Kryptos
Kryptos – rzeźba stworzona przez artystę Jima Sanborna na terenie siedziby Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) w Langley, Virginia. Rzeźba sama w sobie stanowi zakodowany szyfr i od jej przedstawienia w 1990 roku trwają próby rozszyfrowania zawartych w niej informacji. Podczas prac nad rzeźbą autor współpracował z Edem Scheidtem – emerytowanym szefem biura komunikacji CIA. Pierwsze trzy wiadomości znajdujące się na rzeźbie zostały już odszyfrowane. Czwarta część nadal pozostaje zaszyfrowana i jest jednym z najbardziej znanych szyfrów, których nie udało się do tej pory złamać. Rzeźba jest przedmiotem badań zarówno profesjonalistów jak i amatorów w dziedzinie kryptologii. Autor rzeźby przekazał kilka wskazówek, które powinny przybliżyć rozwiązanie czwartej części.
Informacje na temat rzeźby edytuj
Główna część rzeźby znajduje się w północno-zachodnim rogu dziedzińca przed głównym budynkiem CIA. Rzeźba utworzona została z czterech dużych miedzianych płyt oraz dodatkowych elementów, na które składają się m.in. skamieniały pień, fontanna i granitowe płyty. Kluczowa część rzeźby została wykonana z miedzi i podzielona na cztery części. Dwie części znajdujące się przy skamieniałym drzewie zawierają zaszyfrowane wiadomości, podczas gdy po drugiej stronie rzeźby umieszczono tablicę alfabetów bazujących na słowie "KRYPTOS". W trakcie przygotowywania rzeźby wykorzystano znaki ze standardowego 26-elementowego alfabetu oraz dodatkowe znaki "?".
Jim Sanborn umieścił na dziedzińcu także inne dodatkowe elementy składające się na całość instalacji. Do elementów tych należą m.in. płyty granitowe z zakodowanymi przy pomocy kodu morse`a wiadomościami, płyta granitowa z wyrzeźbionym kompasem oraz inne obiekty na dziedzińcu.
Nazwa Kryptos pochodzi ze starożytnego greckiego języka oznaczającego "ukryte" (ang. "Hidden").
Zaszyfrowane wiadomości edytuj
Znajdujący się na rzeźbie zaszyfrowany tekst składa się z 869 znaków (865 znaków z alfabetu oraz 4 wystąpienia znaku "?"). Część rzeźby przedstawiająca tablicę alfabetów, składa się z 867 liter.
EMUFPHZLRFAXYUSDJKZLDKRNSHGNFIVJ YQTQUXQBQVYUVLLTREVJYQTMKYRDMFD VFPJUDEEHZWETZYVGWHKKQETGFQJNCE GGWHKK?DQMCPFQZDQMMIAGPFXHQRLG TIMVMZJANQLVKQEDAGDVFRPJUNGEUNA QZGZLECGYUXUEENJTBJLBQCRTBJDFHRR YIZETKZEMVDUFKSJHKFWHKUWQLSZFTI HHDDDUVH?DWKBFUFPWNTDFIYCUQZERE EVLDKFEZMOQQJLTTUGSYQPFEUNLAVIDX FLGGTEZ?FKZBSFDQVGOGIPUFXHHDRKF FHQNTGPUAECNUVPDJMQCLQUMUNEDFQ ELZZVRRGKFFVOEEXBDMVPNFQXEZLGRE DNQFMPNZGLFLPMRJQYALMGNUVPDXVKP DQUMEBEDMHDAFMJGZNUPLGEWJLLAETG |
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZABCD AKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYP BRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPT CYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTO DPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOS ETOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSA FOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSAB GSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABC HABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCD IBCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDE JCDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEF KDEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFG LEFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGH MFGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHI |
ENDYAHROHNLSRHEOCPTEOIBIDYSHNAIA CHTNREYULDSLLSLLNOHSNOSMRWXMNE TPRNGATIHNRARPESLNNELEBLPIIACAE WMTWNDITEENRAHCTENEUDRETNHAEOE TFOLSEDTIWENHAEIOYTEYQHEENCTAYCR EIFTBRSPAMHHEWENATAMATEGYEERLB TEEFOASFIOTUETUAEOTOARMAEERTNRTI BSEDDNIAAHTTMSTEWPIEROAGRIEWFEB AECTDDHILCEIHSITEGOEAOSDDRYDLORIT RKLMLEHAGTDHARDPNEOHMGFMFEUHE ECDMRIPFEIMEHNLSSTTRTVDOHW?OBKR UOXOGHULBSOLIFBBWFLRVQQPRNGKSSO TWTQSJQSSEKZZWATJKLUDIAWINFBNYP VTTMZFPKWGDKZXTJCDIGKUHUAUEKCAR |
NGHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJL OHIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJL PIJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLM QJLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMN RLMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQ SMNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQU TNQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUV UQUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVW VUVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWX WVWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZ XWXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZK YXZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKR ZZKRYPTOSABCDEFGHIJLMNQUVWXZKRY ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZABCD |
Niejednoznaczności edytuj
W kwietniu 2006 Jim Sanborn przekazał informację o tym, że podczas prac nad rzeźbą jedna z liter została pominięta "ze względów estetycznych, aby rzeźba była wizualnie zbalansowana"[1]. Pominięcie litery w końcowym fragmencie drugiej części zmieniło znaczenie odszyfrowanej wiadomości. Odszyfrowana wiadomość "ID BY ROWS" powinna zostać odszyfrowana jako tekst "X LAYER TWO".
