Królowa (monarchini)
kobieta będąca samodzielną monarchinią
Królowa (królowa panująca) (analogicznie cesarzowa, wielka księżna) – kobieta będąca samodzielną monarchinią – głową państwa i której przysługuje związana z tym władza polityczna. Identyczny tytuł, jak w powyższej sytuacji, przysługuje również małżonce panującego monarchy. W polskiej terminologii nie ma bowiem wyraźnego rozróżnienia pomiędzy tymi dwiema odmiennymi funkcjami.
Polskie wersje tytułów panujących monarchiń
edytuj- cesarzowa, np. Cesarzowa Wszechrusi Katarzyna II
- królowa, np. królowa Wielkiej Brytanii Elżbieta II
- wielka księżna, np. wielka księżna Luksemburga Szarlotta
- arcyksiężna – np. arcyksiężna Austrii Maria Teresa Habsburg
- księżna – np. księżna Parmy Maria Ludwika Austriaczka
Historyczne monarchinie panujące samodzielnie
edytujEuropa
edytujPaństwa historyczne
edytuj- Teodora (1284–1285)
- Irena (1339–1341)
- Anna Anachutlu (1341, 1341–1342)
- Dejdamia (ok. 234–232 p.n.e.)
- Kamasare Filoteknos (koregentka ok. 180–175/60 p.n.e.)
- Dynamis Filoromajos (47–14 p.n.e.)
- Gepaepyris (37–39)
- Eleonora (1137–1172)
Państwa współczesne
edytuj- Maria Teresa Habsburg (1740–1780)
- Helena Bośniacka (Jelena Gruba) (1395–1398)
(Patrz niżej – Węgry)
- Maria Teresa Habsburg (1740–1780)
- Małgorzata I (1388–1412) – królowa Danii, Szwecji i Norwegii
Niderlandy – królestwo
- Wilhelmina (1890–1948)
- Juliana (1948–1980)
- Beatrycze (1980–2013)
- Rusudan I (1223–1245)
- Tamara I Wielka (koregentka 1179–1184; królowa 1184–1213)
- Tamara II (1744; abdykowała)
- Nawarra – królestwo
- Joanna I (1274–1305)
- Joanna II Mała (1328–1349)
- Blanka I (1425–1441)
- Eleonora I (1479)
- Katarzyna I (1483–1518)
- Joanna III (1555–1572)
- Aragonia – królestwo
- Petronela I (1137–1162)
- Joanna Szalona (1516–1555)
- Kastylia – królestwo
- Urraka (1109–1126)
- Berengaria Kastylijska (1217; abdykowała)
- Izabela I Katolicka (1474–1504)
- Joanna Szalona (1504–1555)
- Hiszpania – królestwo
- Izabela II (1833–1868)
- Anna Jagiellonka (1576–1592) – wielka księżna
- Maria Adelajda (1912–1919; abdykowała)
- Szarlotta (1919–1964)
- Klaudyna Grimaldi (1457–1458) – seniorka Monako
- Ludwika Hipolita Grimaldi (1731) – księżna Monako
- Małgorzata I (1388–1412) – królowa Danii, Szwecji i Norwegii
- Jadwiga Andegaweńska (1384–1399) – król Polski
- Anna Jagiellonka (1576–1592) – królowa/król Polski
- Katarzyna I (1725–1727)
- Anna Iwanowna Romanowa (1730–1740)
- Elżbieta Romanowa (1741–1762)
- Katarzyna II (1762–1796)
- Małgorzata I (1389–1412) – królowa Danii, Szwecji i Norwegii
- Krystyna Waza (1632–1654)
- Ulryka Eleonora Wittelsbach (1718–1720)
Węgry (i Chorwacja) – królestwo
- Maria I Andegaweńska (1382–1385)
- Maria II Teresa Habsburg (1740–1780)
- księstwo Parmy i Piacenzy
- Maria Teresa Habsburg (1740–1748)
- Maria Ludwika Austriaczka (1814–1847)
- księstwo Lukki
- Eliza Bonaparte (1805–1814) (także księżna Piombino)
- Maria Ludwika (1817–1824)
- Sycylia – królestwo
- Konstancja (1194–1198)
- Maria I (1377–1401) (także księżna Aten)
- Joanna Szalona (1516–1555)
- Neapol – królestwo
- Joanna I (1343–1381)
- Joanna II (1414–1435)
- Joanna III Szalona (1516–1555)
Wyspy Brytyjskie
- Mercja – królestwo
- Ethelfleda (911–918) – Pani Mercji
- Aelfwynn (918) – Pani Mercji
- Wessex – królestwo
- Seaxburh (672–674)
- Anglia – królestwo
- Matylda (Pani Anglii) (1141)
- Jane Grey (1553)
- Maria I Tudor (1553–1558)
- Elżbieta I Tudor (1558–1603)
- Maria II Stuart (1689–1694)
- Anna (1702–1707), patrz niżej jako królowa Wielkiej Brytanii
- Szkocja – królestwo
- Małgorzata Kenneth (1286–1290)
- Maria I Stuart (1542–1567)
- Maria II Stuart (1689–1694)
- Anna (1702–1707), patrz niżej jako królowa Wielkiej Brytanii
- Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii – królestwo
- Anna (1707–1714)
- Wiktoria (1876–1901)
- Elżbieta II (1952–2022)
Afryka
edytuj- Nitokris (2218 – 2216 p.n.e.)
