Konstantynów (województwo lubelskie)

wieś w województwie lubelskim

Konstantynówwieś gminna w Polsce położona w województwie lubelskim[5][6], w powiecie bialskim, w gminie Konstantynów. Leży na skrzyżowaniu dróg 698 i 811.

Konstantynów
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

bialski

Gmina

Konstantynów

Liczba ludności (2011)

1597[2][3]

Strefa numeracyjna

83

Kod pocztowy

21-543[4]

Tablice rejestracyjne

LBI

SIMC

0014456[5]

Położenie na mapie gminy Konstantynów
Mapa konturowa gminy Konstantynów, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Konstantynów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Konstantynów”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Konstantynów”
Położenie na mapie powiatu bialskiego
Mapa konturowa powiatu bialskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Konstantynów”
Ziemia52°12′26″N 23°05′07″E/52,207222 23,085278[1]
Strona internetowa

Konstantynów w latach 1729–1870 był miastem; w 1729 roku położony byłw ziemi mielnickiej województwa podlaskiego[7]. Do 1932 roku istniał powiat konstantynowski z siedzibą w Janowie Podlaskim, a w latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zakanale. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Wieś jest sołectwem, siedzibą gminy Konstantynów.[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1519 mieszkańców[9].

Integralne części wsi Konstantynów[5][6]:
SIMC Nazwa Rodzaj
1021814 Czerwony Dwór część wsi
1022021 Sztab część wsi
1022044 Zamieście część wsi

Zamieście w wieku XIX było samodzielną wsią[10].

Historia edytuj

 
Pałac w Konstantynowie

Pierwsze wzmianki o Kozieradach pochodzą z roku 1452 – wtedy to Witold Aleksander i Jakub z Trzebini zakupili od szlachcica Świętosława majątek, który tenże otrzymał w spadku. Następnie miejscowość stanowiła własność rodu Bohowitynów Bohowitynowiczów, a potem kolejno książąt Szujskich i rodziny Sierzputowskich.

W 1616 dobra Kozierady kupił wojewoda podlaski Stanisław Warszycki. W 1617 zapisał je swoim bratankom Adamowi i Stanisławowi Warszyckim. W 1660 wieś była miejscem koncentracji wojsk polskich pod dowództwem Stefana Czarnieckiego przed wyprawą na wojnę moskiewską. W trakcie tego postoju doszło m.in. do pojedynku pomiędzy Janem Chryzostomem Paskiem a braćmi Nuczyńskimi i Marcjanem Jasińskim, co opisał w swoich   Pamiętnikach.

W 1669 córka wojewody sandomierskiego Michała Warszyckiego,Teresa, wniosła część dóbr w wianie do małżeństwa z Janem Chryzostomem Pieniążkiem, wojewodą sieradzkim. Natomiast w 1700 córka Teresy z Warszyckich i Jana Pieniążków – Maria Kazimiera, wniosła je w posagu Karolowi Juliuszowi hr. Siedlnickiemu[11]. Ich syn – Karol Józef Odrowąż Sedlnicki w 1729 roku zmienił nazwę miejscowości na Konstantynów na cześć swojej żony – Konstancji z Branickich i lokował tu miasto; ponadto wystarał się o przywilej urządzania jarmarków. W 1744 Siedlicki wybudował tu pałac w stylu baroku saskiego otoczony parkiem.

W końcu XVIII wieku dobra konstantynowskie o ponad 600 włókach nabył ówczesny wojewoda podlaski Tomasz Walerian Aleksandrowicz i w rodzinie Aleksandrowiczów pozostały one do końca XIX wieku, gdy nabyli je Plater-Zyberkowie. Około 1840 pałac został przebudowany z inicjatywy Stanisława Aleksandrowicza pod kierunkiem prawdopodobnie Franciszka Jaszczołda w stylu neogotyku angielskiego wraz z rozległym angielskim parkiem krajobrazowym.

W 1869 miasteczko utraciło prawa miejskie podobnie jak wiele innych w Królestwie Polskim w ramach carskich represji za powstanie styczniowe. W 2 połowie XIX wieku powstały murowane zabudowania folwarczne, a w 1905 zabudowania administracji dóbr. W latach 1907–1909 z fundacji Stanisława Plater-Zyberka wzniesiono tu kościół parafialny pw. św. Elżbiety w stylu neogotyckim, pierwszy w miejscowości, gdyż do tej pory istniała tu tylko cerkiew. Cerkiew konstantynowska wzmiankowana była już w XV wieku, zachowana obecnie pochodzi z 1834 roku, przebudowana w okresie międzywojennym na szkołę. Około 1 km za miejscowością w Zakanalu znajduje się nieużywany cmentarz prawosławny z XIX/XX wieku.

W końcu XIX wieku Konstantynów był osadą targową o około 2000 mieszkańców. W latach 1867–1932 istniał powiat konstantynowski, początkowo w guberni siedleckiej, potem w województwie lubelskim, z siedzibą Janowie Podlaskim. Powiat został tak nazwany z uwagi na istniejący już powiat janowski z siedzibą w Janowie Lubelskim. W 1909 85% spośród 2300 mieszkańców Konstantynowa stanowili Żydzi. Jedyną pamiątką po tej społeczności, zniszczonej w czasie II wojny światowej, jest tablica informacyjna w miejscu zniszczonego kirkutu, obok czynnego cmentarza katolickiego.

W centrum wsi znajduje się pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego odsłonięty pierwotnie w okresie międzywojennym dla uczczenia pobytu marszałka w Konstantynowie, zrekonstruowany w roku 1995.

W latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zakanale, kiedy to w miejsce gmin utworzono gromady. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego i reaktywowano dawną gminę Zakanale pod nazwą gmina Konstantynów w roku 1973.

Wspólnoty wyznaniowe edytuj

Kościół rzymskokatolicki:

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 57323
  2. Wieś Konstantynów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2023-01-04] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-28].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 505 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
  6. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23]. 
  7. Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.
  8. Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-11-28]
  9. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  10. Zamieście 1(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 370.
  11. J. Geresz, Z dziejów Konstantynowa i okolic, 2009, s. 13–30
  12. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-05-11].

Zobacz też edytuj

Bibliografia edytuj

  • Rafał Zubkowicz, Elena Vetrova, Aleksandr Pańko, Andriej Abramczuk: Biała Podlaska – Brześć. Niedokryty wschód. Kraków: Amistad Sp. z.o.o – Program PolskaTurystycza.pl, 2008, s. 104-106. ISBN 978-83-7560-023-0.

Linki zewnętrzne edytuj