W pierwszych trzech odszyfrowanych wiadomościach znajdują się trzy błędnie zapisane wyrazy. Według autora błędy te zostały umieszczone celowo. Po odszyfrowaniu pierwszej wiadomości otrzymujemy słowo "IQLUSION" zamiast "ILLUSION" – jedna z liter została zamieniona (L na Q). Po odszyfrowaniu drugiej wiadomości otrzymujemy słowo "UNDERGRUUND" zamiast "UNDERGROUND" – jedna z liter została zamieniona (O na U). Po odszyfrowaniu trzeciej wiadomości otrzymujemy słowo "DESPARATLY" zamiast "DESPERATELY" – jedna z liter została zamieniona (E na A) oraz jedna litera została usunięta (E).
Na początku trzeciej zaszyfrowanej wiadomości trzy litery (YAR) zostały umieszczone wyżej niż pozostałe w tym rzędzie.
W części zawierającej tablicę alfabetów, jeden z alfabetów posiada dodatkową literę "L". Bauer, Link i Molle[2] sugerują, że może to być odniesienie do szyfru Hilla jako jednej z potencjalnych metod użytych w czwartej części.
W wiadomości zakodowanej przy pomocy kodu Morse`a znajdującej się na płytach granitowych słowo "DIGITAL" zostało zamienione na słowo "DIGETAL" (I na E). Dodatkowo kod Morse`a dla jednego ze słów wydaje się być niekompletny. Przy próbie jego odkodowania powstaje tekst "INTERPRETATIT".
Łamanie szyfru edytuj
Pierwszą osobą, która ogłosiła publicznie, że rozwiązała pierwsze trzy fragmenty, był Jim Gillogly. Podczas odszyfrowywania wiadomości Jim wsparł się obliczeniami komputerowymi i przedstawił rozwiązanie w 1999 roku[3].
Po ogłoszeniu przez Jima Gillogly informacji o złamaniu pierwszych trzech części, CIA ujawniła, że ich analityk – David Stein – rozwiązał pierwsze trzy części w 1998 roku bez wsparcia oprogramowania komputerowego[4].
W marcu 2000 roku, NSA ujawniło informację, mówiącą o tym, że zespół prowadzony przez Kena Millera także odszyfrował pierwsze trzy wiadomości już w 1992 roku[5].
Rozwiązania edytuj
Poniżej przedstawiono rozwiązania dla pierwszych trzech części[6].
Rozwiązanie części 1 edytuj
Metoda : Vigenère
Słowa kluczowe: Kryptos, Palimpsest
BETWEEN SUBTLE SHADING AND THE ABSENCE OF LIGHT LIES THE NUANCE OF IQLUSION
Rozwiązanie części 2 edytuj
Metoda : Vigenère
Słowa kluczowe: Kryptos, Abscissa
IT WAS TOTALLY INVISIBLE HOWS THAT POSSIBLE ? THEY USED THE EARTHS MAGNETIC FIELD X THE INFORMATION WAS GATHERED AND TRANSMITTED UNDERGRUUND TO AN UNKNOWN LOCATION X DOES LANGLEY KNOW ABOUT THIS ? THEY SHOULD ITS BURIED OUT THERE SOMEWHERE X WHO KNOWS THE EXACT LOCATION ? ONLY WW THIS WAS HIS LAST MESSAGE X THIRTY EIGHT DEGREES FIFTY SEVEN MINUTES SIX POINT FIVE SECONDS NORTH SEVENTY SEVEN DEGREES EIGHT MINUTES FORTY FOUR SECONDS WEST X LAYER TWO
Rozwiązanie części 3 edytuj
Metoda : Szyfr przestawieniowy
SLOWLY DESPARATLY SLOWLY THE REMAINS OF PASSAGE DEBRIS THAT ENCUMBERED THE LOWER PART OF THE DOORWAY WAS REMOVED WITH TREMBLING HANDS I MADE A TINY BREACH IN THE UPPER LEFT HAND CORNER AND THEN WIDENING THE HOLE A LITTLE I INSERTED THE CANDLE AND PEERED IN THE HOT AIR ESCAPING FROM THE CHAMBER CAUSED THE FLAME TO FLICKER BUT PRESENTLY DETAILS OF THE ROOM WITHIN EMERGED FROM THE MIST X CAN YOU SEE ANYTHING Q ?
