Kukiel wielki
Kukiel wielki[3] (Eudynamys scolopaceus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kukułkowatych (Cuculidae), podrodziny kukułek (Cuculinae). Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Eudynamys scolopaceus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
_Male_-_Tirunelveli.jpg) Samiec | |||
.jpg) Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kukiel wielki | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania gatunków z rodzaju Eudynamys; kolor czarny – kukiel wielki | |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał Karol Linneusz w 1758 na podstawie holotypu z Malabaru. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Cuculus scolopaceus[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza kukiela wielkiego w rodzaju Eudynamys. Wyróżnia 5 podgatunków[5]. Niektórzy autorzy uznają kukiela wielkiego i pacyficznego (E. orientalis) za jeden gatunek. Autorzy Handbook of the Birds of the World uznają dwa dodatkowe, w stosunku do IOC, podgatunki: E. s. frater (włączany przez innych autorów do E. s. mindanensis) i E. s. simalurensis (włączany przez innych autorów do E. s. malayanus)[4].
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:
- E. s. scolopaceus (Linnaeus, 1758) – Nepal, Pakistan, Indie, Sri Lanka, Lakszadiwy i Malediwy
- E. s. chinensis Cabanis & Heine, 1863 – południowe Chiny, Indochiny
- E. s. harterti Ingram, C, 1912 – Hajnan
- E. s. malayanus Cabanis & Heine, 1863 – północno-wschodnie Indie i Bangladesz po Sumatrę, Borneo i zachodnie Małe Wyspy Sundajskie
- E. s. mindanensis (Linnaeus, 1766) – Palawan i Filipiny po północne Moluki
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 39–46 cm, masa ciała 136–190 g[4]. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Dalszy opis dotyczy podgatunku nominatywnego. Samiec jest całkowicie czarny, pióra opalizują niebiesko-zielono, pod niektórymi kątami fioletowawo. Ogon długi i zaokrąglony. U samicy ciemię jest brązowe z białymi i rdzawymi paskami, zaś pozostała część wierzchu ciała brązowoczarna z białymi kropkami. Skrzydła pokrywają białe paski i kropki. Obszar od brody do górnej części piersi brązowoczarny, nakrapiany biało lub płowo. Pozostała część spodu ciała ma barwę białą po płowobiałą, pokrywają ją brązowoczarne pasy. Sterówki czarnobrązowe, paskowane biało lub jasnordzawo[6].
Ekologia i zachowanie edytuj
Środowiskiem życia kukieli wielkich w Indiach są świetliste lasy, zagajniki w okolicach wiosek, sady, ogrody, parki i miasta. Na Sumatrze zamieszkują namorzyny, nadbrzeżne bagniste lasy, małe koralowe wyspy, uprawy i ogrody na nizinach. Na Filipinach zasiedlają nizinne i górskie lasy, lasy wtórne, plantacje palm kokosowych, zadrzewione uprawy i wsie. W Himalajach odnotowywane do 1800 m n.p.m., na Półwyspie Indyjskim do 1000 m n.p.m. Prowadzą nadrzewny tryb życia. Zwykle podczas żerowania nie odzywają się. Przeważnie kryją się wśród listowia, jednak rano zdarza się, że siedzą na szczytach drzew, zażywając kąpieli słonecznych. Żywią się owocami i jagodami[6].
Lęgi edytuj
Okres lęgowy w Indiach i Pakistanie trwa od marca do sierpnia (głównie jednak w maju i czerwcu), w Sri Lance od kwietnia do sierpnia, w Malezji od lutego do kwietnia[4]. Kukiele wielkie są pasożytami lęgowymi. Podrzucają jaja na przykład wronom orientalnym (Corvus splendens); w przypadku tego gatunku inkubacja trwa 13–17 dni[6].
Status edytuj
IUCN uznaje kukiela wielkiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity w większości zasięgu występowania; mniej pospolity jest na Wielkich Wyspach Sundajskich. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny ze względu na brak istotnych zagrożeń[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Eudynamys scolopaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Eudynamys scolopaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Cuculini Leach, 1820 (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-05].
- ↑ a b c d Payne, R. & Kirwan, G.M.: Western Koel (Eudynamys scolopaceus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-08].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-05]. (ang.).
- ↑ a b c Johannes Erritzøe, Clive F. Mann, Frederik Brammer, Richard A. Fuller: Cuckoos of the World. A&C Black, 2012, s. 325–329. ISBN 978-1-4081-4267-7.
- ↑ Western Koel Eudynamys scolopaceus. BirdLife International. [dostęp 2021-08-05].
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).