- Neferusobek (1798–1794 p.n.e.)
- Hatszepsut 1479–1458 p.n.e.)
- Neferneferuaton–Nefertiti lub Neferneferuaton–Taszerit (Jedna z nich została wyniesiona na tron jako współregent i przybrała imię Neferneferuaton) (ok. 1334–1332 p.n.e.)
- Tauseret (1192–1186 p.n.e.)
- Arsinoe II (277–270 p.n.e.)
- Berenika II (246–222 p.n.e.)
- Kleopatra I (194–180–176 p.n.e.)
- Kleopatra II (173 / 131–127 p.n.e.)
- Kleopatra III (142–101 p.n.e.)
- Berenika III (101–88, 88–80 p.n.e.)
- Kleopatra V (58–57 p.n.e.)
- Kleopatra VI Tryfajna III (57–56 p.n.e.)
- Berenika IV (56–55 p.n.e.)
- Kleopatra VII Wielka (51–31 p.n.e.)
- Arsinoe IV (48–47 p.n.e.)
- Zauditu (1916–1930); była pierwszą kobietą na tronie cesarskim, choć wcześniej były kobiety faktycznie sprawujące władzę np. jako królowe-matki
- Ranavalona I Okrutna (1828–1861)
- Rasoherina (1863–1868)
- Ranavalona II (1868–1883)
- Ranavalona III (1883–1896)
Azja
edytujArmenia Mała (Cylicja) – królestwo
- Izabela I (1219–1252)
- Erato Artaksyda (6–12)
- Wu Zetian (690–705); jedyna oficjalna chińska kobieta-cesarz (nie cesarzowa); poza nią, chińskie władczynie rządziły jako cesarzowe wdowy, regentki itp.
- Charlotta (1458–1464)
- Katarzyna Cornaro (1474–1489)
- Jingū (206–269), legendarna cesarzowa;
- Suiko (554–628), pierwsza historyczna cesarzowa
- Kōgyoku (594–661), panowanie 642–645
- Kōgyoku (594–661), panowanie 655–661 (jako cesarzowa Saimei)
- Jitō (645–702), panowanie 690–697
- Gemmei (661–721), panowanie 707–715
- Genshō (680–748), panowanie 715–724 – formalnie cesarzowa Hidaka
- Shōtoku (718–770), panowanie 749–758 (jako cesarzowa Kōken)
- Shōtoku (718–770), panowanie 764–770
- Meishō (1624–1696), panowanie 1629–1643
- Go–Sakuramachi (1740–1813), panowanie 1762–1771
- Judea – królestwo
- Aleksandra Salome (76–67 p.n.e.)
- Kleopatra Thea (126–121 p.n.e.)
Wyspy Pacyfiku
edytujHawaje – królestwo
- Lydia Liliʻuokalani (1891–1893)
- Salote Tupou III (1918–1965)
Zobacz też
edytujLinki zewnętrzne
edytujBibliografia
edytuj- Dynastie Europy, wyd. Ossolineum, Wrocław Warszawa Kraków 2003.
- Morby John, Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995.