Kopciuszek (film 1950)

amerykański film animowany z 1950 roku

Kopciuszek (ang. Cinderella) – amerykański film animowany produkcji Walta Disneya z 1950 na podst. baśni o tym samym tytule w opracowaniu Charlesa Perraulta.

Kopciuszek
Cinderella
ilustracja
Gatunek

fantasy[1], musical[1], familijny[1]

Rok produkcji

1950

Data premiery

15 lutego 1950
czerwiec 1961 (Polska)

Kraj produkcji

Stany Zjednoczone[1]

Język

angielski[1]

Czas trwania

74 minuty[1]

Reżyseria

Clyde Geronimi[1], Hamilton Luske[1], Wilfred Jackson[1]

Scenariusz

Bill Peet[1], Erdman Penner[1], Harry Reeves[1], Homer Brightman[1], Joe Rinaldi[1], Ken Anderson[1], Ted Sears[1], Winston Hibler[1]

Główne role

Ilene Woods[1]
Eleanor Audley[1]
James MacDonald[1]

Muzyka

Oliver Wallace, Paul J. Smith

Scenografia

Bill Peet

Montaż

Donald Halliday

Produkcja

Walt Disney[1]

Wytwórnia

Walt Disney Productions

Dystrybucja

RKO Radio Pictures
Centrala Wynajmu Filmów (Polska)

Budżet

3 000 000 USD[2]

Przychody brutto

85 000 000 USD[2]

Kontynuacja

Kopciuszek II: Spełnione marzenia

Strona internetowa

Został bardzo dobrze przyjęty przez publiczność i krytyków, a serwis Rotten Tomatoes przyznał mu wynik 97%[3].

Film doczekał się dwóch kontynuacji: Kopciuszek II: Spełnione marzenia (2002) i Kopciuszek III: Co by było, gdyby... (2007). W 2015 premierę miał film aktorski Kopciuszek, w którym tytułową rolę zagrała Lily James.

Film w pierwszej wersji dubbingu wyświetlany w kinach w 1961 roku i wydany na VHS i DVD (w wydaniu specjalnym). CD Projekt wydał film na Blu-Ray z drugą wersją dubbingu (wykonaną w 2012 roku). Film w tej wersji wyemitowany na kanałach: Telewizja Polsat, Puls 2, i HBO Polska.

Fabuła

edytuj

W późnym XIX wieku[4] w pewnym królestwie żyje Cinderella zwana Kopciuszkiem, małoletnia córka bogatego wdowca, który po śmierci żony żeni się z owdowiałą hrabiną Tremaine mającą własne córki w wieku Cinderelli, Anastazję i Gryzeldę[5]. Gdy bogacz umiera, jego córka jest chowana na bycie służącą[5], która spełnia wszelkie zachcianki macochy i przyrodnich sióstr[6], a także dba o ich leniwego kota, Lucyfera[7]. Dorosłej Cinderelli[a] nie podoba się ta sytuacja[9], ale pomimo tego wierzy w spełnienie marzeń o lepszym losie[10]. Szybko zaskarbia sobie sympatię domowych zwierząt, w tym myszy Jacka i Kajtka, psa Bingo i konia Majora[5].

Tymczasem król złości się na syna, że ten jeszcze się nie ożenił. Wraz ze starym księciem organizuje bal, na który zaproszone zostają wszystkie panny z królestwa[6], spośród których królewicz ma wybrać przyszłą żonę[5]. Cinderella chce pójść na bal, by oderwać się od szarej rzeczywistości, na co macocha zaskakująco daje jej zgodę, pod warunkiem wykonania obowiązków domowych i znalezienia odpowiedniej sukni. Dziewczyna znajduje na strychu starą suknię swojej matki, ale przez nadmiar obowiązków domowych, celowo dodanych przez macochę i przyrodnie siostry, nie ma czasu jej przerobić, w czym wyręczają ją zaprzyjaźnione myszki i ptaki. Dzięki temu Cinderella jest gotowa na wyjście, co nie podoba Anastazji i Gryzeldzie. Hrabina Tremaine, chcąc dopiąć swego, a jednocześnie dotrzymać danej obietnicy przed wyjściem na bal, manipuluje swymi córkami, by te porwały suknię Cinderelli na strzępy[3]. Zrozpaczona dziewczyna wybiega do ogródka, gdzie spotyka Dobrą Wróżkę, będącą jej matką chrzestną, która przy pomocy magii zamienia dynię w karetę, myszki w konie, Majora w stangreta, Bingo w lokaja, a podartą sukienkę Cinderelli w cudną balową suknię, wyposażoną w szklane pantofelki[10][11][5]. Przed odjazdem na bal przestrzega Cinderellę, że czary tracą moc po wybiciu północy[10].

