Kosz z owocami (obraz Caravaggia)

obraz Caravaggia

Kosz z owocamiobraz włoskiego malarza barokowego Caravaggio (właśc. Michelangelo Merisi da Caravaggio).

Kosz z owocami
Ilustracja
Autor

Michelangelo Merisi da Caravaggio

Data powstania

ok. 1596

Medium

olej na płótnie

Wymiary

46 × 64,5 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Mediolan

Lokalizacja

Pinakoteka Ambrozjańska

Historia edytuj

Jest to jeden z nielicznych obrazów artysty, którego tematem jest wyłącznie martwa natura. Według historyka sztuki Johna T. Spike’a Kosz z owocami powstał ok. 1596[1], jednak w literaturze poświęconej twórczości Caravaggio pojawiają się też inne daty, np. profesor Catherine Puglisi sugeruje, że rok 1601 jest bardziej prawdopodobny. Natomiast Gilles Lambert powstanie obrazu łączy z pobytem artysty u kardynała Francesco Maria del Monte i przypisuje dziełu lata 1598–1599. Obraz, który powstawał w pracowni Cavaliere’a d’Arpino, zaraz po stworzeniu, został zajęty za długi. W 1607 roku właścicielem obrazu został kardynał Federico Borromeo, jednak nie ma jednoznacznych informacji w jaki sposób wszedł w jego posiadanie. Przez wiele kolejnych stuleci obraz popadł w zapomnienie i jego autorstwo przypisywano malarzom flamandzkich. W 1991 roku, za sprawa znawcy Caravaggia, Longhiego został przypisany ponownie Caravaggiowi[2]. Obecnie płótno zdobi Pinakotekę Ambrozjańską w Mediolanie.


Opis edytuj

Tematem dzieła jest martwa natura przedstawiona w plastyczny sposób. Tytułowy kosz z owocami zajmuje dolną część obrazu i umieszczony jest na wyraźnie zarysowanej krawędzi niewidocznego stołu lub blatu. Tło jest neutralne, blade i rozciągnięte ku górze, nie zawiera żadnych szczegółów. Pleciony kosz wypełniony dojrzałymi, po części już nadpsutymi owocami, zdaje się wystawać nieznacznie z ram obrazu. Artysta przedstawił jabłko ze śladami żerowania owadów, brzoskwinie, grusze, pigwę i cztery grupy winogron różniące się kolorami. Całość uzupełniają suche i kruszące się liście z wyraźnymi plamami wywołanymi przez grzyby, które profesor Jules Janick rozpoznał jako Glomerella cingulata[3].

Kompozycja oświetlona jest ukośnie z lewej strony, co w połączeniu z iluzjonistycznym przedstawieniem wiklinowego kosza i kulistością owoców daje wrażenie trójwymiarowości i przestrzenności. Uwagę widza przykuwają naturalistycznie i drobiazgowo oddane szczegóły, bogactwo detali i efekt przejrzystości szczególnie widoczny na kruszących się liściach.

Interpretacje edytuj

 
Banknot o nominale 100 000 lirów

Obraz jednoznacznie nawiązuje do Księgi Amosa[4], w której lud izraelski został porównany do kosza dojrzałych owoców. Obecność obok siebie zdrowych i robaczywych owoców może być też aluzją do Kościoła, który gromadzi zarówno grzeszników, jak i świętych[1]. Dzieło Caravaggia było na tyle nowatorskie w swoim czasie, iż początkowo sądzono, że stanowiło fragment innego obrazu. Martwe natury były wówczas nisko cenione i uważane za gorszy gatunek malarstwa. Obraz Kosz z owocami przełamał ten stereotyp, a sam autor uważany jest obecnie za prekursora barokowego malarstwa martwych natur i za pierwszego który przy tworzeniu obrazu wykorzystał sposób trompe-l'-oeil[2].

Nawiązania edytuj

Kosz z owocami Caravaggia znalazł się na rewersie włoskiego banknotu o nominale 100 000 lirów emitowanego w latach 1994–1998.

Przypisy edytuj

  1. a b John T. Spike, Michèle K. Spike, Michelangelo Merisi da Caravaggio, Michèle K. Spike’a: Caravaggio. New York: Abbeville Press, 2001. ISBN 0-7892-0639-0.
  2. a b Giles Lambert: Caravaggio. Warszawa: Edipresse, 2005. ISBN 83-89571-93-5.
  3. Caravaggio’s fruit (Professor Jules Janick). [dostęp 2009-05-19]. (ang.).
  4. Am 8,1-2

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj