Krzyż Mariański
Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (niem.: Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens) – honorowe odznaczenie Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie ustanowione w 1871.
Historia
edytujPo sekularyzacji majątków kościelnych pod koniec XVIII i na początku XIX wieku zakon krzyżacki zachował już tylko znikome posiadłości na terenie monarchii habsburskiej. W 1809 roku został rozwiązany przez cesarza Francuzów Napoleona I. Odnowił go w 1839 cesarz Austrii Ferdynand I Habsburg i od tego momentu godność wielkiego mistrza pełnili członkowie domu panującego.
Liczba rycerzy zakonnych była niewielka. W roku 1871 wielki mistrz aks. Wilhelm ustanowił w celu nagradzania działalności szpitalnej i charytatywnej osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu oraz kobiet specjalne odznaczenie dla wolontariuszy, Krzyż Mariański. Po roku 1918 i upadku Habsburgów austriackich odznaczenia nie nadawano.
W 1929 roku został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w klerycki zakon żebrzący, a jego działalność została ograniczona do terytorium Niemiec, Austrii i Włoch.
Przywrócono też nadawanie Krzyża Mariańskiego zasłużonym przyjaciołom zakonu, a dawni świeccy zakonnicy nosili swoje dawne odznaki (bez środkowego medalionu z czerwonym krzyżem) na czarnych, jedwabnych wstęgach, mocowanych tak, jak Krzyż Mariański.
Marianami (Kawalerami Honorowymi) byli m.in. Konrad Adenauer i Otto von Habsburg.
Wygląd Krzyża Mariańskiego
edytujWzorowana na emblemacie zakonu krzyżackiego oznaka odznaczenia to krzyż łaciński z rozszerzonymi zakończeniami ramion czyli tzw. krzyż teutoński[1], obustronnie emaliowany na czarno z białą bordiurą. W medalionie środkowym awersu widnieje emblemat Czerwonego Krzyża w białym polu, otoczony napisem „ORDO TEUTONICUM HUMANITATI” (Zakon Niemiecki za humanitarność), w medalionie rewersu w białym polu data „1871”.
Odznaczeni
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Michał Zalewski: Krzyż teutoński. Kapliczki, krzyże i figury przydrożne, 2012. [dostęp 2017-07-03]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Paul Hieronymussen: Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour, London 1966, s. 9-10, 176-177
- Hyginus Eugene Cardinale: Orders of Knighthood Awards and The Holy See – A historical, juridical and practical Compendium. Londyn: Van Duren, 1983, s. 109
- Teutonic Order, Marian Cross, knight, on ladies’ bow (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens, Ritter, an Damenschleife), 1871-1918 issue. medal-medaille.com. [dostęp 2015-04-03].