Wikipedia

Krupe

Krupe – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie krasnostawskim, w gminie Krasnystaw[6][5].

Krupe
wieś
Ilustracja
Ruiny zamku
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

krasnostawski

Gmina

Krasnystaw

Wysokość

190 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

677[2][3]

Strefa numeracyjna

82

Kod pocztowy

22-302[4]

Tablice rejestracyjne

LKS

SIMC

0104277[5]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Krasnystaw
Mapa konturowa gminy wiejskiej Krasnystaw, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Krupe”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Krupe”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Krupe”
Położenie na mapie powiatu krasnostawskiego
Mapa konturowa powiatu krasnostawskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Krupe”
Ziemia51°02′04″N 23°14′35″E/51,034444 23,243056[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Dwór Jana Michała Reja z XVIII w.
Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, dawniej cerkiew prawosławna św. Jana Teologa

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą gromady Krupe. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa chełmskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Krasnystaw[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 725 mieszkańców[8].

Części wsi

edytuj
Integralne części wsi Krupe[6][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0104283 Kolonia Krupe część wsi
0104290 Popówka część wsi

Historia

edytuj

Początkowo istniał tu niewielki dwór obronny Krupskich (dziedzictwo Krupskich)[9]. Jerzy Krupski w 1492 założył zamek w Krupem[10]. W drugiej połowie XVI w. właścicielami zamku została rodzina Orzechowskich, którzy w Krupem wznieśli wspaniałą renesansową rezydencję. Budowniczym jej w końcu XVI w. był członek wspólnoty braci polskich Paweł Orzechowski, podkomorzy chełmski[11]. W ich posiadaniu zamek pozostał do 1644. Właścicielami Krupe byli: Zborowscy, Gnoińscy, Niemirycze i Buczaccy herbu Pilawa. Po wygaśnięciu rodu Buczackich herbu Pilawa w XVIII wieku, król Stanisław August Poniatowski przywilejem z dnia 5 października 1774 roku nadał ich dobra prawem kaduka Janowi Michałowi Rejowi, staroście nowokorczyńskiemu[12]. Od 1782 roku właścicielami Krupego była rodzina Mrozowickich herbu Prus III[13]. Zamek podupadł podczas potopu i nigdy już nie odzyskał dawnego blasku. W 1794 roku pożar znacznie zniszczył zamek[12], był on dalej niszczony podczas wojen światowych w latach 1915 i 1944[11]. Przeprowadzone w latach 60. XX w. prace zabezpieczające, częściowo uratowały pozostałości wspaniałej niegdyś, magnackiej rezydencji.

Od XVII w. Krupe było siedzibą parafii unickiej pod wezwaniem św. Jana Ewangelisty, która obejmowała trzy wsie: Krupe, Krupiec i Oleśnicę. 22 stycznia 1782 Mikołaj Mrozowicki, podkomorzy królewski i rotmistrz wojsk koronnych, kolator parafii, rekomendował na beneficjum krupskie ks. Symeona Iwaszkiewicza unickiemu biskupowi chełmskiemu Maksymilianowi Rylle. W 1803 r. w Krupem wybudowano nową cerkiew z fundacji Mikołaja Mrozowickiego, którą poświęcił ks. Bazyli Gruszecki, dziekan krasnostawski. Nowa cerkiew, podobnie jak poprzednia była budowlą drewnianą, trójdzielną, z nawą, kruchtą i zakrystią. Pokryto ją gontem. W kopule umieszczono żelazny krzyż i sygnaturkę. Posiadała 6 okien i 4 drzwi. Wewnątrz znajdowały się 3 ołtarze oraz podłoga ułożona z desek sosnowych[14].

Miejscowość związana z działalnością braci polskich[15]. W 1827 r. w Krupem liczącym 27 domów, mieszkało 137 osób. W tej miejscowości w 1909 urodził się: Franciszek Przysiężniak ps. Ojciec Jan – oficer Wojska Polskiego.

W Krupem znajduje się gimnazjum i szkoła podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego[16]. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 812.

Zabytki

edytuj

Szlaki turystyczne

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62609
  2. ↑ Wieś Krupe w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-21].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 623 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
  6. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Strona gminy, sołectwa
  8. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  9. ↑ [Krupe, str. 729, Tom IV, "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich...toponimy z obszaru Rzeczypospolitej Obojga Narodów", w Warszawie przez Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego; 1880–1902]
  10. ↑ Zamek bastionowy w Krupem
  11. ↑ a b Bohdan Guerquin, Zamki w Polsce., Warszawa 1984, s. 187
  12. ↑ a b E. Pobóg, Zamek w Krupem, [w:] Kłosy. Czasopismo Illustrowane Tygodniowe, T. XXXIV, nr 863, s. 22-23.
  13. ↑ Archiwum Państwowe w Lublinie, Księgi Grodzkie Krasnostawskie - Seria RMO Sygn. 7, k. 49v-62v (Inwentarz dóbr Krupe, spisany przy przekazaniu przez Michała Reya, podkomorzego nowokorczyńskiego, Mikołajowi Mrozowickiemu, podkomorzemu królewskiemu –1782)
  14. ↑ Sławomir Braniewski, Parafia unicka pw. św. Jana Ewangelisty w Krupem, [w:] Nestor. Czasopismo Artystyczne, rok X, nr 3/37, Krasnystaw, s. 6-10, 2016.
  15. ↑ a b J.M. Bazewicz, Atlas geograficzny illustrowany Królestwa Polskiego .1907, s. 57
  16. ↑ Strona internetowa Zespołu Nr 5 Gimnazjum i Szkoły Podstawowej w Krupem.
  17. ↑ P. Cynalewska-Kuczma: Architektura cerkiewna Królestwa Polskiego narzędziem integracji z Imperium Rosyjskim. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2004, s. 140. ISBN 83-232-1463-8.

Bibliografia

edytuj
  • Krupe, s. 729, Tom IV, "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich...toponimy z obszaru Rzeczypospolitej Obojga Narodów", w Warszawie przez Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego; 1880–1902 r.
  • Крупе, стр. 223 № 22 (cтр. XIX), "Справочная книжка Люблинской губернии", ред. книжки К. Чернецкий, изд. Люблинской губернской типографией по распоряжению губернского начальства, г. Люблин, 1905 г. (ros.)
  • Sławomir Braniewski: Parafia unicka pw. św. Jana Ewangelisty w Krupem. „Nestor. Czasopismo Artystyczne”, 3 (37), Krasnystaw 2016, s. 6-10.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krupe&oldid=74380727”