Kurów (gmina)

gmina wiejska w województwie lubelskim

Kurówgmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie puławskim. Przebiegają przez nią m.in. drogi krajowe S12 i S17. Sąsiaduje z następującymi gminami: Żyrzyn, Abramów, Markuszów, Nałęczów, Wąwolnica i Końskowola. 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwało 7906 osób[4]. Siedzibą gminy jest osada[5] Kurów, który ma 2800 mieszkańców.

Kurów
gmina wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

puławski

TERC

0614062

Wójt

Arkadiusz Małecki

Powierzchnia

101,3 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


7755[1]

• gęstość

76,8 os./km²

Nr kierunkowy

81

Tablice rejestracyjne

LPU

Adres urzędu:
ul. Lubelska 35
24-170 Kurów
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Kurów
Liczba sołectw

17[2][3]

Liczba miejscowości

19[3]

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
51°23′21″N 22°11′12″E/51,389167 22,186667
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Historia edytuj

Powstanie gminy

Gmina Kurów powstała w drugiej połowie lutego 1809 roku. Kurów stał się siedzibą gminy wiejskiej, lecz istniał także magistrat miejski. Gmina należała do departamentu lubelskiego, powiatu kazimierskiego. W skład tej jednostki pomocniczej oprócz Kurowa weszły także Abramów, Brzozowa Gać, Dęba, Glinnik, Łąkoć, Paluchów, Podbórz i Wielkie.

1819 rok

10 lat po utworzeniu gminy przeprowadzono spis ludności i siły pociągowej. W skład dominialnej gminy wchodziły: Kurów, Płonki, Brzozowskie, Paluchów, Szumów i Podbórz.

Gmina w latach 60. XIX wieku

W 1866 roku w gminie leżało 13 gromad: Kurów miasto, w drugiej Płonki wioska i Olesin kolonia, w trzeciej Kłoda wioska, Zastawie wioska i Olempin kolonia, w czwartej Bobowiska wioska, w piątej Łąkoć od strony Markuszowa, w szóstej Łąkoć od strony Wielkich, w siódmej Podbórz, w ósmej Szumów, w kolejnej Brzozowa Gać, w następnej Wygoda osada, w jedenastej część Dęby, w dwunastej Choszczów, a w ostatniej Kłoda osada. Rok później w skład gminy wchodziły: Łąkoć dwór, Płonki wieś, Podbórz dwór, Brzozowa Gać dwór, Szumów wieś, Paluchów dwór, Paluchów wieś, Dęba dwór, Kłoda dwór, Kłoda wieś, Wygoda dwór, Paulinów dwór, Barłogi wieś, Bobowiska dwór, Bobowiska wieś, Choszczów dwór i Choszczów wieś. Siedzibą gminy na kilka lat została Kłoda.

Utrata praw miejskich przez Kurów

Za Królestwa Polskiego gmina Kurów należała do powiatu nowoaleksandryjskiego w guberni lubelskiej[6][7]. W związku z poparciem powstańców przez mieszkańców, 19 maja?/31 maja 1870 Kurów i Markuszów utraciły prawa miejskie, a z okolic Markuszowa wyodrębniono gminę Markuszów. W gminie Kurów pozostały Płonki, Kurów, Brzozowa Gać, Szumów, Łąkoć, Barłogi, Choszczów, Paluchów oraz przyłączono z gminy Nowa Aleksandria 5 wsi, którymi były: Sielce, Chrząchów, Chrząchówek, Wólka Nowodworska i Dęba[8].

Lata 20. XX wieku

30 września 1921 roku gmina składała się z 26 podmiotów. Były nimi: wieś Barłogi, wieś Bronisławka, wieś Brzozowa Gać, wieś Brzozowskie, wieś Choszczów, wieś Chrząchów, wieś Chrząchówek, wieś Dęba, kolonia Góry Olesińskie, leśniczówka Kozibór, osada Krupa wraz z wsią Łąkoć, folwark Kurów, osada miejska Kurów, leśniczówka Łąkoć, wieś Marianka, folwark Nowy Dwór, wieś Paluchów, wieś Płonki, folwark Podbórz, osada Podbórz, wieś Przysiółek Nowy Dwór, folwark Pulki, wieś Sielce, wieś Szumów, wieś Wólka Nowodworska i wieś Wygoda. 1 stycznia 1925 roku do gminy Końskowola wcielono Sielce, "Sielce-Młyn" i Folwark Pulki.

