Korsze

miasto w województwie warmińsko-mazurskim

Korsze (dawniej Korszyn[2], niem. Korschen[3], prus. Karsi) to miasto w Polsce, w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Korsze.

Korsze
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Urząd Miejski w Korszach
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

kętrzyński

Gmina

Korsze

Prawa miejskie

18 lipca 1962

Burmistrz

Jan Adamowicz

Powierzchnia

4,03 km²

Wysokość

61 m n.p.m.

Populacja (31.12.2021)
• liczba ludności
• gęstość


4121[1]
1022,6 os./km²

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

11-430

Tablice rejestracyjne

NKE

Położenie na mapie gminy Korsze
Mapa konturowa gminy Korsze, w centrum znajduje się punkt z opisem „Korsze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Korsze”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Korsze”
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego
Mapa konturowa powiatu kętrzyńskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Korsze”
Ziemia54°10′17″N 21°08′28″E/54,171389 21,141111
TERC (TERYT)

2808044

SIMC

0964726

Urząd miejski
ul. Mickiewicza 13
11-430 Korsze
Strona internetowa
BIP

Pod względem historycznym Korsze leżą w Prusach Dolnych, na obszarze dawnej Barcji, a także na Mazurach[4].

Według danych GUS z 31 grudnia 2021 Korsze liczyły 4121 mieszkańców[1]. W Korszach znajduje się węzeł kolejowy, kościół rzymskokatolicki, cerkiew prawosławna i dwa cmentarze.

Historia edytuj

 
Dworzec w Korszach zniszczony w czasie I wojny światowej

Miejscowość została założona w XV w. Do początku XIX w. Korsze były majątkiem ziemskim, rozwój związany był z powstaniem węzła kolejowego na przecięciu dwóch najstarszych w Prusach Wschodnich linii kolejowych (KrólewiecEłk, ToruńWystruć). W 1890 powstała najstarsza z trzech wież ciśnień. W 1903 oddano do użytku kościół katolicki, a w kolejnym roku kościół ewangelicki.

 
Dawne osiedle kolejarzy - fragment

Po zakończeniu drugiej wojny światowej wskutek spowodowanych nią zmian terytorialnych miejscowość weszła w skład Polski. W 1945 przejęta została przez administrację polską, a większość jej mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Przez krótki okres używana była nazwa Korszyn, która uległa ostatecznie modyfikacji do obecnej formy.

Prawa miejskie Korsze uzyskały 18 lipca 1962[5].

Od 1946 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego (tzw. dużego), a w latach 1975–1998 do województwa olsztyńskiego (tzw. małego).

Demografia edytuj

  • Piramida wieku mieszkańców Korsz w 2014 roku[6].


 

Zabytki edytuj

  • Neogotycki kościół Podwyższenia Krzyża Świętego[7] z 1903, rozbudowany w 1958
  • Dawny kościół ewangelicki (obecnie cerkiew prawosławna)[7] z 1903-1904
  • wieża ciśnień z 1890[7] typu Intze
  • wieża ciśnień z 1915[7] typu Klönne ze stalowym, kulistym zbiornikiem. W Polsce znajdują się jedynie trzy wieże z tego typu zbiornikiem (Dąbrówno i Runowo Pomorskie).
  • wieża ciśnień z 1938[7] typu Barkhausena, położona w pobliżu dawnej lokomotywowni
  • Kamienica z końca XIX w. przy ul. Mickiewicza 6, z apteką na jej parterze[7]
  • Kamienica z 1908 przy ul. Mickiewicza 17, przeznaczona pierwotnie dla urzędników pocztowych[7]
  • Willa doktora z 1912 przy ul. Mickiewicza 21, z dawnym ambulatorium na parterze[7]
  • Siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury przy ulicy Wolności 5A, dawny budynek socjalny (Sozial Haus) fabryki mleka skondensowanego[7]
  • rzeźnia miejska wraz z budynkiem gospodarczym[7], ul. Wolności 47

Transport edytuj

 
Dworzec kolejowy

W mieście znajduje się węzłowa stacja kolejowa, a miasto posiada regionalne połączenia kolejowe m.in. z Olsztynem, Ełkiem oraz krajowe m.in. z Gdańskiem, Białymstokiem i Szczecinem. Przez Korsze prowadzą linie kolejowe nr 33 BiałystokGłomno i nr 353 Poznań WschódSkandawa.

Przez miasto przechodzi droga wojewódzka 590 Barciany - Korsze - Reszel - Biskupiec. W granicach administracyjnych miasta są to ulice: Adama Mickiewicza i Wojska Polskiego. Drugą drogą przechodzącą przez Korsze na linii wschód-zachód jest droga powiatowa nr 1580N łącząca Studzieniec - Głowbity - Korsze - Olszynkę - Błogoszewo - Warnikajmy - Równinę Górną. W obrębie miasta są to ulice: Tadeusza Kościuszki, Szkolna, Wylotowa i Wolności.

