Królewskie Tajskie Siły Powietrzne
Królewskie Tajskie Siły Powietrzne (taj. (trans.) Kong Thab Akat Thai, ang. Royal Thai Air Force; w skrócie RTAF) – wojska lotnicze Królestwa Tajlandii, jedna z trzech formacji tamtejszych Sił Zbrojnych. Istnieją od 1913 roku (poprzednio jako lotnictwo Królestwa Syjamu).
 Flaga i symbol Tajskich Sił Powietrznych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siły zbrojne | |
| Nazwa skrócona |
RTAF |
| Data utworzenia |
2 listopada 1913 |
| Znak rozpoznawczy |
|
| Najwyższe dowództwa | |
| Wojskowe |
Baza Don Muang, Bangkok |
Historia
edytujLata 1920-1940
edytujNa przełomie lat 20. i 30. główne wyposażenie stanowiły myśliwce Nieuport-Delage NiD 29 i lekkie bombowce Breguet 14[1]. W 1933 lotnictwo składało się z 9 dywizjonów[1]. W październiku tego roku część lotnictwa wzięła udział w próbie puczu monarchistycznego[2]. W połowie lat 30. lotnictwo przestawiło się na nowy sprzęt produkcji USA, przede wszystkim dwupłatowe myśliwce Curtiss Hawk III z chowanym podwoziem i samoloty rozpoznawcze i szturmowe Vought V-93 Corsair[2]. Te dwa typy były także produkowane na licencji w Syjamie[3]. W 1937 zakupiono 6 średnich dwusilnikowych bombowców Martin 139WSM, a w 1939 pojawiły się jednopłatowe myśliwce Curtiss Hawk 75N (12 sztuk)[4].
W marcu 1939 lotnictwo miało 130 samolotów bojowych: 48 myśliwców, 6 średnich bombowców i 86 samolotów rozpoznawczo-bombowych, w 13 dywizjonach, wchodzących w skład 5 skrzydeł (Kong Bin Noi)[5]. Dywizjon etatowo posiadał 9 samolotów bojowych i 3 rezerwowe[5]. W 1939 roku nazwę kraju zmieniono z Syjamu na Tajlandię. We wrześniu 1940 lotnictwo było zorganizowane w 14 dywizjonów, w tym 6 myśliwskich, 1 bombowy, 4 obserwacyjne i 3 szturmowe[6]. W związku ze wstrzymaniem dostaw zamówionych nowych samolotów z USA w październiku 1940 roku, Tajlandia zakupiła w Japonii w listopadzie 24 lekkie bombowce Mitsubishi Ki-30, które utworzyły dwa dalsze dywizjony, i w grudniu 8 średnich Mitsubishi Ki-21[6]. Lotnictwo tajskie wzięło aktywny udział w wojnie z Francją w grudniu 1940 i styczniu 1941 roku, bombardując terytorium Indochin, doszło też do kilku walk powietrznych. Lotnictwo Tajlandii zgłosiło 5 zwycięstw w powietrzu i zniszczenie 17 samolotów na ziemi, a lotnictwo francuskie – 4 zwycięstwa i zniszczenie 15 samolotów na ziemi (Tajlandia przyznała utratę 3 samolotów w walkach powietrznych, 5–10 zniszczonych na ziemi i jednego zdobytego po przymusowym lądowaniu)[7].
Po II wojnie światowej
edytujW 1966 roku dostarczono pierwsze F-5, jako szkolno-bojowe F-5B. Do końca 1967 roku dotarło 12 sztuk F-5A, a między 1971-73 kolejne 10. Zakupiono również 5 sztuk RF-5A. Odbywało się to w ramach rozliczeń za korzystanie z tajlandzkich baz lotniczych. Otrzymano również pojedynczy F-6C utracony w 1988 roku oraz dwa malezyjskie F-5B w 1982 roku. Starsze samoloty wycofano w 2000 roku, a pozostawiono późniejsze partie F-5E/F i dwa F-5B. Najstarszy F-5B który był pierwszym samolotem tej wersji (numer seryjny: 63-8438) został wycofany 18 grudnia 2007 roku[8].
