Wikipedia

Konklawe 1471

Konklawe 6–9 sierpnia 1471 – konklawe, które odbyło się po śmierci papieża Pawła II i zakończyło się wyborem Sykstusa IV.

Konklawe 1471
Ilustracja
Daty i miejsce
6–9 sierpnia 1471
Pałac Apostolski, Rzym
Główne postacie
Dziekan

Bessarion OBas

Kamerling

wakat

Prokamerling

Marco Barbo

Protoprezbiter

Jean Rolin (nieobecny)

Protoprezbiter elektorów

Angelo Capranica

Protodiakon

Rodrigo Borgia

Wybory
Liczba głosowań

2?

Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


18
7

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Francesco della Rovere OFM
Przybrane imię: Sykstus IV

Śmierć Pawła II edytuj

Paweł II zmarł na zawał serca w dniu 26 lipca 1471 w wieku 54 lat. Jego główną troską była walka z zagrożeniem tureckim dla Europy. Na tym polu nie odniósł jednak spektakularnych sukcesów, a w chwili jego śmierci zagrożenie to było prawdopodobnie bardziej realne niż kiedykolwiek przedtem – tureckie wyprawy grabieżcze zapuszczały się aż po południowo-wschodnie rejony Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Obradujący w tym roku Sejm Rzeszy w Ratyzbonie, mimo nalegań papieskiego legata kardynała Francesco Piccolominiego, nie podjął żadnych decyzji o zorganizowaniu oporu. Okres sediswakancji tradycyjnie był w Rzymie i na terytoriach papieskich okresem bezprawia i spontanicznych rewolt, nie inaczej było i tym razem – do niepokojów doszło w prowincji Romanii i w samym Rzymie[1]. Urząd kamerlinga Świętego Kościoła Rzymskiego, odpowiedzialny za utrzymanie spokoju podczas wakatu na tronie piotrowym, pozostawał nieobsadzony od śmierci kardynała Ludovico Trevisana w 1465[2].

Lista uczestników edytuj

Na przełomie lipca i sierpnia 1471 Święte Kolegium Kardynałów liczyło 25 członków, jednak w konklawe wzięło udział jedynie 18[3]:

15 elektorów było Włochami; Bessarion był Grekiem, d’Estouteville Francuzem, a Borgia Hiszpanem. Siedmiu z nich mianował Paweł II, sześciu Pius II, jednego Kalikst III, a po dwóch Mikołaj V i Eugeniusz IV.

Nieobecni edytuj

Siedmiu kardynałów nie uczestniczyło w wyborze następcy Pawła II, w tym 4 Francuzów, Włoch, Anglik i Hiszpan[3]:

  • Alain de Coëtivy; Kardynał z Awinionu[4] (20 grudnia 1448) – kardynał biskup Palestriny; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Prassede; biskup Awinionu; administrator diecezji Dol-de-Bretagne
  • Jean Rolin; Kardynał z Autun[4] (20 grudnia 1448) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio; protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów; biskup Autun
  • Luis Juan del Milà y Borja; Kardynał z Léridy[4] (20 lutego 1456) – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati; biskup Léridy
  • Jean Jouffroy OSBCluny; Kardynał z Albi[4] (18 grudnia 1461) – kardynał prezbiter Ss. Silvestro e Martino; biskup Albi
  • Thomas Bourchier; Kardynał z Canterbury[4] (18 września 1467) – kardynał prezbiter S. Ciriaco alle Terme; arcybiskup Canterbury i prymas Anglii
  • Jean Balue; Kardynał z Angers[4] (18 września 1467) – kardynał prezbiter S. Susanna; biskup Angers
  • Francesco Todeschini-Piccolomini; Kardynał ze Sieny[4] (5 marca 1460) – kardynał diakon S. Eustachio; administrator archidiecezji Sieny; legat papieski w Niemczech

Po dwóch spośród tych kardynałów zostało mianowanych przez Mikołaja V, Piusa II i Pawła II, jeden przez Kaliksta III. Kardynał Balue przebywał wówczas w więzieniu na zamku Onzain koło Blois, gdzie został osadzony za zdradę, jakiej miał się dopuścić wobec króla Francji Ludwika XI.