Ponadto od 2015 roku przez miasto przebiega jedna z odnóg szlaku rowerowego Green Velo, kończąca się miejscem obsługi rowerzystów (MOR) przy ul. Wojska Polskiego, w bliskiej odległości do dworca kolejowego i zabytkowej lokomotywy.

Kościoły i wyznania edytuj

 
Kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego

Korsze po reformacji ewangelickiej jako wieś należały do parafii w Sątocznie. W drugiej połowie XIX wieku katolicy w Korszach korzystali z posługi kapłanów w Reszlu, a nabożeństwa odprawiano w aptece. W 1898 katolicy zakupili trzy morgi ziemi pod budowę kościoła. Budowę świątyni opóźniały władze rejencji. Kościół wybudowany został w 1903 i w tym samym roku w dniu 10 grudnia został wyświęcony i otrzymał wezwanie Podwyższenia Krzyża Świętego. Świątynia ta od 1910 obsługiwała już samodzielną parafię. Kościół rozbudowano w 1958. W ślad za katolikami z budową własnej świątyni pośpieszyli ewangelicy. W dniu 17 lipca 1904 odbyło się uroczyste otwarcie ewangelickiego zboru, który początkowo był kościołem filialnym parafii w Sątocznie. Samodzielna parafia ewangelicka w Korszach powstała w 1927.

 
Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła, dawny kościół ewangelicki z 1903-1904

Po osiedleniu w Korszach ludności ukraińskiej, przymusowo usuniętej z południowo-wschodniej części kraju, do Korsz trafiła grupa przesiedleńców wyznania greckokatolickiego. Z powodu działań władz państwowych pozbawieni byli możliwości uczestniczenia w nabożeństwach sprawowanych w rodzimym obrządku. Wobec bezskutecznych starań o umożliwienie odprawiania nabożeństw greckokatolickich w którymś z kościołów katolickich Reszla lub okolic część miejscowych Ukraińców zwróciła się do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z prośbą o objęcie ich opieką duszpasterską i założenie parafii. W 1963 utworzono parafię prawosławną z siedzibą w Sątopach Samulewie, przeniesioną w 1966 do Korsz. W 1968 dawny kościół ewangelicki w Korszach stał się własnością prawosławnej Parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła[8].

Sport edytuj

 
Hala widowiskowo-sportowa w Korszach

Kluby i organizacje sportowe edytuj

W mieście działa klub piłkarski Miejski Klub Sportowy w Korszach, założony w czerwcu 1983 pod nazwą Międzyzakładowego Ludowego Klubu Sportowego w Korszach[9]. W sezonie 2009/2010 klub wywalczył awans do III ligi (grupa: podlasko-warmińsko-mazurska) oraz zwyciężył po raz pierwszy w historii klubu w Warmińsko-Mazurskim Pucharze Polski. W III lidze MKS Korsze grał do końca sezonu 2015/16 tj. do reorganizacji rozgrywek III ligi piłki nożnej w Polsce. Od następnego sezonu do końca sezonu 2021/22 klub grał w IV lidze (w grupie warmińsko-mazurskiej). W czerwcu 2022 r. MKS spadł do klasy okręgowej[10].

Infrastruktura sportowa edytuj

  • hala widowiskowo-sportowa w Korszach, zlokalizowana przy ul. T. Kościuszki 12, połączona łącznikiem z budynkiem Szkoły Podstawowej w Korszach
  • kompleks boisk sportowych „Orlik”, położony także przy ul. T. Kościuszki 12 (dojazd od strony ul. E. Orzeszkowej)
  • stadion miejski w Korszach wraz z budynkiem socjalno-administracyjnym, przy ul. Wojska Polskiego 39
  • siłownia plenerowa, położona przy ul. A. Mickiewicza pomiędzy posesjami nr 21 i 25.

Miasta partnerskie edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Korsze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-04-28] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. 70 lat temu pojawił się Elbląg. Zastąpił wiekowy Elbing. [dostęp 2018-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-15)].
  3. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  4. Cień historii. Korsze - miasto pruskiego boga. mazury24.eu, 2 kwietnia 2020. [dostęp 2021-04-01]. (pol.).
  5. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1962 r. w sprawie utworzenia niektórych miast (Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188)
  6. Korsze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  7. a b c d e f g h i j Rejestr zabytków. Woj. warmińsko-mazurskie. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2022-05-02].
  8. Igor Hrywna: Korsze: cerkiew prawosławna św.św. Piotra i Pawła. 2014-03-11. [dostęp 2022-05-04]. (pol.).
  9. MKS Korsze: Historia klubu. 08.08.2018. [dostęp 2022-05-01]. (pol.).
  10. rm: Spadek MKS Korsze, Granica najwyżej od sześciu lat. tygodnikketrzynski.pl, 23.06.2022. [dostęp 2022-06-28].
  11. XL Sesja Rady Miejskiej w Korszach z dnia 26 kwietnia 2022 r.. 2022-04-28. [dostęp 2022-04-28].

Bibliografia edytuj

  • Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 165

Linki zewnętrzne edytuj