Koniemłoty
Koniemłoty – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Staszów.
wieś | |
![]() Koniemłoty – perspektywa od strony cmentarza przy drodze do Staszowa | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2006) |
675 |
Strefa numeracyjna |
15 |
Tablice rejestracyjne |
TSZ |
SIMC |
0807412 |
Położenie na mapie gminy Staszów ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu staszowskiego ![]() | |
![]() |
Do 1954 roku siedziba gminy Oględów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.
Dawne części wsi – obiekty fizjograficzneEdytuj
W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Koniemłotów zawarty w tabeli 1.
Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych[1] Nazwa wsi – miasta Nazwy części wsi
– miastaNazwy obiektów fizjograficznych
– charakter obiektuI. Gromada Koniemłoty
- Koniemłoty
- Kępa
- Kolonia
- Piekło
- Poręba Koniemłocka
- Dziadówka – pole
- Działki – pole
- Gułacz – pole
- Kaczmarówka – pole
- Kępa – pole
- Kopaliny – pole
- Miże Pole – pole
- Oleksyk – jezioro
- Płóska – pole
- Pod Cmentarzem – pole
- Pod Gułaczem – pole
- Podgaiki – pole
- Poręba Koniemłocka – pole
- Przy Krzywej Drodze – pole
- Rzędówki – pole
- Zakościółka – pole
- Zawsie – pole
UliceEdytuj
Poniżej w tabeli 2 ulice będące integralną częścią wioski Kurozwęki z aktualnie przypisanym im numerem zgodnym z TERYT z katalogu ULIC[2].
Tabela 2. Ulice wchodzące w skład wsi na podstawie TERYT[2] Symbol
ulicyNazwa ulicy Symbol
ulicyNazwa ulicy Symbol
ulicyNazwa ulicy 09546 ul. Kościelna 14330 ul. Nowa 21073 ul. Staszowska 09614 pl. ks. Romana Kotlarza 17070 ul. Południowa 21271 ul. Strażacka 10898 ul. Leśna 17202 ul. Poręba 21970 ul. Szkolna
Aktualnie w obrębie administracyjnym wsi znajduje się 8 ulic i jeden plac.
GeografiaEdytuj
Koniemłoty położone są w Niecce Połanieckiej, około 5 km na południowy zachód od Staszowa.
ReligiaEdytuj
We wsi znajduje się parafia Wniebowzięcia NMP należąca do dekanatu Połaniec w ramach rzymskokatolickiej diecezji sandomierskiej, z zabytkowym kościołem pw. Wniebowzięcia NMP.
HistoriaEdytuj
Koniemłoty to jedna z najstarszych wsi na ziemi staszowskiej. Tu w 1246 r. odbył się zjazd dostojników małopolskich z udziałem księcia sandomierskiego Bolesława Wstydliwego. W XIII wieku wieś należała do dóbr ziemskich klasztoru benedyktynów na Świętym Krzyżu, tu też znajdował się ich mały klasztor. Swój patronat nad osadą benedyktyni utrzymywali aż do kasacji ich zakonu w 1819 r. W 1527 r. Koniemłoty przeszły na własność dziedziców Staszowa: Łaskich, Zborowskich, Tęczyńskich, Opalińskich, Lubomirskich, Sieniawskich, Denhoffów i Czartoryskich. Wieś położona w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego wchodziła wraz z folwarkiem w 1662 roku w skład majętności rytwiańskiej Łukasza Opalińskiego[3].
W 1815 r. w Koniemłotach[4], w zaadaptowanym spichlerzu, którego budynek stoi do dnia dzisiejszego, z inicjatywy Izabeli Lubomirskiej założona została szkoła z 3 oddziałami. W 1905 r. za namową rodziców, miejscowa młodzież szkolna wystąpiła z żądaniem nauczania w języku polskim i 2 kwietnia 1906 r. władze carskie wydały na to zgodę. 1 września 1988 r. w Koniemłotach oddano do użytku nowy budynek szkolny, w którym mieści się obecnie Publiczna Szkoła Podstawowa.
W 1923 r. w Koniemłotach rozpoczęła działalność ochotnicza straż pożarna[4]. Pierwszą drewnianą remizę wybudowano we wsi w 1925 r., służyła ona strażakom do II wojny światowej. W 1944 r. w jej miejscu przystąpiono do budowy nowej remizy. Obecny murowany Dom Strażaka z dwoma boksami na samochody został oddany do użytku w 1971 r.
ZabytkiEdytuj
Pobenedyktyński zespół klasztorny, na który składa się:
- kościół pw. Wniebowzięcia NMP wzniesiony w latach 1637–1649 w stylu późnorenesansowym. Po pożarze w 1770 r., kościół został odnowiony i przebudowany. Świątynia składa się z trzech naw: w prawej nawie bocznej znajduje się kaplica św. Benedykta wzniesiona na planie kwadratu, z barokowym ołtarzem św. Anny Samotrzeciej. Druga nawa boczna została dobudowana w latach trzydziestych XX wieku, według projektu Stefana Szyllera. Barokowy ołtarz główny zdobi obraz Niepokalanego Poczęcia NMP z 1742 r. W niszach ołtarza, po bokach, umieszczone są drewniane figury św. Benedykta i św. Scholastyki. W stallach ustawionych w prezbiterium znajdują się olejne obrazy przedstawiające wydarzenia z życia Najświętszej Maryi Panny;
- budynek dawnego klasztoru benedyktynów, obecnie plebania, 1667-49, 1825, 1920;
- ogrodzenie cmentarza kościelnego, z XVIII w., z bramą wzniesioną w 1886 r.
Osoby związane z miejscowościąEdytuj
- Józef Franusiak – malarz prymitywista, mieszkaniec Koniemłotów w latach 1953–1975.
- Roman Kotlarz – ksiądz, działacz opozycji demokratycznej w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Por. Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 14–15, 77–96.
- ↑ a b ULIC – Katalog ulic (stan na: 2010-09-02) /w:/ Lista plików predefiniowanych. 12 września 2010 r.
- ↑ Jacek Pielas, Podział latyfundium Łukasza Opalińskiego, marszałka nadwornego koronnego z lat 1668-1670, w: Inter maiestatem ac libertatem. Studia z dziejów nowożytnych dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Przybosiowi, red. J. Stolicki, M. Ferenc, J. Dąbrowski, Kraków 2010, s. 159.
- ↑ a b Koniemłoty na stronie Urzędu Miasta i Gminy Staszów.
LiteraturaEdytuj
- Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Taszycki Witold (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Koniemłoty na Wici.Info
- Koniemłoty, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 332 .
- Koniemłoty, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 114 .