Konstanty Romanow (1827–1892)

Konstanty Mikołajewicz Romanow
	Константин Николаевич Романов
	wielki książę; namiestnik Królestwa Polskiego
Dynastia	Romanowowie
Data i miejsce urodzenia	9 września?/21 września 1827 ; Petersburg
Data i miejsce śmierci	13 stycznia?/25 stycznia 1892 ; Pawłowsk
Ojciec	Mikołaj I Romanow
Matka	Aleksandra Fiodorowna
Żona	Aleksandra z Saksonii-Altenburga
Dzieci	Mikołaj,; Olga,; Wiera,; Konstanty,; Dymitr,; Wiaczesław
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Konstanty Mikołajewicz Romanow (ros. Константин Николаевич Романов – Konstantin Nikołajewicz Romanow; ur. 9 września^?/21 września 1827 w Petersburgu, zm. 13 stycznia^?/25 stycznia 1892 w Pawłowsku) – wielki książę Rosji, generał i namiestnik Królestwa Polskiego, prezes Rady Stanu Królestwa Kongresowego^[1], admirał floty.

Życiorys

Drugi syn Mikołaja I – cesarza Rosji, króla Polski i wielkiego księcia Finlandii, i Aleksandry Fiodorowny (córki Fryderyka Wilhelma III Hohenzollerna, króla Prus, i Luizy Pruskiej), brat cara Aleksandra II. Od piątego roku życia pozostawał pod opieką admirała Fiodora Litkego. Od dziecka został przeznaczony do marynarki wojennej. Wkrótce nauczył się żeglować i został najmłodszym żeglarzem, który opłynął glob ziemski.

Pomimo iż posiadał już tytuł wielkiego księcia, traktowany był z woli ojca jak zwykły kadet, co miało mu pomóc w zapoznaniu się z realiami codziennego życia w Rosji. Wykazywał nieprzeciętne zdolności lingwistyczne, już jako dziecko rozmawiał po rosyjsku, angielsku, niemiecku i francusku^[2]. Mając osiem lat, był w stanie przetłumaczyć Odyseję Homera. Otrzymał od swoich rodziców mały jacht, którym żeglował między Peterhofem i Kronsztadem. Oprócz zamiłowania do żeglarstwa Konstanty lubił muzykę i kochał rysowanie. Mając dziesięć lat, otrzymał swoje pierwsze bojowe zadanie – został umieszczony na warcie w deszczu i burzy.

W 1846 r. wyjechał ze swoją siostrą Olgą, królową Wirtembergii, do Stuttgartu, gdzie w Altenburgu poznał księżniczkę Aleksandrę. Zauroczony księżniczką Konstanty postanowił ją poślubić. 12 października 1847 księżniczka przyjechała do Rosji, a 11 września 1848 poślubiła wielkiego księcia Konstantego oraz przyjęła imię Aleksandry Józefówny; nazywano ją później Aunt Sanny. W tym samym roku Konstanty został szefem austriackiego Pułku Piechoty Nr 18^[3].

W 1849 r. jako młody oficer wziął udział w kampanii austriackiej przeciw powstaniu węgierskiemu. Od 1850 członek Rady Państwa i przewodniczący komitetu ds. zmian regulaminów. Od 1852 towarzyszył szefowi Głównego Sztabu Morskiego, a od 1853 pełnił obowiązki szefa sztabu marynarki wojennej. W 1855 jego najstarszy brat został cesarzem Rosji i już jako Aleksander II powierzył mu zarząd nad Ministerstwem Morskim. Kierował ministerstwem do 1881. Pod jego kierownictwem prowadzono prace nad przejściem marynarki wojennej na okręty o napędzie parowym. Był orędownikiem zniesienia kar cielesnych w marynarce. Podczas wojny krymskiej dowodził flotą w Kronsztadzie, wnosząc znaczny wkład w odbudowę i reorganizację floty rosyjskiej, zniszczonej w czasie wojny wschodniej. Od 1857 członek tajnego komitetu ds. chłopstwa w Rosji. Od 1860 r. przewodniczący komitetu ds. włościan, zaangażowany w prace przy projektach wielu liberalnych reform, zwłaszcza zniesienia poddaństwa, uwłaszczenia włościan, reformy sądownictwa, zniesienia kar cielesnych. Był autorem projektu wprowadzenia przedstawicielstwa obywateli z wyboru do Rady Państwa.