Pod koniec 2010 roku liczyły 45 000 osób personelu i posiadały 315 statków powietrznych, w tym 184 uzbrojone. W ramach prowadzonego obecnie programu modernizacyjnego RTAF kupiły dwanaście szwedzkich myśliwców wielozadaniowych Saab JAS 39 Gripen, wraz z dwoma samolotami wczesnego ostrzegania Saab 340 AEW&C (z radarami Erieye) i pociskami RBS-15F oraz modernizuje 18 General Dynamics F-16 Fighting Falcon. Wykorzystywana obecnie flota to mozaika maszyn z wielu krajów, głównie USA i Europy.
Wyposażenie
edytuj-
Jas 39C Gripen -
F-16A/B Fighting Falcon -
Northrop F-5E Tiger II -
Aero L-39ZA Albatros -
Bell 412
.jpg)
Obecne
edytuj| Samolot | Producent | Typ | Wersja | Liczba sztuk | Uwagi | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Samoloty bojowe | |||||||
| Saab JAS 39 Gripen |  Szwecja
|
myśliwiec wielozadaniowy | JAS 39C JAS 39D |
7 4 |
4 Gripen D i 2 Gripen C dostarczono w 2011, 6 Gripenów C w 2013[9]. Jeden JAS 39C rozbił się podczas pokazów lotniczych w Hat Yai[10]. | ||
| Lockheed Martin F-16 Fighting Falcon |  Stany Zjednoczone
|
myśliwiec wielozadaniowy | F-16A Block 15 OCU F-16B Block 15 OCU F-16A Block 15 ADF F-16B Block 15 ADF |
27 14 13 1 |
Ogółem 55 z 59 dostarczonych (36 nowych w latach 1988-95, 16 ex-USA 2002-03, 7 ex-singapurskich w 2004), 18 F-16 modernizowanych do Block 20 MLU, utracono 2 F-16A Block 15 OCU i 2 F-16A Block 15 ADF. | ||
| Northrop F-5 Tiger II | Stany Zjednoczone
|
lekki myśliwiec | F-5T Tigris
F-5E Tiger II F-5F Tiger II |
14
~10 ~5 |
Zmodernizowane przez Izrael, przenoszą ppk Python 3.
F-5E zastępowane przez JAS 39C Wersja treningowa, F-5B zastąpiony przez JAS 39D | ||
| KAI T-50 Golden Eagle |  Korea Południowa
|
szkolny | T-50TH | 0/4[11][12] | Zastąpią maszyny Aero L-39 Albatros. | ||
| Aero L-39 Albatros |  Czechosłowacja
|
szkolno-bojowy odrzutowiec | L-39ZA/ART | 36 | Zmodernizowane przez Izrael, przenoszą AIM-9P. | ||
| Dassault/Dornier Alpha Jet |  Niemcy
|
szkolno-bojowy odrzutowiec | Alpha Jet A | 19 | Ex-Luftwaffe, jeden utracono, pięć innych to skarbnica części. | ||
| Samoloty rozpoznawcze | |||||||
| GAF Nomad |  Australia
|
rozpoznanie i obserwacja | Nomad N.22B | 19 | zmodernizowane przez Thai Aviation Industry | ||
| Learjet 35 | Stany Zjednoczone
|
rozpoznawczy | Learjet 35A | 1 | jeden z dwóch dostarczonych utracono | ||
| IAI Arava |  Izrael
|
patrolowy | IAI 201 | 6 | |||
| Pilatus AU-23A Peacemaker |  Szwajcaria
|
lekki samolot szturmowy | AU-23A | 16 | Uzbrojone Pilatus PC-6, ex-USAF | ||
| Saab 340 AEW&C Erieye | Szwecja
|
wczesne ostrzeganie i dozór | S-100B Argus | 2 | |||
| Aeronautics Aerostar | Izrael
|
BSL | 1 | od 2011 | |||
| Samoloty transportowe | |||||||
| Saab 340 | Szwecja
|
lekki samolot transportowy | Saab 340 | 1 | |||
