Kutaisi
Kutaisi (gruz. ქუთაისი, nazwy antyczne: Aea/Aia, Kutaisi) – miasto w zachodniej Gruzji nad rzeką Rioni, na wysokości 125 – 300 m n.p.m. Liczy ponad 147 tys. mieszkańców, jest tym samym trzecim pod względem wielkości miastem Gruzji i stolicą prowincji Imeretia. Od 2012 siedziba Parlamentu Gruzji[2][3]. Oddalone od stolicy – Tbilisi ok. 221 km; lotnisko Kutaisi leży 14 km od miasta.
| |||||
![]() Panorama miasta | |||||
| |||||
Państwo | ![]() | ||||
Region | Imeretia | ||||
Burmistrz | Szota Murgulia | ||||
Powierzchnia | 70 km² | ||||
Wysokość | 125-300 m n.p.m. | ||||
Populacja (2014) • liczba ludności • gęstość |
147,900[1] 2112,85 os./km² | ||||
Nr kierunkowy | +995 431 | ||||
Kod pocztowy | 4600 | ||||
Położenie na mapie Gruzji ![]() | |||||
Położenie na mapie Europy ![]() | |||||
Położenie na mapie Imeretii ![]() | |||||
![]() | |||||
Strona internetowa |
W mitologii greckiej występuje jako Ai, miasto w Kolchidzie, do którego wybrał się Jazon i Argonauci po złote runo.
PołożenieEdytuj
Kutaisi zajmuje obydwa brzegi rzeki Rioni. Centrum miasta znajduje się na lewym brzegu, wokół placu Dawid Agmaszenebelis Moedani i przylegających plant kutaiskich. Śródmieście rozciąga się na południe i zachód, w kierunku rzeki. Przy prawym brzegu znajdują się wzgórza, na których wcześniej było zlokalizowane centrum miasta. Na prawym brzegu wznosi się kategra Bagrati, górująca nad miastem[4].
KlimatEdytuj
Miasto położone jest w strefie klimatu wilgotnego subtropikalnego; średnia roczna temperatura to 14,5 °C, najchłodniejszym miesiącem jest styczeń (według badań z lat 1881–1960) z temperaturą średnią 5,2 °C, najcieplejszym zaś lipiec – 23,6 °C; latem średnio przez 10 dni temperatura przekracza 35 °C; najwyższa temperatura została odnotowana 31 sierpnia 2006 roku to 42 °C, natomiast najniższa to –17 °C; średnia wielkość opadów atmosferycznych w Kutaisi to 1530 mm; cechą charakterystyczną dla Kutaisi są silne wiatry w okresie jesienno-wiosennym.
HistoriaEdytuj
Pierwsze wzmianki o Kutaisi pochodzą z VI-III wieku p.n.e., od 806 roku było stolicą Imperium Abchaskiego, do czasu wyzwolenia Tbilisi spod panowania Turków Seldżuckich (1122 r.) znajdowała się tam rezydencja władców gruzińskich; od XV wieku stolica królestwa Imeretii; w latach 1760-1770 Kutaisi znajdowało się w rękach Turków, następnie okupowane i zdobyte przez wojska rosyjskie, przyłączone w 1810 roku do Imperium Rosyjskiego, w latach 1811-1840 centrum Okręgu Imeretii; w 1846 r. zostało centrum guberni kutaiskiej; w czasach władzy radzieckiej Kutaisi było drugim co do wielkości ośrodkiem przemysłowym Gruzji – wybudowano tam zakłady, produkujące m.in.: traktory, samochody i sprzęt elektromechaniczny. Od października 1945 r. w Kutaisi osadzono w dwóch podobozach aresztowanych w Wilnie Polaków (żołnierzy Okręgu Wileńskiego AK). Polacy pracowali przy budowie fabryki samochodów i zakładów pomocniczych wchodzących w skład tej fabryki. Pracowano również przy budowie dróg, w kamieniołomach, cegielniach. Śmiertelność w obozie w Kutaisi była wysoka. Polacy zorganizowali bunt w kwietniu 1947 r. 22 kwietnia władze oficjalnie poinformowały o zwolnieniu Polaków do domów. Ogłosiły, iż wszyscy wyjadą z Kutaisi w grupach od 1 do 20 maja. Podzielono ich na trzy grupy i skierowano do następnych obozów.
