Wikipedia

Kwaczała

wieś w województwie małopolskim

Kwaczała – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie chrzanowskim, w gminie Alwernia[4][5], nad potokiem Kwaczałka. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 780 Kraków – Chełm Śląski.

Kwaczała
wieś
Ilustracja
Kościół w Kwaczale
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

chrzanowski

Gmina

Alwernia

Liczba ludności (2022)

1777[2]

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-566[3]

Tablice rejestracyjne

KCH

SIMC

0314543

Położenie na mapie gminy Alwernia
Mapa konturowa gminy Alwernia, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kwaczała”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kwaczała”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kwaczała”
Położenie na mapie powiatu chrzanowskiego
Mapa konturowa powiatu chrzanowskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kwaczała”
Ziemia50°04′07″N 19°29′52″E/50,068611 19,497778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Skamieniala araukaria z Kwaczały

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Kwaczała[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0314550 Kamionka Duża część wsi
0314566 Kamionka Mała część wsi
0314572 Łazek część wsi
0314589 Piasek część wsi
0314610 Płoszczań przysiółek
0314595 Simota część wsi

Historia edytuj

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i po raz pierwszy notowana jest w XIV wieku w niedatowanym dokumencie biskupa krakowskiego Bodzantego (1290–1366) wymieniającego ją jako włość należącą do biskupstwa[6].

Pierwsze odkrycia archeologiczne we wsi i okolicy przeprowadzone zostały w XIX wieku ujawniając wczesne ślady osadnictwa. Warszawski tygodnik Kłosy opisał je w artykule poświęconym odkopanemu cmentarzysku, które badali polscy archeolodzy Adam Honory Kirkor oraz Izydor Kopernicki[7].

W 1581 Kwaczała została wymieniona w historycznych dokumentach podatkowych. Była wówczas wsią biskupstwa krakowskiego leżącą w powiecie proszowickim w województwie krakowskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Znajdowało się w niej wtedy 20 łanów, 2 zagrodników, 1 zagrodnik bez roli, 8 komorników, 6 komorników bez bydła, 1 chałupnik oraz karczma[6][8].

W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość dwukrotnie wymieniona została jako Kwaczała, wieś leząca w powiecie chrzanowskim. W 1884 mieszkało w niej 1669 mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego. Największą posiadłość we wsi 232 mórg roli, 411 mórg lasu posiadała Julia Patelska. Inne posiadłości liczyły w sumie 1198 mórg roli, 129 łąk i ogrodów oraz 385 mórg pastwisk. Ludność miejscowa zajmowała się oprócz rolnictwa także koszykarstwem, garncarstwem oraz wyrobem kapeluszy słomkowych[7].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kwaczała. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Parafia św. Stanisława Kostki w Kwaczale została utworzona w 1983 roku. Kościół został poświęcony w 1988, konsekrowany 29 października 2005 przez abpa Stanisława Dziwisza.

Osobliwością Kwaczały są głębokie wąwozy wycięte w arkozie kwaczalskiej, w której spotyka się duże skrzemieniałe pnie drzew szpilkowych – araukarytów). Uważa się, że arkoza powstała w warunkach lądowych w stefanie (karbon górny).

Sport edytuj

We wsi działa miejscowy klub piłkarski Unia Kwaczała. Drużyna seniorów spadła z ligi okręgowej do A-klasy, natomiast juniorzy młodsi grają w Chrzanowskim Podokręgu Piłki Nożnej. W sezonie 2004/2005 zespół awansował z A-klasy do ligi okręgowej.

Szkoła edytuj

Pierwsza szkoła w Kwaczale istniała od 1830 roku. W 1869 r. Józef Patelski ufundował sztandar dla szkoły. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego odnotowuje istnienie we wsi dwuklasowej szkoły ludowej pod koniec XIX wieku[7].

W 1934 r. w budynku starej szkoły został założony prąd, natomiast w 1936 został on założony w nowej szkole wybudowanej w 1911, w 1962 została ona przebudowana. Znaczna przebudowa miała miejsce w latach 1990–1997. Wtedy dobudowano część dydaktyczną, część socjalną oraz salę gimnastyczną. W budynku mieści się szkoła podstawowa oraz gimnazjum, do którego dojeżdża młodzież z Okleśnej, Źródeł, Mirowa oraz Podłęża.

Osoby związane z Kwaczałą edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 65984
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 637 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  5. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XV, hasło "Kwaczała". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1902. s. 206. [dostęp 2019-06-29].
  7. ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. V, hasło "Kwaczała". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1883. s. 16. [dostęp 2019-06-29].
  8. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
  9. ↑ Ryszard Kowalski. odznaczeni-kwis.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-12-21].
  10. ↑ Franciszek Ciura [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2023-03-31] (pol.).
  11. ↑ Ciura Franciszek › Przelom.pl - portal ziemi chrzanowskiej [online], przelom.pl [dostęp 2023-03-31] (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Franciszek Ciura: Kwaczała - wieś w powiecie chrzanowskim. Zarys dziejów i etnografii. Kraków: 2005. ISBN 83-914795-9-5.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kwaczała&oldid=72541271”