Kosowo (powiat gostyński)
Kosowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie gostyńskim, w gminie Gostyń.
| wieś | |
 Pałac w Kosowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2010) |
463 |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
63-800[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PGS |
| SIMC |
0369828 |
Położenie na mapie gminy Gostyń  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gostyńskiego  | |
 51°53′45″N 16°54′47″E/51,895833 16,913056[1]
| |
| Strona internetowa | |
Według danych z 2010 roku wieś zamieszkiwały 463 osoby[potrzebny przypis]. W skład sołectwa Kosowo wchodzi folwark Płaczkowo i osada Klony.
Zabytki i atrakcje edytuj
W Kosowie znajduje się kompleks parkowy, w którym mieści się pałac, w którym to znajdowała się filia Szkoły Rolniczej w Grabonogu. Park w Kosowie o powierzchni 7,85 ha, krajobrazowy, o charakterze dworskim, założony w 1 połowie XIX wieku, z różnorodnym półtorawiecznym drzewostanem. W parku rosną okazałe egzemplarze o wymiarach pomnikowych lipy drobnolistnej i dębu szypułkowego o obwodach do 430 cm, dwa okazałe egzemplarze platanu klonolistnego o obwodach do 400 cm, klony do 340 cm oraz sosny czarne o obwodach do 290 cm, a także sosny wejmutki i żywotniki zachodnie oraz egzemplarz wiśni japońskiej. Ponadto znajdują się tam dwa egzemplarze katalpy zwyczajnej, dąb kolumnowy i daglezje. Na wprost głównej bramy parku jest aleja grabowa prowadząca do lasu i głębokiego na 30 m wąwozu.
Historia wsi edytuj
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w źródłach w roku 1258. W tym czasie była własnością benedyktynów lubińskich. Stan ten potwierdza dokument z 1294 roku. Wsią klasztorną Kosowo było przez następne kilka stuleci, choć jej część mogła znajdować się w rękach osób prywatnych, gdyż w źródłach mowa o dwóch sołectwach. Wieś duchowna, własność opata benedyktynów w Lubiniu pod koniec XVI wieku leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[3].
W 1711 roku mieszkało tutaj 11 poddanych. Po konfiskacie dóbr przez Prusaków w 1797 roku, pewien czas wieś znajdowała się w rękach Karola Fryderyka Krackwitza. W następnym roku została zakupiona, wraz z Siemowem, przez Andrzeja Potworowskiego.
W 1819 roku było tu 21 domów i 210 osób. Uwłaszczenie chłopów nastąpiło w 1837 roku.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kröben (krobskim) w rejencji poznańskiej[4]. Kosowo należało do okręgu gostyńskiego tego powiatu i stanowiło część majątku Gola, którego właścicielem był wówczas (1846) Gustaw Potworowski[4]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 247 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 28 dymów (domostw)[4].
W połowie XIX stulecia właścicielem był tu Ksawery Potworowski. Następnie, w latach 1847–1862, pozostawała w rękach Gustawa Potworowskiego i jego żony Klementyny z Chłapowskich.
W latach 1862–1892 Kosowo należało do Bronisława Potworowskiego i żony Heleny z Kościelskich. Dla nich w roku 1866 wzniesiony został okazały pałac. Zaprojektował go architekt Stanisław Hebanowski. Pałac gruntownie przebudowano w 1938 roku. Od 1892 roku majątek był w rękach najstarszego syna Potworowskich, Gustawa. W 1931 roku, po jego śmierci, Kosowo przeszło we władanie jego siostrzenicy Heleny Kazimiery Marii Bnińskiej, po zamążpójściu Twardowskiej. Z kolei po jej śmierci gospodarzył tu jej syn, Karol.
W 1881 roku powierzchnia dóbr rycerskich Kosowa wynosiła 510,5 ha, w tym 288 ha pól, 41,6 ha łąk, 0,9 ha pastwisk i 161 ha lasów. Na terenie majątku działała cegielnia. W roku 1883 na obszarze dominium wraz z folwarkiem Płaczkowo odnotowano 11 domów i 183 mieszkańców. Na początku XX stulecia gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła rasy oldenburskiej i trzody chlewnej. Działała tu też mleczarnia, a od 1939 roku także gorzelnia. W 1913 roku odnotowano tu 51 koni, 228 krów i 162 świnie.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa leszczyńskiego.
Znane osoby urodzone w Kosowie edytuj
- Stanisław Helsztyński (1891-1986) – anglista, historyk literatury, pisarz, syn Tomasza Skorupki
- Tomasz Skorupka (1862–1935) – autor pamiętników pt. Kto przy Obrze temu dobrze.
- Adolf Rafał Bniński herbu Łodzia, urodzony 21 sierpnia 1884 roku w Kosowie, zamordowany przez Niemców w lipcu 1942 roku. Wojewoda Poznański w latach 1923 do 1928 roku. Senator IV Kadencji w latach 1935-1938. Decyzją prezydenta Lecha Wałęsy, w dniu 29 listopada 1995 roku został udekorowany pośmiertnie Orderem Orła Białego.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59017
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 518 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 246.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 232.
Bibliografia edytuj
- Kronika Wsi Kosowo. kosowo.gostyn24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-26)].
- Kto przy Obrze, temu dobrze /1967 r. – Tomasz Skorupka (1862-1935)