Kuczmanowate, kuczmany (Ceratopogonidae) – rodzina muchówek z podrzędu długoczułkich i nadrodziny Chironomoidea.

Kuczmanowate
Ceratopogonidae[1]
Newman, 1834
Ilustracja
Samiec muchówki z rodziny kuczmanowatych
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

sześcionogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

muchówki

Podrząd

muchówki długoczułkie

Nadrodzina

Chironomoidea

Rodzina

kuczmanowate

Larwa przedstawiciela kuczmanowatych

Opis edytuj

Dorosłe osiągają od 1,5 do 5 mm długości ciała. Głowa mała z parą wyłupiastych oczu i stosunkowo długich, 15-członowych czułków. Piórkowate czułka samców służą im za narządy słuchu, wychwytujące ton uderzeń skrzydeł samic. U wielu gatunków na grzbiecie tułowia czarne znaki. U Culicoides z przodu tułowia dołki barkowe. Skrzydła krótkie i stosunkowo szerokie, pozbawione łusek, ale u wielu gatunków z mikroskopijnymi włoskami. Charakterystyczna jest dla nich poprzeczna żyłka r-m. Większość gatunków ma na skrzydłach kontrastujące ciemne i mlecznobiałe plamy. Odnóża stosunkowo krótkie. Wierzchołek odwłoka samic zaokrąglony, a samców opatrzony małą parą przydatek[2].

Biologia edytuj

Samce wydostają się z poczwarek przed samicami. W ramach zachowań rozrodczych formują roje nad różnymi miejscami: brzegami kałuż, krzakami lub głowami zwierząt. Samice czterech rodzajów żywią się krwią zwierząt stałocieplnych (ptaków i ssaków, w tym ludzi). Jedynie gatunki z rodzaju Culicoides mają znaczenie weterynaryjne jako wektory chorób[2]. Niektóre (rodzaje Atrichopogon i Forcipomyia) są ektopasożytami większych owadów, żywiąc się np. hemolimfą chrząszczy, takich jak oleice. Kuczmany z rodzaju Dasyhelea żywią się nektarem kwiatów. Larwy rozwijają się w wodzie (również zbiornikach efemerycznych, kałużach, na torfowiskach, solniskach, w wodzie stagnującej w dziuplach drzew), a także w soku wyciekającym ze zranionych drzew[potrzebny przypis].

Systematyka edytuj

W 1994 roku do kuczmanowatych należało około 3,9 tysięcy gatunków, zgrupowanych w 78 rodzajów i podrodzajów[2]. Współcześnie dzieli się kuczmanowate na 5 podrodzin[3]:

Czterech rodzajów nie przypisano do podrodziny[3]:

Przypisy edytuj

  1. Ceratopogonidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c Y. Braverman. Nematocera (Ceratopogonidae, Psychodidae, Simuliidae and Culicidae) and control methods. „Rev. sci. tech. Off. int. Epiz.”. 13 (4), s. 1175-1199, 1994. 
  3. a b Art Borkent: World Species of Biting Midges (Diptera: Ceratopogonidae). 28 lutego 2012. [dostęp 2014-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)].