Koziołek Matołek
Koziołek Matołek – postać literacka stworzona przez Kornela Makuszyńskiego (tekst) i Mariana Walentynowicza (kolorowe rysunki) w jednej z pierwszych w Polsce historyjek obrazkowych dla dzieci, która ukazała się w 1932 roku. Jest to postać wciąż popularna, mimo że od śmierci obu autorów minęły już dziesięciolecia, a opisane i narysowane przygody tytułowego bohatera niekoniecznie przystają do współczesnej rzeczywistości. Ta powieść obrazkowa należy do kanonu polskiej literatury dziecięcej. Historia Koziołka Matołka uznawana jest za prekursorską w polskim komiksie[1].
 Pomnik Koziołka Matołka w Pacanowie | |
| Twórca | |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Płeć |
męska |
| Inne informacje | |
| Specjalność |
podróżnik, wędrowiec |
Historia
edytujFabuła książeczek (powstała ich cała seria: 120 przygód Koziołka Matołka, Druga księga przygód Koziołka Matołka, Trzecia księga przygód Koziołka Matołka i Czwarta księga przygód Koziołka Matołka) sprowadza się do podróży bohatera po całym świecie w poszukiwaniu mitycznego Pacanowa (w rzeczywistości istnieje Pacanów, w województwie świętokrzyskim), jedynego miejsca w świecie, gdzie jakoby podkuwają kozy. Przygody są oczywiście niezwykłe i absolutnie nieprawdopodobne, koziołek jest sympatyczny i łatwowierny, śmieszny i niezgułowaty, niezdarny i dobrotliwie naiwny[2].
Makuszyński napisał całą historię w postaci rytmicznych czterowierszy ośmiozgłoskowcem; do każdego czterowiersza przypisana jest jedna ilustracja Walentynowicza. To z tekstu Makuszyńskiego pochodzą liczne utrwalone w polszczyźnie sformułowania jak „w Pacanowie kozy kują”, porównania czy inne określenia. Warto zaznaczyć, że wizerunki powszechnie dziś znanych i pamiętanych postaci z Koziołka są trzecią wersją rysunkową Walentynowicza; pierwsze dwie dość znacznie się od ostatecznej różniły.
Obaj autorzy wrócili raz jeszcze do postaci Koziołka Matołka w 1938 r. w ostatnim z trzech tomów przygód małpki Fiki-Miki (dwa pierwsze ukazały się w latach 1934 i 1935). Książeczki te były pisane i rysowane identyczną metodą ilustrowanych czterowierszy jak opowieści o Matołku. W tej książeczce Matołek z racji swych dawnych osiągnięć i sławy jest już królem polskich kóz i ukazany jest jako rozważny władca.
Po wojnie książeczki dostosowano do realiów komunizmu, na przykład z rysunków usunięto rogatywki i wprowadzono okrągłe czapki wojskowe[3].
W roku 2003 minister kultury Waldemar Dąbrowski zorganizował w Pacanowie obchody 70. urodzin Koziołka Matołka. W 2005 roku powstał pomysł stworzenia nowoczesnego centrum kultury dla dzieci, a w 2010 roku oficjalne otwarto Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka. Miał ukazać się również pełnometrażowy film 3D Koziołek Matołek i porywacze zabawek[4], który ostatecznie został anulowany[5].
Pierwsze wydania książek z serii Przygody Koziołka Matołka
edytujWszystkie 4 tomy zostały wydane przez wydawnictwo Gebethner i Wolff w Warszawie[6]. Pierwszy tom został wydany z datą 1933, choć w rzeczywistości ukazał się na Boże Narodzenie w roku 1932[7]. W katalogu Biblioteki Narodowej jako najstarsze zindeksowane są następujące pozycje[6]:
- 120 przygód Koziołka Matołka – 1933
- Druga księga przygód Koziołka Matołka – 1933
- Trzecia księga przygód Koziołka Matołka – 1933
- Czwarta księga przygód Koziołka Matołka – 1934
Koziołek Matołek w kulturze
edytuj- W latach 1969–1971 w warszawskim Studiu Miniatur Filmowych powstał serial animowany pt. Dziwne przygody Koziołka Matołka[8].
- W 1971 roku Polskie Nagrania wydały w wersji muzycznej cztery części Przygód Koziołka Matołka na dwóch płytach gramofonowych z muzyką Marka Sewena oraz recytacją Henryka Boukołowskiego[9].
- Fragmenty serialu o przygodach Koziołka Matołka były wielokrotnie wykorzystywane w serialu Świat według Kiepskich, jego fanką była Babka Rozalia.
- W polskiej wersji językowej amerykańskiego filmu Aladyn produkcji Disneya w jednym dialogu Dżin nazywa sam siebie matołkiem, a małpkę Abu - Fiki-Miki, imieniem innej postaci stworzonej przez Makuszyńskiego i Walentynowicza.
Galeria
edytuj-
Kwietny pomnik (Pacanów) -
Inna wersja pomnika (Pacanów) -
Z Koziołkiem wszyscy się liczą (Pacanów) -
Jadłodajnie, sklepy, rzeźnie popierają Koziołka (Pacanów) -
Koziołek popiera handel i ochronę przyrody (Pacanów) -
Koziołek jest wszędzie (Pacanów) -
Pomnik Kornela Makuszyńskiego z Koziołkiem Matołkiem (Zakopane)
Zobacz też
edytuj- Dziwne przygody Koziołka Matołka, serial animowany
- Przygody Koziołka Matołka, bajka muzyczna
- Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie
Przypisy
edytuj- ↑ Marek Misiora, Bibliografia komiksów wydanych w Polsce, Centrala, Poznań 2010, ISBN 978-83-930146-2-0.
- ↑ Milena Orłowska, Najnowsza premiera płockiego teatru – Koziołek Matołek, gazeta.pl 17.04.2006.
- ↑ Koziołek Matołek na cenzurowanym [TAJEMNICE PRL] Uśmiechaj się z Koziołkiem Matołkiem [WIDEO] – Dziennikzachodni.pl [online], dziennikzachodni.pl [dostęp 2019-01-05] (pol.).
- ↑ Koziołek Matołek powraca. rogalinski.com.pl, 2012-05-18. [dostęp 2012-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-25)].
- ↑ - Koziołek Matołek i porywacze zabawek, 32d [online], Artkomiks [dostęp 2023-02-27] (pol.).
- ↑ a b Wynik wyszukiwania frazy „120 przygód Koziołka Matołka”. Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2018-02-16].
- ↑ Mariusz Urbanek: Makuszyński o jednym takim któremu ukradziono słońce. Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 181. ISBN 978-83-8049-499-2.
- ↑ Dziwne przygody Koziołka Matołka w bazie Filmweb
- ↑ Marek Sewen, Henryk Boukołowski, „Przygody Koziołka Matołka”, Polskie Nagrania 1971.
Linki zewnętrzne
edytuj- Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie. [dostęp 2011-02-11]. (pol.).
- Strona 12. Międzynarodowego Festiwalu Kultury Dziecięcej Pacanów-Norwegia 2014. [dostęp 2014-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-05)]. (pol.).