| Lockheed C-130 Hercules | Stany Zjednoczone
|
średni samolot transportowy | C-130H
C-130H-30 |
6
6 |
modernizowane przez Thai Aviation Industry | ||
| Basler BT-67 | Stany Zjednoczone
|
wielozadaniowy | BT-67 | 8 | Zmodernizowane Douglas C-47 Dakota, specjalistyczne wersje gaśnicze i zasiewania chmur. | ||
| Aeritalia G.222 |  Włochy
|
lekki samolot transportowy | 6 | ||||
| ATR 72 |  Francja
|
lekki samolot transportowy | ATR-72-500 | 4 | |||
| Boeing 737 | Stany Zjednoczone
|
transport pasażerski | B737-8Z6 | 1 | transport rodziny królewskiej | ||
| Airbus A310 | Francja
|
transport pasażerski | A310-300 | 1 | transport wojskowych | ||
| Airbus A320 | Francja
|
transport pasażerski | A319-115X CJ | 1 | transport rządu | ||
| Samoloty szkolno-treningowe | |||||||
| Pacific Aerospace CT/4 |  Nowa Zelandia
|
szkolenie wstępne | CT-4A/E | 20 | z 24 | ||
| Cessna T-41 Mescalero | Stany Zjednoczone
|
szkolenie wstępne | T-41D | 6 | szkolenie cywilne | ||
| Pilatus PC-9 | Szwajcaria
|
szkolenie podstawowe | PC-9M | 22 | zmodernizowane przez Thai Aviation Industry | ||
| Diamond DA42 |  Austria
|
szkolenie podstawowe | DA42 | 6 | przeszkolenie na maszyny wielosilnikowe | ||
| Śmigłowce | |||||||
| Airbus EC725 | Francja
|
śmigłowiec SAR | 4 | Zamówiono 6.[13][14][15] | |||
| Bell UH-1 Iroquois | Stany Zjednoczone
|
śmigłowiec użytkowy/CSAR | UH-1H | 18 | planowane szybkie wycofanie | ||
| Sikorsky S-92 Superhawk | Stany Zjednoczone
|
śmigłowiec pasażerski | S-92 | 3 | od 2011, transport rodziny królewskiej | ||
| Bell 412 |  Kanada
|
śmigłowiec pasażerski | 412EP/SP | 8 | transport VIP | ||
Wycofane
edytuj-
Curtiss SB2C-5 Helldiver (1955) -
North American F-86L Sabre (1966) -
North American OV-10A Bronco (1987) -
Sikorsky S-58T (1987)
| Samolot | Producent | Typ | Wersja | Liczba sztuk | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| Nieuport | Francja |
myśliwiec | Pierwszy samolot RTAF. | ||
| Curtiss BF2C Goshawk | Stany Zjednoczone |
myśliwiec | 68B Hawk III | 24 | Pierwszy myśliwiec RTAF, wykorzystany bojowo (przeciwko Potez XXV). |
| Vought O2U Corsair | Stany Zjednoczone |
myśliwiec | 70 | walczyły z samolotami Francuskich Sił Powietrznych. | |
| Nakajima Ki-27 |  Japonia |
myśliwiec | 2 eskadry walczyły z USAAF w czasie II wojny światowej. | ||
| Nakajima Ki-43 | Japonia |
myśliwiec | walczyły z USAAF w czasie II wojny światowej. | ||
| Beechcraft Model 18 | Stany Zjednoczone |
samolot transportowy | 1947–1971. | ||
| Supermarine Spitfire |  Wielka Brytania |
myśliwiec | 2 eskadry po II wojnie światowej. | ||
| Curtiss SB2C Helldiver | Stany Zjednoczone |
samolot szturmowy | SB2C-5 | Ex-USA. | |
| Douglas C-54 Skymaster | Stany Zjednoczone |
samolot transportowy | SB2C-5 | 8 | Ex-USA, w służbie od 1950. |
