Wikipedia

Kuchnia morawska

Kuchnia morawska – charakterystyczna kuchnia środkowoeuropejska, dziś dość często uznawana za część kuchni czeskiej, ale jest wiele potraw typowych dla Moraw, które tak naprawdę są bardzo specyficzne. Charakter kuchni morawskiej kształtowany jest przez warunki geograficzne i klimat, który jest silnie związany z regionem karpackim i panońskim, składem gleby, a także charakterem mieszkańców. Podobnie dorzecze Dunaju (jakim jest Morawa) i wielowiekowe relacje między ludnością, kulturą i kuchnią tego obszaru. Skład roślin uprawnych (wino, morele[1], brzoskwinie, śliwki, migdały, jarząb domowy), które naturalnie występują w Czechach tylko w niewielkich ilościach. Niektóre elementy łączy kuchnia morawska z kuchnią słowacką szczególnie na Słowacku (Słowacji Morawskiej) i Wołoszczyźnie, dolnoaustriacką a nawet węgierską. Na północy doszło do interakcji z kuchnią śląską, a nawet galicyjską. Zwłaszcza w regionie Wołoszczyzny Morawskiej kuchnia morawska była pod pewnymi względami nawet pod wpływem kuchni rumuńskiej, dzięki Wołochom, którzy przybyli z Rumunii.

Moravský vrabec/wróbel morawsky – potrawa typowa dla kuchni morawskiej
Plněná paprika/papryka faszerowana – popularna potrawa morawska
Morawske wędzene – potrawa typowa dla kuchni morawskiej

Charakter edytuj

Kuchnia morawska charakteryzuje się również dominującym wykorzystaniem wieprzowiny (na Wołoszczyźnie także baraniny), gęsi i kaczek oraz zwierzyny łownej polnej (zające, kuropatwy i bażanty). Stosowano głównie smalec (tłuszcz wieprzowy), smalec z gęsi i kaczki, olej bukowy lub olej z pestek winogron. Masło było drogie i rzadkie. Importowano również oliwę z oliwek. Zwłaszcza na południu, gdzie mieszka większość ludzi, do kuchni używano mnóstwo warzyw, głównie: kapustę, paprykę, kapustę warzywną włoską, ogórek, fasolę, dynię kalafior. Południowa część Moraw jest regionem wina, a z tym związany jest nie tylko skład kultury rolnej , ale także wykorzystywanie wina morawskiego i produktów pokrewnych w kuchni (oliwa z winogron, galaretka z wina, dżem i powidła, ocet winny, rodzynki, brandy-winiak). Morawy mają stosunkowo więcej sadów niż Czechy, a przede wszystkim uprawiane są tu morele, brzoskwinie, śliwki i migdały. Na południu Moraw rodzą się też inne "południowe" uprawy, takie jak melony, figi i morwy.

Przyprawy i smaki w kuchni morawskiej edytuj

W kuchni morawskiej dominują: kminek, lebiodka pospolita (oregano), majeranek, cebula, czosnek, a w trochę w mniejszym stopniu tymianek wczesna, rozmaryn i szafran, czosnek niedźwiedzi, cząber górski, które uprawiane są od wieków.

Integralność kuchni morawskiej edytuj

Od połowy XIX wieku, pod wpływem rozwoju miast i kolei, poszczególne kuchnie regionalne zaczęły się ze sobą łączyć. Wymiana ludności z Austrią miała ogromny wpływ na kuchnię morawską, kiedy w Wiedniu pracowała ogromna liczba morawskich szefów kuchni, z których wielu wróciło do domu. Po 1920 roku dużą rolę odegrała asymilacja z czeską kuchnią.

 
Moravské běžné ovoce/normalny owoc morawsky – potrawa typowa dla kuchni morawskiej
 
Tlačenka/salceson – potrawa typowa dla kuchni morawskiej

Typowe surowce i potrawy w kuchni morawskiej edytuj

/ Pierwsze imię głównie w oryginalnym dialekcie wtedy (w nawiasach) czeski/

Surowce (rośliny uprawne i mięso) i potrawy w kuchni morawskiej w większości są to ich własne (morawskie) odmiany i rasy.

Potrawy w kuchni morawskiej edytuj

Zupy edytuj

  • Kyselica/zelňačka/střapačka (zelná polévka) – morawska zupa kapustowa
  • Moravská Fazulovica (fazolová polévka) – morawska zupa fasolowa
  • Demikát – morawska zupa bryndzowa
  • Syrnica (syrní polévka) – morawska zupa twarożkowa
  • Čočkuvica (čočková polévka) – morawska zupa socszewicowa
  • Hrachůvka (hrachová polévka) – morawska zupa grochuwa
  • Trdelnice/obcházanica
  • Dvojctihodná
  • Deňová – morawska zupa dyniowa

Mięso i dania główna edytuj

  • Kél/Khél – Kapusta warzywna włoska
  • Moravský vrabec – Wróbel morawsky – Małe kawałky wieprzowiny
  • Znojemská pečeně – znojemska pieczeń wołowa
  • Smažené tvarůžky – Smażone twarożki
  • Plněné papriky – papryka faszerowana
  • Smažený celer – Smażony seler
  • Stryky Stryky
  • Marholový gulivary/marholové koláčky

Szałotky edytuj

Słodki-Szpajza edytuj

  • Frgály
  • Moravské svarební bacóchy (moravské svatební koláče)
  • Beléše (moravské vdolky?)
  • Pegny
  • Boží milosti
  • Pajerské koláče
  • Štramberské uši – Uszy sztramberskie

Napoje edytuj

  • Trnkovica (slivovice) – Śliwowica morawska
  • Marholovica (meruňkovice)
  • Víno – wino
  • Kofola
  • ZON
  • Burčák [czyt. burczaak] – sfermentowany winny moszcz
  • Vinea
  • Ondrášovka
  • Hanácká kysela – szczawa hanacka

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Makłowicz w podróży Morawy – Na południu

Bibliografia edytuj

  • Rohrer, R.M. (eds.), Die Mährische Köchin. Brno/Dresden, 1887/2018 (reprint). ISBN 978-3-95692-509-2
  • Martin, Pavel, Moravská kuchařka. Prague, Ivo Železný nakladatelství (Publishing) 2004.
  • Anonymous, Moravian Recipes – From Past to Present.(Central Moravian Church, Bethlehlem, Pennsylvania) 1977. ASIN B001DZK8A8
  • Kloudová, Eva, Kuchařka moravských vinařek. Prague, Petr Baštan Publishing, 2008. ISBN 978-80-8709-103-6

Linki zewnętrzne edytuj


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuchnia_morawska&oldid=72867938”