Problem kardynałów in pectore edytuj

W chwili śmierci Pawła II żyło czterech duchownych, którzy zostali przez niego mianowani w sekrecie (in pectore), a ich nominacji zmarły papież nigdy nie opublikował oficjalnie. Byli to[5]:

Paweł II nakazał Świętemu Kolegium dopuszczenie ich do udziału w konklawe bez względu na to, czy do tego czasu ich nominacje będą ogłoszone czy też nie. Jednakże po śmierci papieża kardynałowie poszli za radą Latino Orsiniego i odmówili sekretnym nominatom uprawnień elektorskich stwierdzając, że wobec niedopełnienia wszystkich koniecznych obrzędów ich nominacje nie doszły w ogóle do skutku[6].

Kandydaci na papieża edytuj

Święte Kolegium było podzielone na dwie duże frakcje: „Pieschi” i „Paoleschi”, tj. kardynałów mianowanych przez Piusa II i Pawła II. Wśród pierwszych do papabile zaliczano przede wszystkim kardynała Fortiguerra, a w dalszej kolejności także Eroli, Ammannati i Roverella. Kandydatami tych drugich byli Agnifilo i della Rovere. Ponadto za papabile byli uważani nienależący do żadnej z tych dwóch frakcji Bessarion, Orsini oraz d’Estouteville[7].

Przebieg konklawe edytuj

Konklawe rozpoczęło się 6 sierpnia 1471 z udziałem 17 kardynałów. Dopiero następnego dnia dołączył chory kardynał Ammanati[3]. Tradycyjnie już kardynałowie podpisali kapitulację wyborczą, jednak jej szczegółowe postanowienia nie są znane; wiadomo tylko, że zobowiązywała elekta do kontynuowania wysiłków zbrojnych przeciwko Turcji[8].

Przebieg konklawe, z uwagi na skąpą liczbę źródeł, nie jest zbyt dobrze znany. Prawdopodobnie odbyły się tylko dwa głosowania (8 i 9 sierpnia). Zgodnie z ówczesnymi regułami kardynałowie mogli wskazywać nawet po kilku kandydatów naraz, zaznaczając kolejność preferencji. Według raportu ambasadora mediolańskiego Nikodema de Pontremoli oraz spisanej kilka lat później relacji kardynała Ammannatiego wielu kardynałów początkowo ukrywało swoje rzeczywiste preferencje w trakcie głosowań i oddawało głosy na swych kolegów po to, by zyskać ich przychylność i skłonić do głosowania na prawdziwych faworytów. W pierwszym głosowaniu najwięcej głosów uzyskał Bessarion, a w dalszej kolejności d’Estouteville, Orsini i Ammannati. Uformował się silny blok popierający Bessariona, który tworzyli d’Estouteville, Calandrini, Capranica i Ammannati. Przeciwko tej kandydaturze mieli jednak działać Borgia, Gonzaga i Orsini i w rezultacie Bessarion nie uzyskał wymaganej większości[9][10].

W drugim głosowaniu 9 sierpnia najwięcej głosów, bo aż dziewięć, uzyskał kardynał Francesco della Rovere. W wyniku ustnego akcesu uzyskał on kolejne trzy głosy, wystarczające do wyboru na papieża. Szczegółowe wyniki tego głosowania przedstawiały się następująco[9][11]:

