Korsze
Korsze (dawniej Korszyn[2], niem. Korschen[3], prus. Karsi) to miasto w Polsce, w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Korsze.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Urząd Miejski w Korszach | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
18 lipca 1962 | ||||
| Burmistrz |
Jan Adamowicz | ||||
| Powierzchnia |
4,03 km² | ||||
| Wysokość |
61 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
89 | ||||
| Kod pocztowy |
11-430 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
NKE | ||||
Położenie na mapie gminy Korsze  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego  | |||||
 54°10′17″N 21°08′28″E/54,171389 21,141111
| |||||
| TERC (TERYT) |
2808044 | ||||
| SIMC |
0964726 | ||||
Urząd miejski ul. Mickiewicza 1311-430 Korsze | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Pod względem historycznym Korsze leżą w Prusach Dolnych, na obszarze dawnej Barcji, a także na Mazurach[4].
Według danych GUS z 31 grudnia 2021 Korsze liczyły 4121 mieszkańców[1]. W Korszach znajduje się węzeł kolejowy, kościół rzymskokatolicki, cerkiew prawosławna i dwa cmentarze.
Historia Edytuj
.jpg)
Miejscowość została założona w XV w. Do początku XIX w. Korsze były majątkiem ziemskim, rozwój związany był z powstaniem węzła kolejowego na przecięciu dwóch najstarszych w Prusach Wschodnich linii kolejowych (Królewiec – Ełk, Toruń – Wystruć). W 1890 powstała najstarsza z trzech wież ciśnień. W 1903 oddano do użytku kościół katolicki, a w kolejnym roku kościół ewangelicki.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej wskutek spowodowanych nią zmian terytorialnych miejscowość weszła w skład Polski. W 1945 przejęta została przez administrację polską, a większość jej mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Przez krótki okres używana była nazwa Korszyn, która uległa ostatecznie modyfikacji do obecnej formy.
Prawa miejskie Korsze uzyskały 18 lipca 1962[5].
Od 1946 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego (tzw. dużego), a w latach 1975–1998 do województwa olsztyńskiego (tzw. małego).
Demografia Edytuj
- Piramida wieku mieszkańców Korsz w 2014 roku[6].
Zabytki Edytuj
- Neogotycki kościół Podwyższenia Krzyża Świętego[7] z 1903, rozbudowany w 1958
- Dawny kościół ewangelicki (obecnie cerkiew prawosławna)[7] z 1903-1904
- wieża ciśnień z 1890[7] typu Intze
- wieża ciśnień z 1915[7] typu Klönne ze stalowym, kulistym zbiornikiem. W Polsce znajdują się jedynie trzy wieże z tego typu zbiornikiem (Dąbrówno i Runowo Pomorskie).
- wieża ciśnień z 1938[7] typu Barkhausena, położona w pobliżu dawnej lokomotywowni
- Kamienica z końca XIX w. przy ul. Mickiewicza 6, z apteką na jej parterze[7]
- Kamienica z 1908 przy ul. Mickiewicza 17, przeznaczona pierwotnie dla urzędników pocztowych[7]
- Willa doktora z 1912 przy ul. Mickiewicza 21, z dawnym ambulatorium na parterze[7]
- Siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury przy ulicy Wolności 5A, dawny budynek socjalny (Sozial Haus) fabryki mleka skondensowanego[7]
- rzeźnia miejska wraz z budynkiem gospodarczym[7], ul. Wolności 47
-
-
Zabytkowa lokomotywa Ol49
-
Dwie wieże ciśnień przy dworcu kolejowym
-
Zabytkowa kamienica z apteką
-
Kamienica przy ul. Mickiewicza 17
-
Dawna rzeźnia w Korszach
.jpg)
Transport Edytuj
W mieście znajduje się węzłowa stacja kolejowa, a miasto posiada regionalne połączenia kolejowe m.in. z Olsztynem, Ełkiem oraz krajowe m.in. z Gdańskiem, Białymstokiem i Szczecinem. Przez Korsze prowadzą linie kolejowe nr 33 Białystok – Głomno i nr 353 Poznań Wschód – Skandawa.
Przez miasto przechodzi droga wojewódzka 590 Barciany - Korsze - Reszel - Biskupiec. W granicach administracyjnych miasta są to ulice: Adama Mickiewicza i Wojska Polskiego. Drugą drogą przechodzącą przez Korsze na linii wschód-zachód jest droga powiatowa nr 1580N łącząca Studzieniec - Głowbity - Korsze - Olszynkę - Błogoszewo - Warnikajmy - Równinę Górną. W obrębie miasta są to ulice: Tadeusza Kościuszki, Szkolna, Wylotowa i Wolności.
Ponadto od 2015 roku przez miasto przebiega jedna z odnóg szlaku rowerowego Green Velo, kończąca się miejscem obsługi rowerzystów (MOR) przy ul. Wojska Polskiego, w bliskiej odległości do dworca kolejowego i zabytkowej lokomotywy.