Po dotarciu na bal królewicz zakochuje się w Cinderelli[5]. Para spędza cały wieczór razem, aż do czasu, gdy wybija północ. Cinderella nieświadoma, że jej partner to królewicz, ucieka z zamku, gubiąc na schodach jeden ze szklanych pantofelków[10]. Stary książę znajduje but, po czym – na zlecenie króla – przeczesuje królestwo w poszukiwaniu nieznajomej. Gdy do Cinderelli docierają wieści o królewskim dekrecie, rozanielona zaczyna nucić melodię z balu. Hrabina Tremaine wówczas uświadamia sobie, że to Cinderella była nieznajomą z balu, dlatego zamyka ją na klucz w sypialni[5]. Cinderella robi wszystko, by się uwolnić i gdy zdaje sprawę, że sama nie da rady, prosi o pomoc zaprzyjaźnione zwierzęta[9]. W czasie, gdy pantofelek bezskutecznie przymierzają Gryzelda i Anastazja, Jacek i Kajtek wykradają klucz z kieszeni macochy i uwalniają Cinderellę[5] po tym, jak Lucyfer zostaje przepędzony przez Bingo i wypada z okna. Hrabina Tremaine próbuje powstrzymać księcia przed przymiarką Cinderelli i gdy to się nie udaje, podstawia nogę gońcowi, który tłucze pantofelek. Książę jest w rozpaczy, ale Cinderella pociesza go, wyjmując drugi szklany pantofelek. Dziewczyna przymierza pantofelek, a następnie bierze ślub z królewiczem[5].

Produkcja

edytuj

Walt Disney zdecydował się na ekranizację baśni w opracowaniu Charlesa Perraulta[2]. Przed rozpoczęciem prac nad filmem wytwórnia była zadłużona na ponad 4 mln dolarów[2][7]. By oszczędzić na produkcji, studio najpierw nakręciło roboczy film z udziałem aktorów-modeli, by na jego podstawie animatorzy narysowali poszczególne sceny[7]. Podczas nagrań Kopciuszka i księcia zagrali Helene Stanley i Jeffrey Stone[2]. Do stworzenia postaci Lucyfera zainspirował Walta Disneya kot jednego z animatorów, Warda Kimballa[7].

W 1948 na prośbę znajomych Ilene Woods nagrała partie wokalne do piosenek „A Dream Is a Wish Your Heart Makes”, „Bibbidi-Bobbidi-Boo” i „So This Is Love”[12][13], a następnie przyjęła ofertę Walta Disneya do użyczenia głosu tytułowej bohaterce filmu[14][13]. Podczas rozmów z Disneyem nie wiedziała, że bierze udział w przesłuchaniach do roli Kopciuszka[13]. W trakcie powstawania ścieżki dźwiękowej Disney zdecydował się na pionierskie zastosowanie efektu śpiewania harmonicznego, dlatego zlecił Woods nagranie kilku ścieżek wokalnych do „Sing, Sweet Nightingale”, które następnie nałożono na siebie[2]. Głosu pozostałym postaciom użyczyli m.in. William Philips (jako książę)[2], Eleanor Audley (macocha)[2], Verna Felton (Dobra Wróżka)[2] czy Jimmy MacDonald (Jacek i Kajtek)[2].

Scena, w której Dobra Wróżka przemienia Kopciuszka w piękną księżniczkę, należała do jednej z ulubionych scen Disneya w całym jego dorobku artystycznym[7].

Przed premierą z filmu usunięto kilka scen, m.in. pościg księcia za jeleniem[2][7], przyjazd Kopciuszka i starego księcia do pałacu, gdzie królewicz widzi przyszłą żonę w łachmanach[2] oraz scenę, w której Kopciuszek podsłuchuje macochę i przyrodnie siostry plotkujące o nieznajomej dziewczynie z balu[2]. Z filmu została wycięta też piosenka „Cinderella Work Song”, którą główna bohaterka śpiewa podczas wypełniania kolejne obowiązki nałożone przez macochę i siostry przed balem[2].

Prace nad animacją kosztowały wytwórnię 3 mln dol.[2]. Film był sześciokrotnie wznawiany na potrzeby kin: w 1957, 1965, 1973, 1981, 1987 i 2013[2]. Do 2015 zapewnił twórcom 85 mln dol. przychodu ze sprzedaży[2].

Obsada

edytuj
Postać Model Głos Śpiew
Kopciuszek Helene Stanley Ilene Woods
hrabina Tremaine Eleanor Audley
Jacek James MacDonald
Kajtek
Anastazja Helene Stanley Lucille Bliss
Gryzelda Rhoda Williams
król Luis Van Rooten
stary książę
Lucyfer June Foray
Bingo Pinto Colvig
Dobra Wróżka Claire Du Brey Verna Felton
królewicz Jeffrey Stone William Phipps Mike Douglas
odźwierny Don Barclay
Narratorka Betty Lou Gerson

Wersja polska

edytuj

Polska wersja językowa filmu miała premierę w 1961 z poprzedzającym dodatkiem w postaci „Naszej Kroniki” PKF nr 7/60[15]. Za kinową dystrybucję filmu odpowiadała Centrala Wynajmu Filmów, a w 1991 – ITI Cinema.