| North American T-6 Texan | Stany Zjednoczone |
samolot szkolny | 138 | Ex-USA, w służbie od 1950. | |
| Grumman F8F Bearcat | Stany Zjednoczone |
myśliwiec | F8F-1(D)B | 204 | Ex-USA, 1951–1963. |
| Sikorski H-5 | Stany Zjednoczone |
śmigłowiec | pierwszy śmigłowiec, 1951–1953. | ||
| Lockheed T-33 Shooting Star | Stany Zjednoczone |
szkolno-bojowy odrzutowiec | T-33A | 53 | pierwszy odrzutowiec, 1955–1995 (w 1983 dokupiono zmodernizowane ex-francuskie). |
| Republic F-84 Thunderjet | Stany Zjednoczone |
myśliwiec szturmowy | F-84G | 30 | Ex-USA, w służbie w latach 1956–1963. |
| North American F-86 Sabre | Stany Zjednoczone |
myśliwiec | F-86F F-86L |
40 17 |
Ex-USA, w służbie od 1961, zastąpione przez Northrop F-5E/F. |
| Northrop F-5 Freedom Fighter | Stany Zjednoczone |
myśliwiec | F-5A RF-5A F-5B |
24 4 4 |
Donacja USA, w latach 1966–2008. |
| Douglas AC-47 Spooky | Stany Zjednoczone |
samolot wsparcia | 14 | Ex-USA, od 1973. | |
| North American OV-10 Bronco | Stany Zjednoczone |
lekki samolot szturmowy | OV-10C | 32 | Używane od 1974. |
| Cessna A-37 Dragonfly | Stany Zjednoczone |
lekki samolot szturmowy | A-37B | 20 | Używane w latach 1971–2004 (8 przekazano Filipińskim Siłom Powietrznym). |
| LTV A-7 Corsair II | Stany Zjednoczone |
samolot szturmowy | A-7E TA-7C |
14 4 |
Używane od 1995, wycofane około 2007. |
| RFB Fantrainer | Niemcy Tajlandia |
samolot szkolny |
Zapas amunicji
edytuj| Pocisk | Producent | Typ | Wersja | Liczba sztuk | Uwagi | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Kpr klasy powietrze-powietrze | ||||||
| AIM-120 AMRAAM | Stany Zjednoczone |
średniego zasięgu | AIM-120C-5 | 140 | na F-16 ADF/MLU i JAS 39 | |
| Rafael Python | Izrael |
krótkiego zasięgu | Python-3/4 | 40+ | na F-16/F-5T | |
| IRIS-T | Niemcy |
krótkiego zasięgu | 220 | dla JAS 39 Gripen i F-16 | ||
| AIM-9 Sidewinder | Stany Zjednoczone |
krótkiego zasięgu | AIM-9J/P | 769 | ||
| Kpr klasy powietrze-ziemia | ||||||
| AGM-65 Maverick | Stany Zjednoczone |
Pocisk naprowadzany telewizyjnie | AGM-65B/D/G | 800 | ||
| Przeciwokrętowe pociski odrzutowe | ||||||
| RBS-15 | Szwecja |
Przeciwokrętowy | RBS-15F | 48 | dla JAS 39 Gripen | |
| Bomby | ||||||
| Paveway II | Stany Zjednoczone |
naprowadzane laserowo | GBU-10/GBU-12/GBU-22 | 50 | ||
| JDAM | Stany Zjednoczone |
naprowadzane przez INS/GPS | GBU-31(V)1/B | ? | zestaw do Mk 84 | |
| JDAM | Stany Zjednoczone |
naprowadzane przez INS/GPS | GBU-38/B | ? | zestaw do Mk 82 | |
| JDAM | Stany Zjednoczone |
naprowadzane przez INS/GPS | GBU-54/B | ? | zestaw do Mk 82 | |
| Mk 81/Mk82/Mk84 | Stany Zjednoczone |
niekierowane szybujące | 113/227/909 kg | 10000 | ||
Organizacja
edytuj| 201 Eskadra Śmigłowcowa (Gwardia Królewska) | 2 | Bell 412 | RTAFB Khok ka thiem |
