Kutaisi

	Kutaisi; ქუთაისი
	Kutaisi; ქუთაისი
	; Panorama miasta
Herb	flaga Kutaisi↗
Państwo	Gruzja
Region	Imeretia
Burmistrz	Szota Murgulia
Powierzchnia	70 km²
Wysokość	125-300 m n.p.m.
Populacja (2014); • liczba ludności; • gęstość	; 147,900; 2112,85 os./km²
Nr kierunkowy	+995 431
Kod pocztowy	4600
	Położenie na mapie Gruzji Kutaisi
	Położenie na mapie Europy Kutaisi
	Położenie na mapie Imeretii Kutaisi
	42°15′00″N 42°42′00″E/42,250000 42,700000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Kutaisi (gruz. ქუთაისი, nazwy antyczne: Aea/Aia, Kutaisi) – miasto w zachodniej Gruzji nad rzeką Rioni, na wysokości 125 – 300 m n.p.m. Liczy ponad 147 tys. mieszkańców, jest tym samym trzecim pod względem wielkości miastem Gruzji i stolicą prowincji Imeretia. Od 2012 siedziba Parlamentu Gruzji^[2]^[3]. Oddalone od stolicy – Tbilisi ok. 221 km; lotnisko Kutaisi leży 14 km od miasta.

Satelitarny widok Kutaisi

Panorama Kutaisi

W mitologii greckiej występuje jako Ai, miasto w Kolchidzie, do którego wybrał się Jazon i Argonauci po złote runo.

PołożenieEdytuj

Kutaisi zajmuje obydwa brzegi rzeki Rioni. Centrum miasta znajduje się na lewym brzegu, wokół placu Dawid Agmaszenebelis Moedani i przylegających plant kutaiskich. Śródmieście rozciąga się na południe i zachód, w kierunku rzeki. Przy prawym brzegu znajdują się wzgórza, na których wcześniej było zlokalizowane centrum miasta. Na prawym brzegu wznosi się kategra Bagrati, górująca nad miastem^[4].

KlimatEdytuj

Miasto położone jest w strefie klimatu wilgotnego subtropikalnego; średnia roczna temperatura to 14,5 °C, najchłodniejszym miesiącem jest styczeń (według badań z lat 1881–1960) z temperaturą średnią 5,2 °C, najcieplejszym zaś lipiec – 23,6 °C; latem średnio przez 10 dni temperatura przekracza 35 °C; najwyższa temperatura została odnotowana 31 sierpnia 2006 roku to 42 °C, natomiast najniższa to –17 °C; średnia wielkość opadów atmosferycznych w Kutaisi to 1530 mm; cechą charakterystyczną dla Kutaisi są silne wiatry w okresie jesienno-wiosennym.

HistoriaEdytuj

Pierwsze wzmianki o Kutaisi pochodzą z VI-III wieku p.n.e., od 806 roku było stolicą Imperium Abchaskiego, do czasu wyzwolenia Tbilisi spod panowania Turków Seldżuckich (1122 r.) znajdowała się tam rezydencja władców gruzińskich; od XV wieku stolica królestwa Imeretii; w latach 1760-1770 Kutaisi znajdowało się w rękach Turków, następnie okupowane i zdobyte przez wojska rosyjskie, przyłączone w 1810 roku do Imperium Rosyjskiego, w latach 1811-1840 centrum Okręgu Imeretii; w 1846 r. zostało centrum guberni kutaiskiej; w czasach władzy radzieckiej Kutaisi było drugim co do wielkości ośrodkiem przemysłowym Gruzji – wybudowano tam zakłady, produkujące m.in.: traktory, samochody i sprzęt elektromechaniczny. Od października 1945 r. w Kutaisi osadzono w dwóch podobozach aresztowanych w Wilnie Polaków (żołnierzy Okręgu Wileńskiego AK). Polacy pracowali przy budowie fabryki samochodów i zakładów pomocniczych wchodzących w skład tej fabryki. Pracowano również przy budowie dróg, w kamieniołomach, cegielniach. Śmiertelność w obozie w Kutaisi była wysoka. Polacy zorganizowali bunt w kwietniu 1947 r. 22 kwietnia władze oficjalnie poinformowały o zwolnieniu Polaków do domów. Ogłosiły, iż wszyscy wyjadą z Kutaisi w grupach od 1 do 20 maja. Podzielono ich na trzy grupy i skierowano do następnych obozów.