Wielki książę Konstanty Mikołajewicz Romanow

W 1862 r. został mianowany namiestnikiem Królestwa Polskiego, na którego terenie władze rosyjskie wprowadziły w 1861 stan wojenny. Serdecznie powitany przez administrację rosyjską. Próbował przeprowadzić reformy mające zapobiec powstaniu, wprowadzając postanowienia o autonomii Królestwa oraz powołując Polaków na stanowiska gubernatorów cywilnych. Stosował politykę półśrodków, w obliczu sprzeciwu społeczeństwa polskiego wobec ugody z zaborcą nie udało mu się zapobiec powstaniu. 3 lipca 1862 czeladnik krawiecki Ludwik Jaroszyński strzelił do wielkiego księcia Konstantego. W 1863 zarządził przeprowadzenie branki do wojska rosyjskiego, co przyspieszyło wybuch powstania styczniowego. W sierpniu 1863 Konstanty złożył rezygnację i został 31 października odwołany do Sankt Petersburga, gdzie otrzymał ponownie dowództwo nad marynarką wojenną. Wprowadził reformy i ulepszył warunki oraz zniósł kary cielesne. W 1864 popierał wprowadzenie reformy sądownictwa w Rosji. W latach 1865–1881 przewodniczył Radzie Państwa.

Od 1865 r. Konstanty był zwolennikiem konstytucji w Rosji i w 1881 r. przy poparciu Aleksandra II nadał częściową konstytucję. Wkrótce car zginął w zamachu, a cesarz Aleksander III obalił konstytucję, niszcząc także dokument. Ponieważ nigdy nie polubił swojego stryja-liberała, poprosił go o rezygnację z zajmowanego stanowiska dowódcy marynarki. Po rezygnacji Konstanty spędzał większość czasu za granicą albo w swojej krymskiej posiadłości. Tutaj zaprzyjaźnił się z artystami i naukowcami, którymi gardził Aleksander III.

W 1874 r. doszło do skandalu, gdy okazało się, że pierworodny syn Konstantego, Mikołaj Konstantynowicz, skradł brylanty z ikony, którą car Mikołaj I błogosławił związek syna z Aleksandrą z Saksonii-Altenburga. Młodego księcia uznano za psychicznie chorego i zesłano do Orenburga, potem do Taszkentu.

W wyniku reformy cara Aleksandra III Konstanty utracił tytuł wielkiego księcia, zadowalając się jedynie rangą księcia. W 1889 r. zachorował po raz pierwszy. W wyniku ciężkiej choroby zmarł 25 stycznia 1892. Żona przeżyła księcia Konstantego i zmarła w 1911 r.

Aleksandra portret autorstwa Franza Ksawerego Winterhaltera, 1850 rok

Małżeństwo i rodzina

W Petersburgu 11 września 1848 poślubił Aleksandrę z Saksonii-Altenburga (ur. w Altenburgu 8 lipca 1830, zmarłą w Petersburgu 6 lipca 1911), córkę Józefa Wettyna, księcia saskiego na Altenburgu, i Amelii Wirtemberskiej. Para miała 6 dzieci:

Mikołaja (1850–1918)
Olgę (1851–1926), królową Grecji
Wierę (1854–1912)
Konstantyna (1858–1915)
Dymitra (1860–1919)
Wiaczesława (1862–1879)

Ponadto miał 5 nieślubnych dzieci z Anną Kuzniecową^[4]:

Sergiusza (ur. 1873)
Marinę (ur. 1875)
Annę (ur. 1878)
Izmaiła (ur. 1879)
Lwa (ur. 1883)

Wszyscy synowie zmarli w dzieciństwie^[4].

