Lędziny
Lędziny (niem. Lendzin) – miasto w południowej Polsce, na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, w powiecie bieruńsko-lędzińskim.
miasto i gmina | |||
![]() Plac Farski w Lędzinach | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Konurbacja | |||
Data założenia |
XII wiek[a] | ||
Prawa miejskie |
1966–1975, 1991 | ||
Burmistrz |
Marcin Majer | ||
Powierzchnia |
31,7 km² | ||
Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||
Strefa numeracyjna |
(+48) 32 | ||
Kod pocztowy |
43-140, 43-143, 43-144 | ||
Tablice rejestracyjne |
SBL | ||
Położenie na mapie powiatu bieruńsko-lędzińskiego ![]() | |||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego ![]() | |||
![]() | |||
TERC (TERYT) |
2414031 | ||
SIMC |
0940890 | ||
Urząd miejski ul. Lędzińska 5543-143 Lędziny | |||
Strona internetowa | |||
BIP |
Według danych z 31 grudnia 2021 miasto miało 16 489 mieszkańców[2].
Położenie
edytujLędziny leżą w południowej Polsce, w środkowo-wschodniej części województwa śląskiego. Centrum miasta wyznaczają współrzędne geograficzne: 19º 07' długości geograficznej wschodniej i 50º 08' szerokości geograficznej północnej[3].
Miasto oddalone jest w linii prostej: 16 km od centrum Katowic, 8 km od centrum Tychów, 13 km od centrum Oświęcimia, 59 km od centrum Krakowa oraz 267 km od centrum Warszawy. Lędziny graniczą od północy z Katowicami i Mysłowicami, od wschodu z Imielinem i Chełmem Śląskim, od południa z Bieruniem, natomiast od zachodu z Tychami[3].
Teren Lędzin wchodzi w skład dwóch jednostek fizycznogeograficznych: Wyżyny Śląskiej i Kotliny Oświęcimskiej[3]. Części północno-zachodnia i północna miasta leżą na pograniczu Wyżyny Śląskiej, natomiast południowo-wschodnia część stanowi fragment Kotliny Oświęcimskiej[3]. Fizjograficznie Lędziny położone są na obszarze Pagórów Jaworznickich[4]. Historycznie Lędziny leżą na Górnym Śląsku.
Według danych z 1 stycznia 2013 powierzchnia miasta wynosiła 31,65 km²[5], co stanowi 20,01% powierzchni powiatu. Stawia to miasto na 166. pozycji w Polsce pod względem powierzchni[5].
Środowisko naturalne
edytujBudowa geologiczna
edytujW budowie geologicznej fragmentu Lędzin leżącego w obrębie Wyżyny Śląskiej biorą udział głównie utwory triasowe i karbońskie oraz czwartorzędowe[4]. Fragment miasta jest częściowo wyścielony osadami mioceńskimi oraz plejstoceńskimi[4]. Fragment wchodzący w skład Kotliny Oświęcimskiej jest zbudowany z mioceńskich iłów, piaskowców i łupków, nakrytych piaskami i iłami o genezie czwartorzędowej, a także glinami zwałowymi i piaskami, stanowiącymi rezultat działalności lodowców[4].
Rzeźba terenu
edytujLędziny leżą na obszarze Pagórów Jaworznickich, na terenie urozmaiconym wzgórzami[4]:
- Klimont (302 m n.p.m.[4]/305 m n.p.m.[6])
- Szachta (290 m n.p.m.[6]/296 m n.p.m.[4])
- Strzyżówka (280 m n.p.m.[6]/290 m n.p.m.[4])
- Małkowiec (280 m n.p.m.[6])
- Glinogóra (280 m n.p.m.[6])
- Kępa (273 m n.p.m.[6])
- Wapieńka (272 m n.p.m.[6])
Wody
edytujPrzez obszar Lędzin przebiegają dwa działy wodne drugiego rzędu pomiędzy Mleczną a Przemszą oraz Przemszą a Potokiem Goławieckim[7]. Najważniejszymi ciekami z sieci hydrograficznej są: Przyrwa i Potok Goławiecki, należące do zlewiska Wisły[4][7].
Lędziny są odwadniane również systemem małych potoków i rowów, do których zalicza się: Potok Stawowy (lewobrzeżny dopływ Mlecznej), Rów Hołdunowski (lewobrzeżny dopływ Przyrwy), Rów „E” (prawobrzeżny dopływ Potoku Goławieckiego), Rów Lędziński (lewobrzeżny dopływ Przyrwy) oraz Rów Wschodni (lewobrzeżny dopływ Rowu Hołdunowskiego)[7].
