Kostkowice (powiat cieszyński)
Kostkowice – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Dębowiec, nad rzeką Knajką. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi około 510 ha[4], liczba ludności 517 (2008), co daje gęstość zaludnienia równą 101,4 os./km².
| wieś | |
_OSP_2009-04-26.jpg) Remiza OSP w Kostkowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
504[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-426[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0051635 |
Położenie na mapie gminy Dębowiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
 49°47′32″N 18°42′29″E/49,792222 18,708056[1]
| |
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0051641 | Kępa | część wsi |
| 0051658 | Samlowiec | część wsi |
| 0051664 | Stary Dwór | część wsi |
| 0051670 | Za Wodą | część wsi |
Historia edytuj
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Goschegowitz(e) debent esse XX mansi[8][9][10]. Zapis ten oznaczał, że wieś zobowiązana została do płacenia dziesięciny z 20 łanów większych. Jej powstanie wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
W połowie XV wieku wieś była własnością książęcą[11], jednak 7 lutego 1457 została sprzedana staroście cieszyńskiemu Marcinowi Geislerowi, który został zobowiązany do wystawienia z tej wsi jednego konnego strzelca[12]. Przed 1505 rokiem córka lub pierwsza żona Kostka z Kostkowic, Marusza, wyszła za mąż za Jerzyka Czelo i wniosła do małżeństwa jako posag Kostkowice. W tymże 1505 roku po śmierci Maruszy wybuchł spór o Kostkowice pomiędzy Jerzykiem Czelo a bratem jego zmarłej żony i prawnym opiekunem dzieci z pierwszego małżeństwa, Baltazarem z Dębowca na Osieku. W związku z tym, że długi zabezpieczone na Kostkowicach zostały przez Jerzyka spłacone spór ten został zakończony ugodą, według której wieś została podzielona na część należącą do Jerzyka Czela i część będącą zabezpieczeniem przyszłości dzieci z pierwszego małżeństwa Maruszy[13]
Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 48 budynkach w Kostkowicach (w tym 13 na Samlowcu) na obszarze 524 hektarów mieszkało 417 osób (w tym 83 na Samlowcu), co dawało gęstość zaludnienia równą 79,6 os./km². z tego 246 (59%) mieszkańców było katolikami a 171 (41%) ewangelikami, 411 (98,6%) było polsko-, 4 (1%) niemiecko- a 2 (0,5%) czeskojęzycznymi[14]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 50 a mieszkańców do 428 (na Samlowcu spadła do 71), z czego 266 (62,1%) było katolikami, 162 (37,9%) ewangelikami, 419 (97,9%) polsko-, 8 (1,9%) niemiecko- a 1 (0,2%) czeskojęzycznymi[15].
Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 14 kompanii w Skoczowie[16].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.
Na terenie Gospodarstwa Kostkowice należącego do Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego Grodziec Śląski od 2010 funkcjonuje biogazownia rolnicza o mocy elektrycznej 600 kW. Do produkcji biogazu wykorzystywany jest obornik i gnojowica, kiszonki z kukurydzy i traw, a także gliceryna. Roczne zapotrzebowanie na surowiec wynosi około 12 000 ton[17].
Pomniki przyrody edytuj
Na terenie miejscowości znajduje się 6 dębów będących pomnikami przyrody[18].
| Obiekt | Wymiary | Szacunkowy wiek | Położenie | Data ustanowienia pomnikiem |
|---|---|---|---|---|
| Dąb szypułkowy (Quercus robur) | obw.: 330 cm wys.: 22 m |
200 lat | obok stawu Pustelnik I | 1963 |
| Dąb szypułkowy (Quercus robur) | obw.: 370 cm wys.: 20 m |
250 lat | obok stawu Pustelnik II | 1963 |
| Dąb szypułkowy (Quercus robur) | obw.: 320 cm wys.: 23 m |
200 lat | obok stawu Młyńczok II | 1963 |
| Skupienie 3 dębów (Quercus sp.) | obw.: 265-360 cm wys.: 18-23 m |
250 lat | obok stawu Młyńczok I | 1963 |
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59084
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 511 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Powierzchnia gminy (4248 ha) minus suma powierzchni pozostałych sołectw jak została podana w ich planach rozwoju i odnowy: Dębowiec (1317 ha), Gumna (410 ha), Iskrzyczyn (465 ha), Łączka (192 ha), Ogrodzona (695 ha) i Simoradz (695 ha)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
- ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] www.dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.
- ↑ I. Panic, 2010, s. 332
- ↑ I. Panic, 2010, s. 280
- ↑ I. Panic, 2010, s. 240
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
- ↑ Biogazownia w Kostkowicach
- ↑ Wykaz pomników przyrody na terenie Śląska Cieszyńskiego. W: Henryk Mróz: Śląsk Cieszyński, Środowisko naturalne. Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 1997, s. 66. ISBN 83-903589-9-9.
Bibliografia edytuj
- O Dębowcu i Olbrachcicach. Cieszyn: Interfeon, 2001. ISBN 83-87308-45-5.
- Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.