Odznaczenia

Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania (1827)
Order Świętego Aleksandra Newskiego (1827)
Order Świętego Jerzego IV klasy (1849)
Order Świętego Włodzimierza I klasy (1853)
Order Orła Białego (Rosja) (1827)
Order Świętej Anny I klasy (1827)
Order Świętego Stanisława I klasy (1865)
Medal „Za Węgierską Kampanię” (1850)
Ciemnobrązowy Medal Pamiątkowy Wojny Krymskiej w Latach 1853–56
Złoty Medal za pracę na rzecz oswobodzenia chłopów (1861)
Ciemnobrązowy Medal za Uśmierzenie Buntu Polskiego (1865)
Medal na Pamiątkę Koronacji Aleksandra III (1883)
Order Orła Czarnego (Prusy) (1838)
Order Pour le Mérite (Prusy) (1849)
Krzyż Wielki Orderu Marii Teresy (Austria) (1849)
Krzyż Wielki Orderu Karola III (Hiszpania) (1880)
Order Królewski Serafinów (Szwecja) (1838)
Order Słonia (Dania) (1844)
Order Lwa Niderlandzkiego (Holandia) (1841)
Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja) (1857)
Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (1875)
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Wilhelma (Holandia) (1849)
Order Świętego Ferdynanda (Sycylia) (1845)
Order Ernestyński (Saksonia-Altenburg) (1846)
Order Korony Wirtemberskiej (Badenia-Wirtembergia) (1846)
Order Świętego Jerzego (Parma) (1847)
Order Świętego Huberta (Bawaria) (1847)
Order Świętego Jerzego (Hanower) (1847)
Order Gwelfów (Hanower) (1847)
Order Świętego Benedykta z Aviz (Brazylia) (1849)
Order Annuncjaty (Sardynia) (1847)
Order Ludwika (Hesja-Darmstadt) (1857)

Przypisy

↑ Prace literackie Józefa Korytkowskiego rzeczywistego radcy stanu, poprzedzone wizerunkiem i życiorysem jego i uzupełnione objaśnieniami przez autora „Wrażeń ciechocińskich”. Warszawa 1885, s. 334.
↑ E. Hodgetts, The court of Russia in the nineteenth century vol 2., London 1908, str. 141
↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 414.
↑ ^a ^b Nieślubne dzieci potomków Cesarzy [online], duchyimperiumrosyjskiego.wordpress.com, 27 stycznia 2017 [dostęp 2022-12-30] .

Bibliografia

Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
Bolszaja Sowietskaja Encykłopedia t. 13 Moskwa 1973.
Edward Radziński, Aleksander II. Ostatni Wielki Car, Warszawa 2005.
Stefan Król, Cytadela warszawska, Książka i Wiedza, Warszawa 1978.
Franciszka Ramotowska: Tajemne państwo polskie w powstaniu styczniowym 1863–1864. Struktura organizacyjna, cz. 1-2, Warszawa 1999–2000.

[1] Prace literackie Józefa Korytkowskiego rzeczywistego radcy stanu, poprzedzone wizerunkiem i życiorysem jego i uzupełnione objaśnieniami przez autora „Wrażeń ciechocińskich”. Warszawa 1885, s. 334.

[2] E. Hodgetts, The court of Russia in the nineteenth century vol 2., London 1908, str. 141

[CITEREFRocznik_oficerski_c._i_k._Armii_i_Marynarki_Wojennej1914414-3] Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 414.

[duchy-4] Nieślubne dzieci potomków Cesarzy [online], duchyimperiumrosyjskiego.wordpress.com, 27 stycznia 2017 [dostęp 2022-12-30] .

[1]

[2]

[3]

[4]