Kandydat Liczba głosów Głosujący
Bessarion 6 1. Marco Barbo; 2. Oliviero Carafa; 3. Guillaume d’Estouteville; 4. Filippo Calandrini; 5. Angelo Capranica; 6. Giacomo Ammannati
Guillaume d’Estouteville 6 1. Francesco Gonzaga; 2. Teodoro di Monferrato; 3. Bessarion; 4. Filippo Calandrini; 5. Angelo Capranica; 6. Giacomo Ammannati
Latino Orsini 2 1. Giovanni Michiel; 2. Francesco della Rovere
Filippo Calandrini 7 1. Teodoro di Monferrato; 2. Bartolomeo Roverella; 3. Bessarion; 4. Guillaume d’Estouteville; 5. Giacomo Ammannati; 6. Angelo Capranica; 7. Francesco della Rovere
Angelo Capranica 4 1. Bessarion; 2. Guillaume d’Estouteville; 3. Filippo Calandrini; 4. Francesco della Rovere
Berardo Eroli 3 1. Niccolò Fortiguerra; 2. Marco Barbo; 3. Oliviero Carafa
Niccolò Fortiguerra 6 1. Teodoro di Monferrato; 2. Bartolomeo Roverella; 3. Amico Agnifilo; 4. Latino Orsini; 5. Berardo Eroli; 6. Francesco della Rovere
Bartolomeo Roverella 7 1. Battista Zeno; 2. Oliviero Carafa; 3. Rodrigo Borgia; 4. Filippo Calandrini; 5. Latino Orsini; 6. Berardo Eroli; 7. Francesco della Rovere
Giacomo Ammannati 3 1. Teodoro di Monferrato; 2. Bessarion; 3. Filippo Calandrini
Oliviero Carafa 1 1. Bartolomeo Roverella
Amico Agnifilo 4 1. Giovanni Michiel; 2. Battista Zeno; 3. Teodoro di Monferrato; 4. Francesco della Rovere
Marco Barbo 1 1. Amico Agnifilo
Francesco della Rovere 12 (9 + 3) 1. Giovanni Michiel; 2. Teodoro di Monferrato; 3. Battista Zeno; 4. Bartolomeo Roverella; 5. Niccolò Fortiguerra; 6. Amico Agnifilo; 7. Bessarion; 8. Filippo Calandrini; 9. Latino Orsini
Akces: 1. Rodrigo Borgia; 2. Guillaume d’Estouteville; 3. Marco Barbo
Rodrigo Borgia 1 1. Francesco Gonzaga
Francesco Gonzaga 2 1. Teodoro di Monferrato; 2. Guillaume d’Estouteville

Początek pontyfikatu Sykstusa IV edytuj

Francesco della Rovere przyjął wybór i przybrał imię Sykstus IV na cześć papieża Sykstusa II[12]. Inauguracja pontyfikatu miała miejsce 25 sierpnia. Ponieważ della Rovere nie był jeszcze biskupem, wpierw przyjął sakrę biskupią z rąk kardynała biskupa Ostii Guillaume d’Estouteville, a następnie został koronowany przez protodiakona Rodrigo Borgię[13].

Jeszcze przed koronacją Sykstus IV wydał pierwsze rozporządzenia. Między innymi kardynał Francesco Gonzaga otrzymał od nowego papieża bogate opactwo S. Gregorio al Montecelio, co prawdopodobnie zapoczątkowało pogłoskę, jakoby Gonzaga w największym stopniu przyczynił się do wyboru kardynała della Rovere. Zachowana dokumentacja wskazuje jednak, że Gonzaga nie głosował na della Roverę, a decydujące dla jego wyboru głosy oddali Borgia, d’Estouteville i Barbo[9].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Pastor, s. 197–199.
  2. ↑ Cardinals head of dicasteries of the Roman Curia: Apostolic Chamber.
  3. ↑ a b c Eubel, s. 15–16 przyp. 9.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Od XIV do XVI wieku (a sporadycznie nawet i jeszcze później) rozpowszechniony był zwyczaj nazywania kardynałów (nawet w oficjalnych dokumentach) nie według ich imion i nazwisk, lecz według pseudonimów nawiązujących najczęściej do miejsca pochodzenia, diecezji lub kościoła tytularnego danego kardynała.
  5. ↑ Eubel, s. 15 przyp. 6.
  6. ↑ Pastor, s. 201; The election of Pope Sixtus IV (1471).
  7. ↑ Pastor, s. 199–200; The election of Pope Sixtus IV (1471).
  8. ↑ Pastor, s. 204, 211; The election of Pope Sixtus IV (1471).
  9. ↑ a b c John Paul Adams: SEDE VACANTE 1471. [dostęp 2015-05-17]. (ang.).
  10. ↑ Pastor, s. 201–202; Creighton, s. 56; The election of Pope Sixtus IV (1471).
  11. ↑ Pastor, s. 505–507.
  12. ↑ Pastor, s. 201.
  13. ↑ Eubel, s. 15; Pastor, s. 212; Apostolic Succession in the Roman Catholic Church: d’Estouteville lineage.

Bibliografia edytuj

  • Ludwig von Pastor: History of the Popes vol. IV, Londyn 1900
  • Konrad Eubel, Hierarchia Catholica, vol. II, Padwa 1914-1960
  • Mandell Creighton: A History of the Papacy During the Period of Reformation, volume III (The Italian Princes, 1464–1518), London: Longman, Green and Co., 1887

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konklawe_1471&oldid=70782824”