Kugel (jidysz: קוגל kugl lub קוגעל) – typ potraw tradycyjnej kuchni żydowskiej łączących wiele składników w formie zapiekanki[1], składniki mogą być rozmaite, a jedynym niezmiennym są jajka[1]. Kugle dzieli się na słodkie i pikantne[1]. Mogą być dodatkiem do dania głównego lub deserem[1].

Kugel
‏קוגל‎, ‏קוגעל‎
danie główne, deser
ilustracja
Rodzaj

zapiekanka

Kuchnia

żydowska

Miejsce powstania

Europa Środkowa

Składniki

jajka

Tradycyjne żydowskie danie – babka ziemniaczana z cebulką i in. pieczona w piecu. Danie to znane jest również w kuchni polskiej i litewskiej. W kuchniach tych do kugla czasem dodaje się też skwarki lub żeberka wieprzowe. W kuchni żydowskiej często przyrządzany z mięsem kaczki.

W Polsce rozpowszechniony głównie na Podlasiu, gdzie pojawia się na równi z kartaczami czy kiszką ziemniaczaną. Na Kurpiach znany jest jako „rejbak”. Kurpiowska nazwa pochodzi od „rejbowania” (od niem. reiben = trzeć}, czyli tarcia na tarce ziemniaków[2]. W okolicach Przedborza, Radoszyc i Fałkowa (znany jako kugiel). Tradycyjny Kugiel Przedborski przygotowywano z tartych kartofli, kawałków tłustego mięsa wieprzowego jaj, utartej bułki, cebuli, pieprzu i soli. Żydzi zamiast wieprzowiny używali gęsinę[3]. Jest to regionalna potrawa w Gminie Fałków[4][5]. Najczęściej przyrządzany z żeberkami wieprzowymi, choć można również wykorzystać inne rodzaje mięsa (np. wołowinę golonkę). Ze względu na czasochłonność przygotowania na stołach pojawia się głównie z okazji świąt.

Kugel przyrządza się także z makaronu, w kilku wersjach, z różnych rodzajów makaronu, np. na słodko z twarogiem, jajkiem i cukrem, „brązowy kugiel makaronowy” – z cukrem i pieprzem.

Zobacz też edytuj

Kogel-mogel

Przypisy edytuj

  1. a b c d Piotr. Bikont, Kuchnia żydowska Balbiny Przepiórko, wyd. 1, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2011, s. 267, ISBN 978-83-7510-384-7, OCLC 747837640.
  2. Adam Chętnik, Pożywienie Kurpiów. Jadło i napoje zwykłe, obrzędowe i głodowe, Kraków 1936, s. 78.
  3. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Lista produktów tradycyjnych woj. łódzkiego [online].
  4. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Lista produktów tradycyjnych woj. świętokrzyskiego [online].
  5. I Dzień Kugla z Czermna w Fałkowie | TKN24 [online] [dostęp 2021-04-25] (pol.).