Koniemłoty

Koniemłoty – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Staszów.

Koniemłoty
— wieś —
Koniemłoty – perspektywa od strony cmentarza przy drodze do Staszowa
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	staszowski
Gmina	Staszów
Liczba ludności (2006)	675
Strefa numeracyjna	15
Tablice rejestracyjne	TSZ
SIMC	0807412
Położenie na mapie gminy Staszów Koniemłoty
Położenie na mapie Polski Koniemłoty
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Koniemłoty
Położenie na mapie powiatu staszowskiego Koniemłoty
50°31′12″N 21°07′48″E

Do 1954 roku siedziba gminy Oględów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Koniemłotów zawarty w tabeli 1.

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych

Nazwa wsi – miasta	Nazwy części wsi – miasta	Nazwy obiektów fizjograficznych – charakter obiektu
I. Gromada Koniemłoty
Koniemłoty	Kępa Kolonia Piekło Poręba Koniemłocka	Dziadówka – pole Działki – pole Gułacz – pole Kaczmarówka – pole Kępa – pole Kopaliny – pole Miże Pole – pole Oleksyk – jezioro Płóska – pole Pod Cmentarzem – pole Pod Gułaczem – pole Podgaiki – pole Poręba Koniemłocka – pole Przy Krzywej Drodze – pole Rzędówki – pole Zakościółka – pole Zawsie – pole

Ulice

Poniżej w tabeli 2 ulice będące integralną częścią wioski Kurozwęki z aktualnie przypisanym im numerem zgodnym z TERYT z katalogu ULIC.

Tabela 2. Ulice wchodzące w skład wsi na podstawie TERYT

Symbol ulicy	Nazwa ulicy	Symbol ulicy	Nazwa ulicy	Symbol ulicy	Nazwa ulicy
09546	ul. Kościelna	14330	ul. Nowa	21073	ul. Staszowska
09614	pl. ks. Romana Kotlarza	17070	ul. Południowa	21271	ul. Strażacka
10898	ul. Leśna	17202	ul. Poręba	21970	ul. Szkolna

Aktualnie w obrębie administracyjnym wsi znajduje się 8 ulic i jeden plac.

Geografia

Koniemłoty położone są w Niecce Połanieckiej, około 5 km na południowy zachód od Staszowa.

Religia

We wsi znajduje się parafia Wniebowzięcia NMP należąca do dekanatu Połaniec w ramach rzymskokatolickiej diecezji sandomierskiej, z zabytkowym kościołem pw. Wniebowzięcia NMP.

Historia

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Cmentarz w Koniemłotach. Pomnik żołnierzy armii radzieckiej poległych w walkach na przyczółku baranowsko-sandomierskim.

Dom Strażaka w Koniemłotach.

Koniemłoty to jedna z najstarszych wsi na ziemi staszowskiej. Tu w 1246 r. odbył się zjazd dostojników małopolskich z udziałem księcia sandomierskiego Bolesława Wstydliwego. W XIII wieku wieś należała do dóbr ziemskich klasztoru benedyktynów na Świętym Krzyżu, tu też znajdował się ich mały klasztor. Swój patronat nad osadą benedyktyni utrzymywali aż do kasacji ich zakonu w 1819 r. W 1527 r. Koniemłoty przeszły na własność dziedziców Staszowa: Łaskich, Zborowskich, Tęczyńskich, Opalińskich, Lubomirskich, Sieniawskich, Denhoffów i Czartoryskich. W 1815 r. w Koniemłotach, w zaadaptowanym spichlerzu, którego budynek stoi do dnia dzisiejszego, z inicjatywy Izabeli Lubomirskiej założona została szkoła z 3 oddziałami. W 1905 r. za namową rodziców, miejscowa młodzież szkolna wystąpiła z żądaniem nauczania w języku polskim i 2 kwietnia 1906 r. władze carskie wydały na to zgodę. 1 września 1988 r. w Koniemłotach oddano do użytku nowy budynek szkolny, w którym mieści się obecnie Publiczna Szkoła Podstawowa.

W 1923 r. w Koniemłotach rozpoczęła działalność ochotnicza straż pożarna. Pierwszą drewnianą remizę wybudowano we wsi w 1925 r., służyła ona strażakom do II wojny światowej. W 1944 r. w jej miejscu przystąpiono do budowy nowej remizy. Obecny murowany Dom Strażaka z dwoma boksami na samochody został oddany do użytku w 1971 r.

Zabytki

Koniemłoty – kościół pw. Wniebowzięcia NMP nocą

Pobenedyktyński zespół klasztorny, na który składa się:

• kościół pw. Wniebowzięcia NMP wzniesiony w latach 1637–1649 w stylu późnorenesansowym. Po pożarze w 1770 r., kościół został odnowiony i przebudowany. Świątynia składa się z trzech naw: w prawej nawie bocznej znajduje się kaplica św. Benedykta wzniesiona na planie kwadratu, z barokowym ołtarzem św. Anny Samotrzeciej. Druga nawa boczna została dobudowana w latach trzydziestych XX wieku, według projektu Stefana Szyllera. Barokowy ołtarz główny zdobi obraz Niepokalanego Poczęcia NMP z 1742 r. W niszach ołtarza, po bokach, umieszczone są drewniane figury św. Benedykta i św. Scholastyki. W stallach ustawionych w prezbiterium znajdują się olejne obrazy przedstawiające wydarzenia z życia Najświętszej Maryi Panny;
• budynek dawnego klasztoru benedyktynów, obecnie plebania, 1667-49, 1825, 1920;
• ogrodzenie cmentarza kościelnego, z XVIII w., z bramą wzniesioną w 1886 r.

Osoby związane z miejscowością

• Józef Franusiak – malarz prymitywista, mieszkaniec Koniemłotów w latach 1953–1975.
• Roman Kotlarz – ksiądz, działacz opozycji demokratycznej w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Literatura

1. Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Taszycki Witold (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970.

Linki zewnętrzne

• Koniemłoty na Wici.Info
• Koniemłoty w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa 1883.
• Koniemłoty w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa 1902.