DemografiaEdytuj

Skład narodowościowy i etniczny w 1897 roku na podstawie danych z rosyjskiego spisu powszechnego^[5]:

Gruzini: 22 017 (67,79%)
Rosjanie: 3 684 (11,34%)
Żydzi: 3 419 (10,53%)
Ormianie: 1 264 (3,89%)
Ukraińcy: 616 (1,90%)
Polacy: 487 (1,50%)
Grecy: 177 (0,55%)
Litwini: 146 (0,45%)

TransportEdytuj

Około 25 kilometrów na południowy zachód od centrum miasta znajduje się Międzynarodowe Lotnisko im. Dawida Budowniczego, na które od 2013 roku z wielu polskich lotnisk kursują samoloty tanich linii lotniczych Wizzair.

Miasto posiada dwie główne stacje kolejowe: Kutaisi I i Kutaisi II. Z dworca kolejowego Kutaisi I kursują pociągi do miast Tbilisi i Batumi.

Główny dworzec autobusowy znajduje się około 4 kilometrów na południowy zachód od centrum przy ul. Czawczawadzego 67, w pobliżu dworca kolejowego Kutaisi II. Z głównego dworca odjeżdżają autobusy i marszrutki m.in. do Tbilisi, Zugdidi, Batumi, Poti, Achalciche i Bordżomi^[6]^[4].

Do Kutaisi można dojechać z Tbilisi drogą główną M1, częściowo przekształconą w autostradę.

ZabytkiEdytuj

W mieście znajduje się Katedra Bagrati wpisana niegdyś na listę światowego dziedzictwa UNESCO (usunięta z niej ze względu na rekonstrukcję katedry do formy nie odpowiadającej ściśle historycznym przekazom), zaś kilka kilometrów na północny wschód od miasta w graniczącej z nią wiosce Gelati znajduje się Monastyr Gelati^[7]^[8].

GaleriaEdytuj

Katedra Bagrati
Cerkiew św. Jerzego
Cerkiew Archanioła
Stary dom, ulica Newport 27
Stary dom, ulica Newport 29
Płaskorzeźba obok stacji benzynowej
Katedra Bagrati i rzeka Rioni widziane z Mostu Łańcuchowego
Pomnik w parku
Wielka Synagoga
Fontanna na centralnym placu
Państwowy Teatr Dramatyczny im. Lado Meschiszwilego
Ruiny Twierdzy Ukimerioni
Widok na miasto spod katedry Bagrati
Wystawa sprzętu wojskowego podczas Dnia Niepodległości Gruzji w 2014 roku
Tablice informacyjne odległości do miast

OświataEdytuj

W latach 1943-1946 w Kutaisi mieściła się Kutaiska Suworowska Szkoła Wojskowa.

Urodzeni w KutaisiEdytuj

Dawid IV Budowniczy - król Gruzji w latach 1089-1125
Leon Doboszyński – uczony polski, specjalista uprawy łąk i pastwisk, profesor w Instytucie Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach^[9].
Kazimierz Gierdziejewski - polski inżynier
Stanisław Horno-Popławski - polski rzeźbiarz i malarz
Bronisław Malewski - polski lekarz, generał brygady Wojska Polskiego
Nikołaj Marr - gruziński i radziecki archeolog i językoznawca
Iosif Orbeli - rosyjski i radziecki orientalista
Wano Paliaszwili - gruziński dyrygent
Zakaria Paliaszwili - gruziński kompozytor
Władysław Raczkiewicz - polski działacz polityczny, społeczny i wojskowy
Katie Melua - brytyjska piosenkarka gruzińskiego pochodzenia