Konwencja dzierżoniowska (1790)
Konwencja dzierżoniowska[1] (także konwencja z Reichenbach) – układ podpisany 27 lipca 1790 roku w Dzierżoniowie (niem. Reichenbach) między Austrią a Prusami[2]
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Dzierżoniów (niem. Reichenbach) |
| Data |
27 lipca 1790 |
| Uczestnicy |
Królestwo Prus, |
Tło historyczne edytuj
Odwołanie jeszcze przez cesarza Józefa II zbioru przywilejów Joyeuse Entrée w Niderlandach Austriackich (Belgii) w 1789 roku spowodowało wybuch powstania antyhabsburskiego. Jego następca, Leopold II (będąc współregentem jeszcze za życia Józefa II) za punkt honoru stawiał sobie odzyskanie panowania nad tymi ziemiami. Wraz z przejęciem władzy w 1790 roku nie tylko udało mu się złagodzić opozycję, ale również zapewnić sobie jej przychylność. Nie wystarczało to jednak do rozpoczęcia rewindykacji Niderlandów. Od lutego 1788 roku[3] Cesarstwo prowadziło wojnę z Turcją, co wiązało jego siły militarne[4]. Ponadto, podpisany w marcu 1790 roku między Polską a Prusami sojusz stwarzał możliwość konfrontacji pomiędzy Austrią i Prusami[4]. Wymagało to więc utrzymywania wojsk w Czechach i na Morawach[4].
Negocjacje edytuj
W takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem dla monarchii Habsburgów okazał się sojusz z Prusami[4]. Rozwiązaniu takiemu sprzeciwiał się austriacki dyplomata, który kierował austriacką polityką zagraniczną, Wenzel Anton von Kaunitz. Uważał, że układ z monarchią Hohenzollernów będzie równoznaczny z obowiązkiem podziału stref wpływów w Rzeszy[4]. Wobec opozycyjnej postawy kanclerza, Leopold II zmuszony był do szukania nowych współpracowników, odpowiedzialnych za politykę zagraniczną. Zostali nimi baron Anton von Spielmann i hrabia Johann Ludwig von Cobenzl. Rozmowami z sąsiednim mocarstwem, które odbywały się w Dzierżoniowie, kierował ten pierwszy[4]. Na negocjacje ze stron Prus przybył król Fryderyk Wilhelm II, wraz z generałami, książętami i zaproszonymi gośćmi. Wśród nich był m.in. Karol August, z przyjacielem poetą Johannem von Goethe. W rozmowy zaangażowała się m.in. Holandia, której zależało, by uchronić się przed wypłatą Prusom subsydiów, zgodnie z umową należących się w razie wojny. Do negocjacji włączyła się też Wielka Brytania, której przewodził premier William Pitt[4].
Układ i jego postanowienia edytuj
Układ w Dzierżoniowie ratyfikowany został 2 sierpnia w Wiedniu i 5 sierpnia w Berlinie. Traktat zagwarantowany został przez Jerzego III, króla Wielkiej Brytanii i Stany Generalne Holandii[4].
Traktat zakładał, że między Austrią a Turcją nastąpi zawieszenie broni w wojnie austriacko-tureckiej oraz pokojowe rozwiązanie konfliktu[4]. Ponadto Austria miała wstrzymać pomoc militarną dla Rosji w przypadku dalszego prowadzenia wojny rosyjsko-tureckiej. W zamian za to Leopold II miał otrzymać pomoc przy restauracji władzy w Belgii[4].
Skutki edytuj
Podpisany układ sukcesem był przede wszystkim dla Austrii, która miała pretekst do zakończenia nieekonomicznej wojny z Turcją[5], a Leopold II mógł liczyć na poparcie Prus w wyborze na cesarza. Nie bez znaczenia dla monarchii Habsburgów były też rozpoczęte rozmowy z Wielką Brytanią. Ponadto zbuntowana Belgia nie mogła już liczyć na pomoc Anglii, Holandii i Prus[4]. Na traktacie zyskała również Wielka Brytania, której udało skłonić się dwa rywalizujące państwa do wspólnego wystąpienia przeciwko Francji[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Grzegorz Podruczny. Nowożytne fortyfikacje polowe na Śląsku – zarys problematyki badawczej i konserwatorskiej. „Archaeologica Hereditas”. 2017, s. 175. Wojciech Borkowski, Wojciech Brzeziński, Jacek Wysocki. Państwowe Muzeum Archeologiczne. ISSN 2451-0521. (pol.).
- ↑ Paszyn 2001 ↓.
- ↑ Paul W. Schroeder, The Transformation of European Politics, 1763-1848, Clarendon Press, 1996, ISBN 978-0-19-820654-5 [dostęp 2018-09-03] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Wawrykowa 1980 ↓, s. 9–11.
- ↑ Clark 2009 ↓, s. 267.
Bibliografia edytuj
- Christopher Clark: Prusy. Powstanie i Upadek 1600-1947. Jan Szkudliński (tłum.). Warszawa: Bellona, 2009. ISBN 978-83-11-11628-3. [dostęp 2018-08-16]. (pol.).
- Maciej Paszyn: Rewolucja brabancka w latach 1789–1790 w świetle relacji „Gazety Warszawskiej” i „Pamiętnika Politycznego i Historycznego”. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001. [dostęp 2018-08-11].
- Maria Wawrykowa: Dzieje Niemiec 1789–1871. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1980. ISBN 83-01-01049-5.