniowe w Iżewsku, w innym miejscu, Iżewskij Miechaniczeskij Zawod.
Po II wojnie światowej zakłady Iżmasz stały się producentem karabinka Kałasznikowa, a także innych modeli broni na rynek wojskowy i cywilny, w tym sportowej i myśliwskiej[3].
Produkty m.in.:
Produkcja cywilnaEdytuj
Od końca XIX wieku zakłady zajmowały się też metalurgią. W 1939 roku wydzielono z nich Iżewskij Mietałłurgiczeskij Zawod (Iżewskie Zakłady Metalurgiczne)[4].
Od 1930 Iżmasz rozpoczął produkcję obrabiarek[5]. Produkcja ta kontynuowana jest do chwili obecnej, przez spółkę-córkę OAO Iżmaszstanko (skrót: Iżstanko).
W latach 30. XX wieku w ramach kombinatu uruchomiono produkcję motocykli, przez co Iżmasz stał się jednym z głównych (i pierwszych) producentów motocykli w ZSRR, pod marką IŻ (ros. ИЖ). Specjalizował się przede wszystkim w średnich motocyklach klasy 350 cm³. Już w 1928 roku przystąpiono do prac projektowych i w 1929 roku skonstruowano pięć doświadczalnych modeli (IŻ-1 do IŻ-5), nie produkowanych seryjnie[6]. Przystąpiono następnie do budowy nowego zakładu i od 1933 roku rozpoczęto tam produkcję motocykli IŻ-7 (poj. 293 cm³), a następnie jego wersji rozwojowych IŻ-8 (293 cm³) i IŻ-9 (350 cm³, 1940-1941)[7]. Podczas II wojny światowej w listopadzie 1941 wstrzymano produkcję motocykli, a następnie ewakuowano ją do Irbitu[7]. Po II wojnie światowej w 1946 roku wznowiono produkcję motocykli w nowym zakładzie, zaczynając od IŻ-350 (poj. 346 cm³, kopia niemieckiego DKW NC-350, 1946-1951) i ulepszonego IŻ-49 (346 cm³, 1951-1958)[8]. Od 1956 roku produkowano nowy model IŻ-56 (346 cm³), zastąpiony następnie przez IŻ-Płanieta (Planeta)[9]. Od 1961 roku produkowano równolegle dwucylindrowy motocykl IŻ-Jupiter (347 cm³)[10]. Oba modele Planeta i Jupiter produkowane były w kolejnych wersjach rozwojowych przez kolejne cztery dekady. W 1996 roku zakłady motocyklowe wydzielono jako otwartą spółkę-córkę akcyjną (DOAO) Iżmasz-Moto, należącą do Iżmaszu[11].
Dawne przedwojenne zakłady motocyklowe zostały wydzielone jako osobne przedsiębiorstwo, obecnie OAO Iżewskij Motozawod "Aksion-Holding", zajmujący się techniką rakietową-wojskową[12].
W 1966 w ramach Iżmaszu uruchomiono zakład produkujący samochody, w innym miejscu miasta. Przez lata były to licencyjne konstrukcje zakładów MZMA: Moskwicz 408 i Moskwicz 412, a następnie także ich modyfikacje, wypuszczane pod marką IŻ. W 1977 fabryka wyprodukowała milionowy samochód, a cała produkcja później sięgnęła 3 milionów[13]. Iżewskie Zakłady Samochodowe zostały następnie wydzielone jako osobna spółka IżAwto, nie należąca do koncernu Iżmasz.
Koncern Iżmasz został utworzony 17 września 1998[14]
Struktura i dalsza historiaEdytuj
W 2010 w skład koncernu wchodziły spółki (główny profil działalności)[15]:
- OAO Koncern Iżmasz
- OAO Iżewskij Maszynostroitielnyj Zawod (broń)
- OOO Legion (broń myśliwska)
- OAO Iżstanko (obrabiarki)
- OAO IIZ (Iżewskij Instrumientalnyj Zawod) (narzędzia)
- ZAO Iżmasz-metallosnab (złom)
- OOO Stroitielnaja Kompania
- OAO Iżmaszenergo (energia)
6 kwietnia 2012 ogłoszono upadłość Iżmaszu (z wniosku spółki Iżstanko)[16].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Powstał Koncern Kałasznikowa. Zakłady Iżmasz zmieniają nazwę w serwisie tvn24.pl, 13 sierpnia 2013
- ↑ Frontowiec.Com, www.frontowiec.com [dostęp 2019-05-21] (pol.).
- ↑ a b c Razwitie orużejnego proizwodstwa na oficjalnej stronie Iżmasz [dostęp 8-12-2010]
- ↑ Razwitie mietałłurgiczeskogo proizwodstwa na oficjalnej stronie Iżmasz [dostęp 8-12-2010]
- ↑ Razwitie stankostroitielnogo proizwodstwa na oficjalnej stronie Iżmasz [dostęp 8-12-2010]
- ↑ Oleg Kurichin, Wielikolepnaja piatiorka, "Tiechnika mołodioży" nr 3/1989
- ↑ a b Oleg Kurichin, S markoj IŻ, "Tiechnika mołodioży" nr 5/1989
- ↑ Oleg Kurichin, Wozrożdienije marki "IŻ", "Tiechnika mołodioży" nr 3/1999
- ↑ Oleg Kurichin, Motocikł nowogo pokolenija, "Tiechnika mołodioży" nr 5/1999
- ↑ Oleg Kurichin, Iżewskij "Jupiter", "Tiechnika mołodioży" nr 10/1999
- ↑ Oleg Kurichin, Iżewskij czopper, "Tiechnika mołodioży" nr 10/2001
- ↑ Strona OAO Iżewskij Motozawod "Aksion-Holding"
- ↑ Razwitie awtomobilnogo proizwodstwa na oficjalnej stronie Iżmasz [dostęp 8-12-2010]
- ↑ Strona oficjalna OAO Koncern Iżmasz
- ↑ Strona firmy OAO Iżmasz (ros.) [dostęp 8-12-2010]
- ↑ Bankructwo Iżmaszu. altair.com.pl, 06-04-2012. [dostęp 2016-02-07].