Kwezal herbowy
Kwezal herbowy[3], quetzal (Pharomachrus mocinno) – gatunek ptaka z rodziny trogonów (Trogonidae) zamieszkujący tereny od południowego Meksyku po Kostarykę i zachodnią część Panamy. Najliczniejszy w Gwatemali i Hondurasie. Odgrywał znaczącą rolę w wierzeniach ludów Mezoameryki. Jest bliski zagrożenia wyginięciem.
| ||
| Pharomachrus mocinno[1] | ||
| De la Llave, 1832 | ||
 Samiec | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | trogony | |
| Rodzina | trogony | |
| Rodzaj | Pharomachrus | |
| Gatunek | kwezal herbowy | |
| Podgatunki | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
| ||
Opis gatunkuEdytuj
Przedstawiciele obu płci są krępymi ptakami o dużych głowach. Samiec kwezala herbowego jest powszechnie uważany za jednego z najpiękniejszych ptaków na świecie. Ma jaskrawe upierzenie – połyskujący zielony wierzch i karmazynowy spód ciała. Ma też niezwykle długie pokrywy nadogonowe, sięgające poza sterówki i tworzące sięgający 60 cm długości tren[4]. Pokrywy podogonowe są śnieżnobiałe. Na wierzchu głowy posiada krótkie, stojące i włosowate pióra tworzące rodzaj „fryzury”. Samica upierzona jest nieco skromniej: nie posiada trenu ani stojących piór na głowie, pierś jest bardziej szara, a karmazynowy kolor znajduje się tylko w dolnej części brzucha. Wierzch ciała opalizujący, zielony jak u samca[5]. Kwezal często długi czas przesiaduje bez ruchu, dlatego też mimo jaskrawego upierzenia trudno go dostrzec.
- Średnie wymiary
Długość ciała ok. 35–40 cm (bez ozdobnych piór ogona u samca), masa ok. 210 g.
- Biotop
Pierwotne lasy deszczowe Ameryki Środkowej na wysokości od 1300 do 3000 m n.p.m.[5]
- Pożywienie
Głównie owoce, ale także owady chwytane na ziemi lub gałęzi z lotu[6], rzadziej żaby lub jaszczurki[7].
- Rozmnażanie
Gnieżdżą się w dziuplach, gdzie samica składa 2 jaja[6]. Wysiadywaniem zajmują się obydwoje rodzice – samce w dzień, samice w nocy, przy czym długi tren samca w trakcie wysiadywania zagina się nad głową i wystaje z dziupli. Po 18 dniach wykluwają się nagie i niedołężne pisklęta. Karmią je zarówno samiec, jak i samica, przy czym często zdarza się, że w momencie dorastania piskląt samica zaprzestaje karmienia wcześniej, zanim młode są samodzielne i na koniec karmi je tylko samiec.
PodgatunkiEdytuj
Wyróżnia się dwa podgatunki Pharomachrus mocinno[3][8]:
- kwezal herbowy (Pharomachrus mocinno mocinno) de la Llave, 1832 – południowy Meksyk do północnej Nikaragui
- kwezal kostarykański (Pharomachrus mocinno costaricensis) Cabanis, 1869 – Kostaryka do zachodniej Panamy
Znaczenie w kulturzeEdytuj
Odgrywał ważną rolę w mitologii prekolumbijskiej (Azteków i Majów). Nazwa ptaka pochodzi z języka nahuatl używanego przez Azteków. Majowie zabicie ptaka karali śmiercią, zaś sami po złapaniu i wyrwaniu ozdobnych i cenionych piór wypuszczali ptaka na wolność. Konkwistadorzy znieśli zakaz zabijania kwezali i przez kolejne 400 lat przebywania w obrębie jego zasięgu ograniczyli występowanie gatunku do wysoko położonych górskich lasów[4].
Dziś jego wizerunek znajduje się na fladze i w godle Gwatemali, nazwę „kwezal” nosi również miasto w tym kraju i jego waluta.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Pharomachrus mocinno, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Pharomachrus mocinno. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trogonidae Lesson, 1828 - trogony - Trogons (Wersja: 2020-01-12). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-17].
- ↑ a b Sheri L. Williamson & P. R. Colston: Trogonidae. W: Ptaki. Wszystkie rodziny świata. Buchmann, 2010, s. 363. ISBN 978-83-7670-263-6.
- ↑ a b pod red. Przemysława Busse: Mały słownik zoologiczny. Ptaki T.I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 309–310. ISBN 83-214-0043-4.
- ↑ a b G. R. Cunningham-Van Someren: Czepigonowate i trogony (w:) Encyklopedia. Zwierzęta. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 359. ISBN 83-85152-34-2.
- ↑ Ashley Dayer: Resplendent Quetzal (Pharomachrus mocinno) (ang.). Neotropical Birds Online (T. S. Schulenberg, Editor). [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-08)].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Mousebirds, Cuckoo Roller, trogons, hoopoes, hornbills (ang.). IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-17].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Zdjęcia i materiały multimedialne (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-05-17].