Gleby
edytujNa terenie Lędzin występują przeważnie gleby bielicowe, powstałe z utworów pochodzenia lodowcowego, gleby brunatne, czarne ziemie, rędziny oraz gleby bagienne[4]. Wszystkie gleby występujące na terenie Lędzin są zaliczone do klasy „A”, czyli najmniej skażonych[4].
Klimat
edytujMiesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznie |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Średnia temperatura maksymalna [°C] | 0 | +2 | +7 | +13 | +19 | +22 | +23 | +23 | +19 | +14 | +7 | +2 | +12 |
Średnia temperatura minimalna [°C] | -7 | -5 | -1 | +3 | +8 | +11 | +12 | +12 | +9 | +4 | 0 | -4 | +3 |
Opady [mm] | 34 | 32 | 34 | 48 | 83 | 97 | 85 | 87 | 54 | 46 | 45 | 41 | 686 |
Części miasta
edytujLędziny składają się z następujących części[3][9]:
Państwowy rejestr nazw geograficznych oprócz powyższych[b], wymienia także Kolonię Piast[10].
Lędziny nie posiadają formalnie wyznaczonych dzielnic (jednostek pomocnicznych)[9].
Demografia
edytuj
|
|
Lędziny liczą ponad 16 tys. mieszkańców[2] i plasują się pod tym względem na 276. miejscu wśród miast Polski[5] oraz na 42. miejscu wśród miast województwa śląskiego.
Wykres liczby ludności miasta Lędziny na przestrzeni lat[12]:
![]() |
Według danych z 2015 w Lędzinach na 100 mężczyzn przypadało 101 kobiet[12].
Struktura płci i wieku mieszkańców Lędzin według danych z 31 grudnia 2015[12]:
![]() |
Historia
edytujIstnieją świadectwa penetracji przez człowieka terenu obecnych Lędzin już w epoce brązu[1]. Archeolodzy wykopali na terenie miasta fragmenty naczyń z okresu kultury łużyckiej[1]. W okresie przedchrześcijańskim w granicach obecnego miasta miejsce kultu słowiańskiego na wzgórzu Klimont, zwanym niegdyś „Piorunową Górką”[1] (obecnie w tym miejscu stoi katolicki kościół św. Klemensa). Miejscowość wspomniana przez Jana Długosza, w 1160 stanowiła własność rycerza Jaksy z Miechowa, który przekazał ją Benedyktynom[1]. W 1327 Lędziny przeszły pod panowanie Czech. W 1742 Lędziny znalazły się w granicach państwa pruskiego[1].
Teren walk z Niemcami w okresie powstań śląskich, szczególnie zaciętych podczas II powstania śląskiego w 1920[1]. Od 1922 ponownie w granicach Polski[1]. W czasie okupacji hitlerowskiej na terenie Lędzin istniały podobozy obozu koncentracyjnego Auschwitz: w latach 1943–1945 Fürstengrube (w Ławkach, obecnie dzielnicy Mysłowic) oraz w latach 1944–1945 Günthergrube[1].
Po wojnie nastąpił rozwój górnictwa i wzrost liczby mieszkańców. W latach 1945–1951 siedziba gminy Lędziny, a 1951–1954 gminy Hołdunów[1]. W latach 1954–1956 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lędziny, przekształconej w 1957 na osiedle. 31 grudnia 1961 do osiedla Lędziny włączono osiedle Hołdunów[1][13]. 1 stycznia 1966 osiedle Lędziny otrzymało prawa miejskie[1][14], a 27 maja 1975 miasto włączono do Tychów[1][15]. 2 kwietnia 1991 Lędziny odzyskały samodzielność jako odrębne miasto[1][16]. W 1999 Lędziny trafiły do powiatu tyskiego w województwie śląskim, a od 2002 należą do powiatu bieruńsko-lędzińskiego tamże[1][17].
W 1972 Lędziny zostały odznaczone Krzyżem Partyzanckim.
Nazwa
edytujNazwa Lędziny prawdopodobnie pochodzi od starosłowiańskich słów lędo lub lędzina, które oznaczały ziemię ugorną, nieporośniętą lasem[1]. Niegdyś lędzinami zwano wzgórza bez drzew albo polany pośród lasów[1].
Dnia 28 maja 1260 w łacińskim dokumencie Władysława opolskiego wydanym w Raciborzu miejscowość wymieniona jest jako wieś villa Lenzini[18].
Miejscowość została wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Lensin[19][20].
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Lyendzini oraz Landzyny wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[21].