Kościoły i wyznania Edytuj
Korsze po reformacji ewangelickiej jako wieś należały do parafii w Sątocznie. W drugiej połowie XIX wieku katolicy w Korszach korzystali z posługi kapłanów w Reszlu, a nabożeństwa odprawiano w aptece. W 1898 katolicy zakupili trzy morgi ziemi pod budowę kościoła. Budowę świątyni opóźniały władze rejencji. Kościół wybudowany został w 1903 i w tym samym roku w dniu 10 grudnia został wyświęcony i otrzymał wezwanie Podwyższenia Krzyża Świętego. Świątynia ta od 1910 obsługiwała już samodzielną parafię. Kościół rozbudowano w 1958. W ślad za katolikami z budową własnej świątyni pośpieszyli ewangelicy. W dniu 17 lipca 1904 odbyło się uroczyste otwarcie ewangelickiego zboru, który początkowo był kościołem filialnym parafii w Sątocznie. Samodzielna parafia ewangelicka w Korszach powstała w 1927.
Po osiedleniu w Korszach ludności ukraińskiej, przymusowo usuniętej z południowo-wschodniej części kraju, do Korsz trafiła grupa przesiedleńców wyznania greckokatolickiego. Z powodu działań władz państwowych pozbawieni byli możliwości uczestniczenia w nabożeństwach sprawowanych w rodzimym obrządku. Wobec bezskutecznych starań o umożliwienie odprawiania nabożeństw greckokatolickich w którymś z kościołów katolickich Reszla lub okolic część miejscowych Ukraińców zwróciła się do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z prośbą o objęcie ich opieką duszpasterską i założenie parafii. W 1963 utworzono parafię prawosławną z siedzibą w Sątopach Samulewie, przeniesioną w 1966 do Korsz. W 1968 dawny kościół ewangelicki w Korszach stał się własnością prawosławnej Parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła[8].
Sport Edytuj
Kluby i organizacje sportowe Edytuj
W mieście działa klub piłkarski Miejski Klub Sportowy w Korszach, założony w czerwcu 1983 pod nazwą Międzyzakładowego Ludowego Klubu Sportowego w Korszach[9]. W sezonie 2009/2010 klub wywalczył awans do III ligi (grupa: podlasko-warmińsko-mazurska) oraz zwyciężył po raz pierwszy w historii klubu w Warmińsko-Mazurskim Pucharze Polski. W III lidze MKS Korsze grał do końca sezonu 2015/16 tj. do reorganizacji rozgrywek III ligi piłki nożnej w Polsce. Od następnego sezonu do końca sezonu 2021/22 klub grał w IV lidze (w grupie warmińsko-mazurskiej). W czerwcu 2022 r. MKS spadł do klasy okręgowej[10].
Infrastruktura sportowa Edytuj
- hala widowiskowo-sportowa w Korszach, zlokalizowana przy ul. T. Kościuszki 12, połączona łącznikiem z budynkiem Szkoły Podstawowej w Korszach
- kompleks boisk sportowych „Orlik”, położony także przy ul. T. Kościuszki 12 (dojazd od strony ul. E. Orzeszkowej)
- stadion miejski w Korszach wraz z budynkiem socjalno-administracyjnym, przy ul. Wojska Polskiego 39
- siłownia plenerowa, położona przy ul. A. Mickiewicza pomiędzy posesjami nr 21 i 25.
Miasta partnerskie Edytuj
Ejszyszki od 26 września 2007- Od 20 czerwca 2009 miastem partnerskim Korsz był ukraiński Młynów, jednak podpisana na 5 lat umowa wygasła.
- Do kwietnia 2022 roku miastami partnerskimi Korsz były także rosyjskie miejscowości z obwodu królewieckiego: Prawdinsk, Bagrationowsk i Dołgorukowo. Współpracę zerwano 26 kwietnia 2022 roku, w związku z rosyjską napaścią na Ukrainę[11].
- Pierwszym miastem partnerskim Korsz po 1989 r. było litewskie miasto Kiejdany, z którym współpraca partnerska była prowadzona w kadencji 1990-1994.
Przypisy Edytuj
- ↑ a b Korsze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-04-28] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ 70 lat temu pojawił się Elbląg. Zastąpił wiekowy Elbing. [dostęp 2018-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-15)].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Cień historii. Korsze - miasto pruskiego boga. mazury24.eu, 2 kwietnia 2020. [dostęp 2021-04-01]. (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1962 r. w sprawie utworzenia niektórych miast (Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188)
- ↑ Korsze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b c d e f g h i j Rejestr zabytków. Woj. warmińsko-mazurskie. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2022-05-02].
- ↑ Igor Hrywna: Korsze: cerkiew prawosławna św.św. Piotra i Pawła. 2014-03-11. [dostęp 2022-05-04]. (pol.).
- ↑ MKS Korsze: Historia klubu. 08.08.2018. [dostęp 2022-05-01]. (pol.).
- ↑ rm: Spadek MKS Korsze, Granica najwyżej od sześciu lat. tygodnikketrzynski.pl, 23.06.2022. [dostęp 2022-06-28].
- ↑ XL Sesja Rady Miejskiej w Korszach z dnia 26 kwietnia 2022 r.. 2022-04-28. [dostęp 2022-04-28].
Bibliografia Edytuj
- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 165
Linki zewnętrzne Edytuj
- Urząd Miejski w Korszach
- Historia miasta Korsze autorstwa dr. Jerzego Sikorskiego. jerzysikorski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-07)].
- Korsze, Korschen (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 424.