| 203 Eskadra Śmigłowcowa | 2 | Bell UH-1H | RTAFB Khok ka thiem |
| 102 Eskadra Myśliwska | 1 | Lockheed Martin F-16A/B(ADF) | RTAFB Korat |
| 103 Eskadra Myśliwska | 1 | Lockheed Martin F-16A/B OCU Block 15 | RTAFB Korat |
| 601 Eskadra Transportowa | 6 | Lockheed Martin C-130H/H-30 | RTAFB Bangkok |
| 602 Eskadra Królewska (Gwardia Królewska) | 6 | Airbus A310-300, A319, Boeing 737-800 | RTAFB Bangkok |
| 603 Eskadra Transportowa | 6 | Alenia G.222, ATR72-500 | RTAFB Bangkok |
| 604 Eskadra szkolenia pilotów cywilnych | 6 | CT-4A, T-41D | RTAFB Bangkok |
| 211 Eskadra Myśliwska | 21 | Northrop F-5T Tigres | RTAFB Ubon Ratchathani |
| 231 Eskadra Szturmowa | 23 | Dornier/Dassault Alpha Jet A | RTAFB Udon Thani |
| 401 Eskadra Szturmowa | 4 | Aero L-39ZA/ART Albatros | RTAFB Takhli |
| 402 Eskadra Rozpoznawcza | 4 | Learjet 35, IAI Arava | RTAFB Takhli |
| 403 Eskadra Myśliwska | 4 | Lockheed Martin F-16A/B OCU Block 15 | RTAFB Takhli |
| 411 Eskadra Myśliwska | 41 | Aero L-39ZA/ART Albatros | RTAFB Chiang Mai |
| 461 Eskadra Transportowa | 46 | GAF Nomad, Basler BT-67 | RTAFB Phitsanulok |
| 701 Eskadra Myśliwska | 7 | JAS 39 Gripen | RTAFB Surat Thani |
| 702 Eskadra | 7 | Saab 340/Saab 340 AEW | RTAFB Surat Thani |
| 501 Eskadra Szturmowa | 5 | AU-23A Peacemaker | RTAFB Prachuap Khiri Khan |
| 904 Eskadra Agresorów | - | Northrop F-5E | RTAFB Bangkok |
| Eskadra Tango | - | - | RTAFB Chiang Mai |
| 1 Eskadra Szkola | - | Pacific Aerospace PAC CT/4E | RTAFB Kamphang Saen |
| 2 Eskadra Szkola | - | Pilatus PC-9M | RTAFB Kamphang Saen |
| 3 Eskadra Szkola | - | Bell 206B(struck off charge 1 October 2006) | RTAFB Kamphang Saen |
Przypisy
edytuj- ↑ a b Garlicki 2001a ↓, s. 33.
- ↑ a b Garlicki 2001a ↓, s. 34-35.
- ↑ Garlicki 2001a ↓, s. 35.
- ↑ Garlicki 2001a ↓, s. 36-37.
- ↑ a b Garlicki 2001a ↓, s. 38.
- ↑ a b Garlicki 2001b ↓, s. 37.
- ↑ Garlicki 2001b ↓, s. 41.
- ↑ Michał Gajzler, Northrop F-5 A/B Freedom Fighter Cz. 2, str. 67-68, Lotnictwo 4 (2016), ISSN 1732-5323
- ↑ Royal Thai Air Force welcomes Gripen aircraft. www.mcot.net. [dostęp 2011-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-29)].
- ↑ Łukasz Golowanow: Katastrofa tajlandzkiego Gripena. konflikty.pl, 14 stycznia 2017.
- ↑ Tajlandia zamówiła 4 T-50
- ↑ KAI will export T-50s to Thailand
- ↑ 4 EC 725 dla Tajlandii
- ↑ EC725 dla Tajlandii
- ↑ DODATKOWE EC725 DLA TAJLANDII
Bibliografia
edytuj- Jarosław B. Garlicki. Historia lotnictwa wojskowego Królestwa Tajlandii w latach 1912 - 1945. Część 2. „Militaria i Fakty”. 1-2/2001. II (6), s. 33-38, 2001. ISSN 1509-8524.
- Jarosław B. Garlicki. Historia lotnictwa wojskowego Królestwa Tajlandii w latach 1912 - 1945. Część 3. Wojna tajsko-francuska. „Militaria i Fakty”. 4/2001. II (8), s. 37-41, 2001. ISSN 1509-8524.