W dokumencie sprzedaży dóbr pszczyńskich wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 miejscowość została wymieniona jako Lendiny[22].
Zabytki
edytujW mieście znajdują się następujące obiekty wpisane do rejestru zabytków:
- kościół św. Klemensa z lat 1769–1772 (nr rej.: 574/59 z 10.12.1958, 677/66 z 28.05.1966[23] oraz A/691/2020 z 10.09.2020[24])
- budynek plebanii z 1788 – obecnie siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej (nr rej.: 678/66 z 28.05.1966[23] oraz A/859/2021 z 28.07.2021[25])
- kostnica na cmentarzu ewangelickim z 1797 (nr rej.: 717/66 z 15.06.1966[23] oraz A/688/2020 z 20.08.2020[26])
- budynek domu gminy protestanckiej z XIX wieku (nr rej.: 718/66 z 15.06.1966[23])
- klasztor sióstr Boromeuszek z 1905 (nr rej.: A/1253/23 z 31.08.2023[27])
- dom przy ulicy Gwarków 6 z XIX w. – nie istnieje (nr rej.: 719/66 z 15.06.1966[23])
- dom przy ulicy Gwarków 8 z XIX w. – nie istnieje (nr rej.: 720/66 z 15.06.1966[23])
W Lędzinach znajdują się też inne obiekty – które, mimo że nie widnieją w rejestrze zabytków – pełnią funkcję historyczną. Są to m.in.:
- dzwon z około 1540 znajdujący się na placu Farskim[28]
- budynek „owczarni” datowany na 1629[29][30]
- kaplica z końca XVIII wieku znajdująca się pod wzgórzem Klimont[30]
- kaplica z końca XVIII wieku znajdująca się przy ulicy Sobieskiego[30]
- budynek ewangelickiego domu parafialnego z 1778 lub 1779 – obecnie siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury
- figura św. Jana Nepomucena z 1885 znajdująca się przy ulicy Lędzińskiej
Kultura
edytujInstytucjami kultury w mieście są: Miejski Ośrodek Kultury oraz Miejska Biblioteka Publiczna[31]. W Lędzinach działa także Powiatowa Biblioteka Publiczna[32].
Edukacja
edytujW mieście funkcjonuje żłobek[33], trzy publiczne przedszkola[34], cztery szkoły podstawowe[35] oraz Powiatowy Zespół Szkół (w skład którego wchodzą: branżowa szkoła I stopnia, technikum młodzieżowe i szkoła policealna)[36].
Wspólnoty wyznaniowe
edytujNa terenie Lędzin działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki (dekanat Lędziny):
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
- Świadkowie Jehowy (Sala Królestwa Tychy)[37][38]:
- zbór Lędziny-Hołdunów
- zbór Lędziny-Ziemowit
Gospodarka
edytujBezrobocie
edytujW 2015 stopa bezrobocia zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w mieście wynosiła 2,9%[39].
Przemysł
edytujW Lędzinach znajduje się kilkadziesiąt zakładów przemysłowych[40]. Wśród nich najważniejszą rolę odgrywa KWK Ziemowit[40] (obecnie działająca jako ruch KWK Piast-Ziemowit). W wyniku restrukturyzacji górnictwa liczba zatrudnionych w kopalni stale maleje, mimo to jest to zakład zatrudniający nadal największą liczbę osób z miasta i nie tylko[40].
Handel
edytujLędziny posiadają własne targowisko miejskie[41]. Na terenie miasta działa kilka sklepów sieciowych.
Rolnictwo
edytujW 2005 na terenie Lędzin powierzchnia użytków rolnych wynosiła 1855 ha – w tym 1139 ha gruntów ornych, 17 ha sadów, 557 ha łąk i 142 ha pastwisk[42].
Transport
edytujTransport drogowy
edytujPrzez północną część miasta przebiega droga krajowa nr 1, umożliwiająca połączenia w kierunkach: Bielsko-Biała – Cieszyn oraz Kraków – Warszawa – Gdańsk[3]. Istnieją także połączenia drogowe z pozostałymi miastami konurbacji górnośląskiej – głównie Katowicami, Tychami, czy Mysłowicami[3].
Transport autobusowy
edytujNa terenie Lędzin autobusowym przewozem zajmuje się Zarząd Transportu Metropolitalnego[43].
Transport kolejowy
edytujPrzez Lędziny przechodzi linia kolejowa nr 179 biegnąca do Tychów i Mysłowic[3].