DemografiaEdytuj
Skład narodowościowy i etniczny w 1897 roku na podstawie danych z rosyjskiego spisu powszechnego[5]:
TransportEdytuj
Około 25 kilometrów na południowy zachód od centrum miasta znajduje się Międzynarodowe Lotnisko im. Dawida Budowniczego, na które od 2013 roku z wielu polskich lotnisk kursują samoloty tanich linii lotniczych Wizzair.
Miasto posiada dwie główne stacje kolejowe: Kutaisi I i Kutaisi II. Z dworca kolejowego Kutaisi I kursują pociągi do miast Tbilisi i Batumi.
Główny dworzec autobusowy znajduje się około 4 kilometrów na południowy zachód od centrum przy ul. Czawczawadzego 67, w pobliżu dworca kolejowego Kutaisi II. Z głównego dworca odjeżdżają autobusy i marszrutki m.in. do Tbilisi, Zugdidi, Batumi, Poti, Achalciche i Bordżomi[6][4].
Do Kutaisi można dojechać z Tbilisi drogą główną M1, częściowo przekształconą w autostradę.
ZabytkiEdytuj
W mieście znajduje się Katedra Bagrati wpisana niegdyś na listę światowego dziedzictwa UNESCO (usunięta z niej ze względu na rekonstrukcję katedry do formy nie odpowiadającej ściśle historycznym przekazom), zaś kilka kilometrów na północny wschód od miasta w graniczącej z nią wiosce Gelati znajduje się Monastyr Gelati[7][8].
GaleriaEdytuj
Katedra Bagrati i rzeka Rioni widziane z Mostu Łańcuchowego
OświataEdytuj
W latach 1943-1946 w Kutaisi mieściła się Kutaiska Suworowska Szkoła Wojskowa.
Urodzeni w KutaisiEdytuj
- Dawid IV Budowniczy - król Gruzji w latach 1089-1125
- Leon Doboszyński – uczony polski, specjalista uprawy łąk i pastwisk, profesor w Instytucie Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach[9].
- Kazimierz Gierdziejewski - polski inżynier
- Stanisław Horno-Popławski - polski rzeźbiarz i malarz
- Bronisław Malewski - polski lekarz, generał brygady Wojska Polskiego
- Nikołaj Marr - gruziński i radziecki archeolog i językoznawca
- Iosif Orbeli - rosyjski i radziecki orientalista
- Wano Paliaszwili - gruziński dyrygent
- Zakaria Paliaszwili - gruziński kompozytor
- Władysław Raczkiewicz - polski działacz polityczny, społeczny i wojskowy
- Katie Melua - brytyjska piosenkarka gruzińskiego pochodzenia
Miasta partnerskieEdytuj
- Aszkelon (Izrael)
- Bayonne (Francja)
- Charków (Ukraina)
- Columbia (USA)
- Donieck (Ukraina)
- Gandża (Azerbejdżan)
- Gelsenkirchen (Niemcy)
- Giumri (Armenia)
- Lwów (Ukraina)
- Lyon (Francja)
- Newport (Wielka Brytania)
- Nikaia (Grecja)
- Płowdiw (Bułgaria)
- Poznań (Polska)
- Reszt (Iran)
- Samsun (Turcja)
- Tianjin (Chiny)
- Tuła (Rosja)
- Vitoria (Hiszpania)
- Xinhua (Chiny)
Zobacz teżEdytuj
Linki zewnętrzneEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ National Statistics Office of Georgia: Statistical Yearbook of Georgia (ang.). [dostęp 2016-04-19].
- ↑ oficjalna strona Parlamentu Gruzji
- ↑ Raj dla biznesu, a policja nie bierze. Saakaszwili zmienił Gruzję, www.tvn24.pl [dostęp 2017-11-24] .
- ↑ a b Grzegorz Petryszak , Gruzja w pigułce: Przewodnik .
- ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-24] .
- ↑ Krzysztof Dopierała , Krzysztof Kamiński , Gruzja. Magiczne Zakaukazie .
- ↑ Gruzja - zabytki Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO. [dostęp 2.05.2010].
- ↑ Bagrati Cathedral and Gelati Monastery - UNESCO World Heritage Centre. [dostęp 2.05.2010].
- ↑ PressReader.com - Connecting People Through News, www.pressreader.com [dostęp 2018-10-07] .