Lata 40. XX wieku

W 1943 roku dokonano podziału na 14 gromad: Barłogi, Bronisławka, Brzozowa Gać, Choszczów, Chrząchów, Chrząchówek, Dęba, Kurów, Łąkoć, Marianka, Nowy Dwór, Płonki, Szumów i Wólka Nowodworska, lecz w 1946 roku dokonano kolejnego podziału – tym razem na 10 gromad: w pierwszej znalazły się Barłogi, Łąkoć i Marianka, w drugiej Bronisławka, w trzeciej Choszczów, w czwartej Dęba, Paluchów i gajówka Kozi Bór, w piątej Chrząchów i Wygoda, w szóstej Chrząchówek, w siódmej Góry Olesińskie, w ósmej Wólka Nowodworska i Nowy Dwór, w przedostatniej Szumów, Podbórz i Mała Kłoda, a w największej Kurów, Kurów-dwór i Kurów-Józefów. W 1947 roku powrócono do podziału z 1943 roku. W sześciu z czternastu gromad było więcej niż jedna wieś (w gromadzie Dęba były także Paluchów i Kozi Bór, w gromadzie Kurów znajdowały się os. Kurów, maj. Kurów, Kolonia Józefów, Mała Kłoda oraz os. Wygoda, w gromadzie Łąkoć wieś i gajówka o tej samej nazwie, w gromadzie Płonki oprócz wsi o tej nazwie były Góry Olesińskie, w gromadzie Szumów był także Podbórz, a w gromadzie Wólka Nowodworska była Kolonia Nowy Dwór.

Lata 50. XX wieku

W 1952 roku stworzono projekt utworzenia gminy Dęba, w skład której miało wejść 8 gromad (Barłogi, Bronisławka, Choszczów, Dęba, Łąkoć, Marianka oraz z powiatu lubartowskiego Izabelmont oraz Wolica), a w gminie Kurów także byłoby 8 gromad (Brzozowa Gać, Kurów, Płonki, Chrząchów, Chrząchówek, nowa gromada Kolonia Olesin oraz z gminy Markuszów dwie gromady: Kłoda i Zastawie. Projekt ostatecznie upadł, ale zamiast tego dokonano podziału gminy na 3 duże gromady: Chrząchów (Chrząchów, Chrząchówek, Wólka Nowodworska i Kolonia Wygoda), Dęba (Bronisławka, Choszczów, Dęba, Marianka i Nowy Dwór) oraz Kurów (osada miejska Kurów, Kolonia Kurów, Kolonia Józefów, Brzozowa Gać, Płonki i Szumów). U schyłku 1959 roku zlikwidowano gromady Dęba i Kłoda, gdyż nie były w stanie samodzielnie się utrzymać. W tym samym roku gromada Dęba została całkowicie wchłonięta przez gromadę Kurów oraz z gromady Kłoda przyłączono Barłogi, Łąkoć i Małą Kłodę.

Lata 60. XX wieku

W 1960 roku do gromady Kurów przyłączono także całą gromadę Chrząchów. Dzięki temu w skład gromady wchodziło 17 miejscowości: Barłogi, Brzozowa Gać, Bronisławka, Chrząchów, Chrząchówek, Choszczów, Dęba, Kłoda, Kurów, Łąkoć, Marianka, Olesin, Płonki, Posiółek, Szumów, Wólka Nowodworska oraz Zastawie. W 1969 roku połączono Choszczów z Marianką oraz Wólkę Nowodworską z Posiółkiem.

