Kosmatka owłosiona

Kosmatka owłosiona
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	sitowate
Rodzaj	kosmatka
Gatunek	kosmatka owłosiona
	Nazwa systematyczna
	Luzula pilosa (L.) Willd.; Enum. Pl.: 393 (1809)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kosmatka owłosiona, k. orzęsiona (Luzula pilosa) – gatunek byliny należący do rodziny sitowatych (Juncaceae). Występuje na większej części obszarów Europy (brak jej tylko na północnych i południowych krańcach), na Zakaukaziu oraz w północnej Azji, gdzie sięga po wschodnią Syberię i Mongolię^[3]. W Polsce jest rośliną bardzo pospolitą na terenie całego kraju^[4].

Morfologia edytuj

Pokrój

Kwiatostan

Pokrój: Bylina gęstokępkowa osiągająca wysokość do 30 cm. Jest rośliną zimozieloną.
Liście: Głównie liście odziomkowe, mające długość do 20 cm i szerokość 5-10 mm. Liście łodygowe są bardzo małe. Wszystkie liście posiadają długie, wełniste owłosienie, od którego pochodzi gatunkowa nazwa rośliny.
Kwiaty: Zebrane na szczycie łodygi w dużą i rozpierzchłą rozrzutkę z dwoma błoniastymi podsadkami. Na jej wielokrotnie rozgałęzionych gałązkach znajduje się po 1-2 kwiaty. Pojedyncze niepozorne kwiaty mają długość 3-4 mm. 6-krotny okwiat tworzą 2 rzędy brunatnych, lancetowatych, obrzeżonych i ostro zakończonych działek (po 3 w każdym rzędzie). Wewnątrz okwiatu jednokomorowy słupek z trójdzielnym znamieniem i 6 pręcików. Pręciki i słupki dojrzewają równocześnie. Roślina wiatropylna, kwitnie od marca do maja. Jest jedną z najwcześniej kwitnących naszych roślin wiosennych (co prawda kwitnie bardzo niepozornie).
Owoc: Nieco dłuższa od działek okwiatu, trójkątna, brunatnego koloru torebka. Nasiona o długości ok. 1,5 mm zaopatrzone w sierpowaty wyrostek o tej samej długości. Posiadają elajosom i rozsiewane są przez mrówki.

Biologia i ekologia edytuj

Hemikryptofit. Rośnie w lasach i zaroślach na ubogich siedliskach, najczęściej w dąbrowach, kwaśnych buczynach (nadaje nazwę zespołowi – kwaśnej buczynie niżowej Luzulo pilosae-Fagetum) oraz w borach^[5].

Zmienność edytuj

Tworzy mieszańce z kosmatką gajową, olbrzymią i polną.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-21] (ang.).
↑ Luzula pilosa (L.) Willd., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-08-27] .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 343, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia edytuj

Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8
Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-21] (ang.).

[powo-3] Luzula pilosa (L.) Willd., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-08-27] .

[4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 343, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]