Kuropalates, zlatynizowane curopalates (gr. κουροπαλάτης z łac. cura palatii – "zajmujący się pałacem")[1] – jeden z najwyższych bizantyjskich tytułów od czasów Justyniana Wielkiego do czasów dynastii Komnenów w XII wieku[2]. W wariancie żeńskim – kuropalatissa.

Historia edytuj

Pierwszy raz tytuł pojawia się w V wieku i oznacza urzędnika wysokiej rangi zajmującego się pałacem cesarskim (odpowiednik zachodniego majordoma)[3]. Gdy Justynian I Wieki uczynił swojego bratanka Justyna II kuropalatesem tytuł ten zyskał na znaczeniu[4] stając się jednym z najwyższych tytułów w państwie obok cezara i nobilissimusa, będąc tak jak one zarezerwowany dla członków rodziny cesarskiej, był także nadawany ważnym obcym władcom, często na Kaukazie. Między 580 a 1060 rokiem honorowymi kuropalatesami zostało szesnastu książąt i królów Iberii Kaukaskiej, a od 635 kilku ormiańskich władców[2][5]. Zgodnie z Kletorologionem Filoteosa napisanym w 899 roku insygniami kuropalatesa był czerwony kaftan, płaszcz i pasek[6]. W XI i XII wieku godność ta utraciła dawne znaczenie[7]. Była przyznawana jako honorowy tytuł dla wysokich dowódców spoza rodziny cesarskiej a jego funkcje zostały stopniowo przejęte przez inne stanowiska np. protovestiariosa[8]. Tytuł przetrwał do okresu Paleologów, ale był już rzadko używany.

Przypisy edytuj

  1. Kazhdan (1991), p. 1157
  2. a b Toumanoff (1963), pp. 202, 388
  3. Bury (1911), p. 33
  4. Evans, James Allan (1999), Justin II (565-578 A.D.)
  5. Rapp (2003), p. 374
  6. Bury (1911), p. 22
  7. Holmes (2005), p. 87
  8. Kazhdan (1991), p. 1749