Lata 70. XX wieku

Na przełomie 1972 i 1973 roku w miejscu gromady Kurów powstała ponownie gmina, w której znalazło się 28 sołectw: Barłogi, Bobowiska, Bronisławka, Brzozowa Gać, Buchałowice, Choszczów, Dęba, Góry, Kaleń, Klementowice, Kłoda, Kolonia Góry, Kurów, Łany, Łąkoć, Marianka, Markuszów, Olempin, Olesin, Olszowiec, Płonki, Posiołek, Szumów, Wólka Kątna, Wólka Nowodworska, Wygoda, Zabłocie i Zastawie.

W latach 1975–1998 gmina położona była w ówczesnym województwie lubelskim.

Aktualne granice gminy edytuj

 
Siedziba Urzędu Gminy w Kurowie

1 stycznia 1984 roku reaktywowano gminę Markuszów i włączono do niej 10 sołectw z gminy Kurów, a Wygoda została włączona do sołectwa Szumów. Obecny podział trwa do dziś, lecz niektórzy zaliczają Kozi Bór do sołectwa Dęba, a niektórzy[kto?] traktują Kozi Bór jako oddzielne sołectwo.

Aglomeracja "Kurów" edytuj

 
Położenie aglomeracji "Kurów" na tle gminy

Aglomeracja "Kurów"[a] została utworzona w 2006 roku uchwałą Rady Gminy Kurów Nr XLVII/275/2006 z dnia 25 października 2006 roku w sprawie zaopiniowania projektu planu aglomeracji – Gmina Kurów (tekst uchwały) w celu rozwiązania problemów gospodarki ściekowej, co miało pozwolić na podjęcie starań o budowę oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych oraz pozyskanie środków na ten cel.

Aglomeracja obejmuje centralną część gminy (miejscowości: Brzozowa Gać, Kurów, Olesin, Płonki i Szumów).

Gmina Kurów przystąpiła do opracowania Planu Aglomeracji "Kurów" na podstawie art. 43 i art. 208 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jednolity z 2005 r., Dz.U. z 2001 r. nr 239, poz. 2019) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz.U. z 2004 r. nr 283, poz. 2841). Uwzględniono w trakcie prac także plan zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kurów, koncepcje kanalizacji sanitarnej i ekspertyzy.

Aglomeracja spełnia nałożone rozporządzeniem wymagania opłacalności – wskaźnik WRLM wynosi 172 osoby na 1 km zbiorczej sieci kanalizacyjnej wobec wymaganych 120.

Struktura powierzchni edytuj

Według danych z roku 2002[9] gmina Kurów ma obszar 101,3 km², w tym:

  • użytki rolne: 74%
  • użytki leśne: 18%

Gmina stanowi 10,86% powierzchni powiatu.

Demografia edytuj

Dane z 30 czerwca 2004[4]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 7906 100 4030 51 3876 49
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
78 39,8 38,3
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Kurów w 2014 roku[1].


 

Struktura wiekowa edytuj

na stan 31 grudnia 2002:

  1. do 18 lat: 1824 osób
  2. 18-60 lat: 4734
  3. od 60 lat: 8111

Przyrost naturalny wynosi (-0,9%)

Miejscowości wchodzące w skład gminy edytuj

Sołectwa edytuj

Barłogi, Bronisławka, Brzozowa Gać, Buchałowice, Choszczów, Dęba, Klementowice, Kłoda, Kurów, Łąkoć, Marianka, Olesin, Płonki, Posiołek, Szumów - Wygoda, Wólka Nowodworska, Zastawie

Miejscowościami podstawowymi bez statusu sołectwa są: Józefów i Kozi Las.

Uwagi edytuj

  1. Słowo "aglomeracja" użyte jest tutaj nie w klasycznym – związanym z urbanistyką – znaczeniu, lecz w rozumieniu art. 43 i art. 208 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji.

Przypisy edytuj

  1. a b Gmina Kurów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. Strona gminy, sołectwa
  3. a b Urząd Statystyczny w lublinie
  4. a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. TERYT
  6. Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279)
  7. Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359)
  8. Postanowienie z 6 (18) marca 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 97)
  9. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Bibliografia edytuj