Kwas pelargonowy (kwas nonanowy) – organiczny związek chemiczny z grupy nasyconych kwasów tłuszczowych. Ma postać bezbarwnej lub żółtawej oleistej cieczy o charakterystycznym zapachu. W obniżonej temperaturze ma postać bezbarwnych kryształów o blaszkowatym kształcie. W przyrodzie kwas pelargonowy występuje w postaci estrów w olejku eterycznym otrzymywanym z pelargonii[10].
Kwas pelargonowy
|
|
| Nazewnictwo
|
|
|
| Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
|
kwas nonanowy
|
| Inne nazwy i oznaczenia
|
| kwas 1-oktanokarboksylowy
|
|
| Ogólne informacje
|
| Wzór sumaryczny
|
C9H18O2
|
| Inne wzory
|
C8H17COOH
|
| Masa molowa
|
158,24 g/mol
|
| Identyfikacja
|
| Numer CAS
|
112-05-0
|
| PubChem
|
8158
|
|
|
| InChI
|
InChI=1S/C9H18O2/c1-2-3-4-5-6-7-8-9(10)11/h2-8H2,1H3,(H,10,11)
|
| InChIKey
|
FBUKVWPVBMHYJY-UHFFFAOYSA-N
|
|
| Właściwości
|
|
|
| Gęstość
|
| 0,9052 g/cm³ (20 °C)[1]; ciecz
|
|
|
| Rozpuszczalność w wodzie
|
| 0,284 g/kg (20 °C)[4]
|
| w innych rozpuszczalnikach
|
| etanol, eter dietylowy, chloroform[1]
|
|
|
| Temperatura topnienia
|
12,4 °C[1]
|
| Temperatura wrzenia
|
254,5 °C[1]
|
| Punkt krytyczny
|
439 °C[5]; 2,35 MPa[5]
|
| logP
|
3,4[2]
|
| Kwasowość (pKa)
|
4,96[3]
|
| Współczynnik załamania
|
1,4343 (589 nm, 19 °C)[1]
|
| Lepkość
|
7,011[6]
|
| Napięcie powierzchniowe
|
31,7 mN/m (20 °C)[2]
|
|
|
|
| Niebezpieczeństwa
|
| Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-08-19]
|
|
|
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
|
| Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[8]
|
|
|
|
|
| Zwroty H
|
H314
|
| Zwroty P
|
P280, P303+P361+P353, P304+P340+P310, P305+P351+P338[2]
|
|
|
| Europejskie oznakowanie substancji
|
| oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
|
| Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[8]
|
|
Żrący
(C)
|
|
|
|
| Zwroty R
|
R34
|
| Zwroty S
|
S1/2, S26, S28, S36/37/39, S45
|
|
|
| NFPA 704
|
Na podstawie
podanego źródła[9]
|
|
|
|
|
| Temperatura zapłonu
|
137 °C (zamknięty tygiel)[2]
|
| Temperatura samozapłonu
|
355 °C[2]
|
| Granice wybuchowości
|
0,8–9%[2]
|
| Numer RTECS
|
RA6650000
|
|
| Podobne związki
|
| Pochodne
|
kwas aminoketopelargonowy, kwas diaminopelargonowy
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
|
|
|
Otrzymywanie
edytuj
Zastosowanie
edytuj
- ↑ Wartość wyznaczona w fazie ciekłej z możliwym dużym błędem wskutek asocjacji.
- ↑ a b c d e Lide 2009 ↓, s. 3-398.
- ↑ a b c d e f Nonanoic acid (nr N5502) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2015-08-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Lide 2009 ↓, s. 8-49.
- ↑ Lide 2009 ↓, s. 8-112.
- ↑ a b Lide 2009 ↓, s. 6-65.
- ↑ Lide 2009 ↓, s. 6-179.
- ↑ Lide 2009 ↓, s. 9-57.
- ↑ a b Kwas pelargonowy, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-08-18] (ang.).
- ↑ Kwas pelargonowy (nr N5502) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-08-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Encyclopedia of chemistry (ang.).
- ↑ Chemical Land (ang.).
- ↑ MariaM. Bełdowicz MariaM., JerzyJ. Cechnicki JerzyJ., Sposób otrzymywania czystego kwasu brasylowego, Urząd Patentowy PRL, 1971 [dostęp 2018-06-01] ..
- ↑ Arthur Vogel: Preparatyka organiczna. Wyd. drugie. s. 419-420.
- ↑ Nonanoic (Pelargonic) acid [online], National Site for the Regional IPM Centers [dostęp 2018-06-01] .
Bibliografia
edytuj
- David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- Wanda Czerska, Marek J. Malawski, Jan Surowiński: Vademecum drogisty. T. 2: Substancje organiczne. Warszawa: Biuro Wydawnicze „Chemia”, 1970, s. 367-368.
