Krynki (województwo świętokrzyskie)
Krynki – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie starachowickim, w gminie Brody[6][5].
| wieś | |
 Brama przy kościele św. Marcina i Wniebowzięcia NMP w Krynkach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
27-230[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TST |
| SIMC |
0230906[5] |
Położenie na mapie gminy Brody  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu starachowickiego  | |
 51°00′22″N 21°11′45″E/51,006111 21,195833[1] | |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Krynki są siedzibą rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[7].
Przez wieś przechodzi 
czerwony Szlak Milenijny ze Skarżyska-Kamiennej do Kałkowa, 
niebieski szlak rowerowy ze Skarżyska-Kamiennej do Ostrowca Świętokrzyskiego i 
zielony szlak rowerowy im. Witolda Gombrowicza.
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0230964 | Gajówka Kałków | osada leśna |
| 0230970 | Gajówka Krynki | osada leśna |
| 0230912 | Krynki Duże | część wsi |
| 0230929 | Krynki Małe | część wsi |
| 0230987 | Leśniczówka Nietulisko | osada leśna |
| 0230935 | Nad Kanałem | część wsi |
| 0230941 | Pod Szosą | część wsi |
Historia edytuj
Pierwotnie nazwa wsi brzmiała Gutanów. Nazwa Krzinki alias Gutanow pojawia się w źródłach z roku 1384, jako Gutanow występuje w 1441[8]. W wieku XV wieś była własnością biskupów krakowskich, którzy ufundowali tu parafię i kościół, Długosz nazywa wieś Guthanow, Krzinki. Gutanów odnotowano jeszcze w metrykach zmarłych z roku 1694[9].
Około 1470-90 istniał tu już kościół, budowla drewniana, pw. św. Marcina (Jan Długosz L.B.II, 486). Obecnie istniejący, murowany wzniósł w 1727 r. Mikołaj Zacharski, dzierżawca kuźnic brodzkich.
Krynki w wieku XIX opisano jako wieś i folwark w powiecie opatowskim, gminie Kunów, parafii własnej. Wieś przy drodze bitej, odległa 28 wiorst od Opatowa. We wsi według noty SgKP z roku 1883 istniał kościół parafialny, murowany, dom przytułku dla starców i kalek[10].
- Według spisu miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z 1827 roku było tu 43 domów, 305 mieszkańców a wieś własnością rządową.
- Spis z roku 1885 pokazał 60 domów i 474 włościan obejmujących 802 morgi ziemi, i 294 mórg folwarku należącego do rządu rosyjskiego.
Parafia Krynki w ówczesnym dekanacie opatowskim liczyła 2798 dusz.
Zabytki edytuj
- Kościół pw. św. Marcina i Wniebowzięcia NMP, wzniesiony w latach 1724–1727 wraz z cmentarzem kościelnym oraz dwiema drewnianymi dzwonnicami i bramą z 1779 r. wpisane do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.804/1-3 z 2.10.1956 i z 23.06.1967)[11].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62931
- ↑ Wieś Krynki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-08] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 624 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski: historia, pochodzenie, zmiany - praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Rymuta [T. 1-6 i 9]. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN. ISBN 83-85579-29-X.
- ↑ Jan Wiśniewski. J. Wiśniewski, Dekanat opatowski, Radom 1907. „Dekanat opatowski”.
- ↑ Krynki 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 758.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 60 [dostęp 2018-02-10].