Pierwsza wersja dubbingu (1961)

edytuj

Wersja polska: Studio Opracowań Dialogowych w Warszawie
Reżyseria: Seweryn Nowicki[15]
Operator dźwięku: Mariusz Kuczyński
Asystent operatora dźwięku: Jerzy Januszewski
Udział wzięli:

i inni

Piosenki śpiewali:

Druga wersja dubbingu (2012)

edytuj

Wersja polska: SDI Media Polska
Reżyseria: Joanna Węgrzynowska-Cybińska
Dialogi: Joanna Serafińska
Kierownictwo muzyczne: Agnieszka Tomicka
Teksty piosenek: Michał Wojnarowski
Realizator dźwięku: Maria Kantorowicz-Bantin
Opieka artystyczna: Aleksandra Sadowska
Kierownictwo produkcji:

Produkcja polskiej wersji językowej: Disney Characters Voices International, Inc.
Udział wzięli:

Piosenki śpiewali:

Wpływ na popkulturę

edytuj

Postacie z filmu pojawiły się w wielu innych produkcjach tworzonych lub współtworzonych przez firmy Walta Disneya, m.in. w filmach animowanych Magiczna Gwiazdka Mikiego: Zasypani w Café Myszka (2001) i Jej Wysokość Zosia (2012), grach komputerowych z serii Kingdom Hearts: Kingdom Hearts (2002) i Kingdom Hearts: Birth by Sleep (2010), grze komputerowej Disney Magical World (2013) oraz grze mobilnej Disney Magic Kingdoms z 2016.

Postacie z Kopciuszka pojawiły się także w amerykańskich serialach Dawno, dawno temu (2011–2012, 2016–2018) i Once Upon a Time in Wonderland (2013).

Nagrody

edytuj
Rok Nagroda Tytułem Kategoria Rezultat Źródło
1950 Nagroda specjalna 11. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji Wygrana
Złote Lwy Kopciuszek
(reżyseria: Clyde Geronimi, Hamilton Luske, Wilfred Jackson)
Konkurs główny 11. MFF w Wenecji Nominacja
1951 Złoty Niedźwiedź Film muzyczny Konkurs główny 1. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Berlinie Wygrana [16]
Duży brązowy talerz Nagroda publiczności 1. MFF w Berlinie Wygrana [16]
Oscar „Bibbidi-Bobbidi-Boo”
(autorzy: Mack David, Al Hoffman i Jerry Livingston)
Najlepsza piosenka oryginalna Nominacja
Oliver Wallace i Paul J. Smith Najlepszą muzyka filmowa Nominacja
Walt Disney Studio Sound Department
(reżyser dźwięku: C.O. Slyfield)
Najlepszy dźwięk Nominacja

Kontynuacje

edytuj
  1. Zwykle podaje się wiek Cinderelli jako 19 lat, mimo że w filmie nie pada ile ona ma lat[8].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Cinderella – Details. [w:] Metacritic [on-line]. metacritic.com. [dostęp 2020-05-05]. (ang.).
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q Gary Susman: Disney's 'Cinderella': 25 Things You Didn't Know About the Beloved Fairy Tale Classic. [w:] MovieFone [on-line]. moviefone.com, 2015-02-15. [dostęp 2019-04-30]. (ang.).
  3. a b Cinderella (1950), [w:] Rotten Tomatoes [online], rottentomatoes.com [dostęp 2017-11-24] (ang.).
  4. Dating Disney: Cinderella [online], Tumblr [dostęp 2023-03-19] (pol.).
  5. a b c d e f g h i Kopciuszek. [w:] Teleman [on-line]. teleman.pl. [dostęp 2020-05-05]. (pol.).
  6. a b Kopciuszek. [w:] Telemagazyn [on-line]. telemagazyn.pl. [dostęp 2020-05-05]. (pol.).
  7. a b c d e f Layne G.: 10 Things We Didn’t Know About Cinderella (1950). [w:] ScreenRant [on-line]. screenrant.com, 2020-03-29. [dostęp 2020-05-05]. (ang.).
  8. Christine Zelina: Treasured Family Travels. Treasured Family Travels, 2022-02-02. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  9. a b Doug Walker: Old vs New: Cinderella - Nostalgia Critic. Channel Awesome, 2016-05-19. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  10. a b c d Kopciuszek. [w:] Wirtualna Polska [on-line]. film.wp.pl. [dostęp 2020-05-05]. (pol.).
  11. Kopciuszek (1950). [w:] Wirtualna Polska [on-line]. film.wp.pl. [dostęp 2020-05-05]. (pol.).
  12. 45 Discography for RCA Records – 47-0000 series. dvdizzy.com. [dostęp 2019-12-24]. (ang.).
  13. a b c A Chat with Cinderella (Ilene Woods) and Don Hahn. dvdizzy.com, 2005. [dostęp 2019-12-24]. (ang.).
  14. Evan Jacobs: Ilene Woods the Voice of Cinderella Speaks!. movieweb.com, 2005-10-03. [dostęp 2019-12-24]. (ang.).
  15. a b Idziemy do kina. „Film”. 22, s. 15, 1961-05-28. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe. 
  16. a b PRIZES & HONOURS 1951. Internationale Filmfestspiele Berlin. [dostęp 2017-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-12)]. (niem.).

Linki zewnętrzne

edytuj