Rozwiązanie części 4 edytuj
Obecnie czwarta część nie została odszyfrowana.
Wskazówki do czwartej części edytuj
W 2006 roku Sanborn przekazał informację, że pierwsze trzy części zawierają wskazówki do odszyfrowania czwartej części[7]. W listopadzie 2010, Sanborn przekazał wskazówkę informującą, że po odszyfrowaniu liter "NYPVTT" otrzymane zostanie słowo "BERLIN"[8][9]. W listopadzie 2014, Sanborn przekazał kolejną wskazówkę informującą, że po odszyfrowaniu liter "MZFPK" otrzymane zostanie słowo "CLOCK"[10].
Odniesienia w popkulturze edytuj
Okładka książki Dan Browna Kod da Vinci zawiera dwa odniesienia do rzeźby Kryptos – na tylnej części zawarto koordynaty z drugiej części odszyfrowanej wiadomości (z niewielkimi zmianami). Drugie odniesienie nawiązuje do wiadomości "Only WW knows"[11][12].
Rzeźba Kryptos jest także przedmiotem analizy w innej książce Dan Browna z 2009 roku Zaginiony symbol[13].
Niewielka wersja rzeźby Kryptos pojawia się w piątym sezonie serialu Alias "S.O.S.".
Rzeźba Kryptos pojawia się w drugim sezonie w odcinku The King of Queens "Meet By-Product". Zdjęcie w ramce wisi na ścianie przy drzwiach.
Zespół Between the Buried and Me odnosi się do rzeźby Kryptos w utworze "Obfuscation" w albumie z 2009 roku, The Great Misdirect.
W darmowej książce "Muko and the Secret" czworo młodych uczniów dowiaduje się o tajemniczej rzeźbie ukrytej na terenie szkoły. Wskazówki zawarte w książce sugerują, że chodzi właśnie o rzeźbę "Kryptos"[14].
Linki zewnętrzne edytuj
- Oficjalna strona Jim Sanborna
- Kryptos strona utrzymywana przez Elonkę Dunin (zawiera Kryptos FAQ, transkrypcję, obrazki i linki)
- zdjęcia Kryptosa na stronie Jima Gillogly`ego
- Washington Post: Cracking the Code of a CIA Sculpture
- Wired
- Informacje. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-24)]. o Kryptos na stronach CIA
- Informacje. nsa.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-12)]. o Kryptos na stronach NSA
Przypisy edytuj
- ↑ Zetter, Kim. "Typo Confounds Kryptos Sleuths" Wired April 20, 2006
- ↑ Bauer, Link and Molle, 2016, p. 548.
- ↑ John Markoff: CIA's Artistic Enigma Reveals All but Final Clues. 16-06-1999. [dostęp 2011-12-11].
- ↑ David D. Stein: The Puzzle at CIA Headquarters: Cracking the Courtyard Crypto. [dostęp 2019-02-25].
- ↑ Tom Bowman: Unlocking the secret of 'Kryptos'. [dostęp 2019-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-13)].
- ↑ Corey Lindsly: Kryptos: The Sanborn Sculpture at CIA Headquarters. [dostęp 2011-11-12]. (ang.).
- ↑ Kim Zetter: Typo Confounds Kryptos Sleuths. 2016-04-20. [dostęp 2011-11-12]. (ang.).
- ↑ John Schwartz: Artist releases clue to Kryptos. 2010-11-20. [dostęp 2011-11-12]. (ang.).
- ↑ All Things Considered: 'Kryptos' Sculptor Drops New Clue In 20-Year Mystery. [dostęp 2011-11-12]. (ang.).
- ↑ A New Clue to 'Kryptos'. 20-11-2014. [dostęp 2014-11-21]. (ang.).
- ↑ FAQ About Kryptos. [dostęp 2011-11-12]. (ang.).
- ↑ McKinnon, John D.: CIA sculpture 'kryptos' draws mystery lovers. [dostęp 2011-11-12]. (ang.).
- ↑ Secrets of the Lost Symbol, pp.319–326
- ↑ Greg Materna: Muko and the Secret. 2018-11-07, 2018-11-07. [dostęp 2018-11-07]. (ang.).