Transport lotniczy
edytujNajbliższe lotniska międzynarodowe | ||
---|---|---|
lotnisko | odległość w km | |
1 | Pyrzowice | 37 |
2 | Balice | 49 |
Polityka
edytujBurmistrz
edytujObecnym burmistrzem miasta jest Marcin Majer, który otrzymał 67,85% głosów w II turze wyborów samorządowych w 2024[44].
Burmistrzowie Lędzin od 1991 | ||
---|---|---|
Imię i nazwisko | Lata | |
Władysław Trzciński | 1991–1994; 2002–2006[45] | |
Mariusz Żołna | 1994–2002[46] | |
Wiesław Stambrowski | 2006–2014[47] | |
Krystyna Wróbel | 2014–2024[48] | |
Marcin Majer | od 2024 |
Rada Miasta
edytujRada Miasta jest organem stanowiącym i kontrolnym w mieście[49]. Aktualnie liczy piętnastu radnych, którzy wybierani są w wyborach bezpośrednich[49]. Rada Miasta działa na sesjach, poprzez swoje komisje oraz poprzez burmistrza wykonującego jej uchwały[49].
Miasta partnerskie
edytujMiasta partnerskie Lędzin[50] | ||
---|---|---|
Miasto | Państwo | Rok rozpoczęcia |
Uničov | Czechy | 2006 |
Revúca | Słowacja | 2008 |
Roccagorga | Włochy | 2008 |
Prasa lokalna
edytujW Lędzinach wydawana jest przez Urząd Miasta gazeta lokalna[51].
Sport i rekreacja
edytujObiekty sportowe
edytuj- Stadion Miejski
- Ośrodek rekreacyjno-sportowy „Centrum”[52]:
- basen kryty
- sala kulturystyczna
- sala tenisa stołowego
- hala sportowa
- Ośrodek rekreacyjno-sportowy „Zalew”[53]:
- basen odkryty
- skatepark
- korty do tenisa ziemnego
- kompleks boisk sportowych „Orlik” przy Powiatowym Zespole Szkół[54]
- siłownie zewnętrzne
Kluby i organizacje sportowe
edytuj- MKS Lędziny – piłka nożna
- Akademia Sportu KSB Lędziny – piłka nożna
- Klub Tenisa Stołowego Lędziny – tenis stołowy
- Uczniowski Klub Sportowy „Orka” – pływanie
- Klub Szachowy Górnik Lędziny – szachy
- Klub Skatowy OSP Lędziny – skat
- Polski Związek Wędkarski – Koło Nr 32 – wędkarstwo
- Klub Żeglarski „Ziemowit” – żeglarstwo
Turystyka
edytujSzlaki turystyczne
edytuj- Szlaki piesze
- Szlak Krawędziowy GOP: Gliwice – Przyszowice – Chudów – Paniówki – Borowa Wieś – Ruda Śląska – Mikołów – Tychy – Lędziny – Chełm Śląski – Chełmek (78 km, w tym 11 km na terenie Lędzin)[55]
- Szlak im. ks. Jana Kudery: Mysłowice – Imielin – Chełm Śląski – Lędziny – Bieruń (21,5 km, w tym 9 km na terenie Lędzin)[55]
- Szlak Hołdunowski: Katowice – Mysłowice – Lędziny – Imielin – Mysłowice – Jaworzno (24,1 km, w tym 6 km na terenie Lędzin)[55]
- Szlaki rowerowe
- Trasa czerwona nr 151: Lędziny – Bieruń – Bojszowy – Jedlina (14,9 km, w tym 3 km na terenie Lędzin)[56]
- Trasa zielona nr 153: Lędziny (10,6 km – w całości na terenie Lędzin)[57]
- Trasa czarna nr 101: Katowice – Lędziny (24,1 km, w tym 5,3 km na terenie Lędzin)[58]
Baza noclegowa
edytujW Lędzinach znajduje się jeden hotel dwugwiazdkowy (2015)[59].
Honorowi obywatele oraz zasłużeni dla miasta
edytujMiasto posiada dwunastu honorowych obywateli[60]:
- Andrzej Naczyński (od 22 marca 2001) – były dyrektor KWK Ziemowit
- płk. Jerzy Szewełło (od 22 marca 2001) – żołnierz, który w okresie stanu wojennego stanął po stronie strajkujących górników w KWK Ziemowit
- Franciszek Serafin (od 22 marca 2001) – autor i redaktor wielu książek i opracowań poświęconych m.in. Tychom i okolicom
- Antoni Piszczek (od 22 listopada 2001) – były dyrektor KWK Ziemowit
- Wiktor Zin (od 27 kwietnia 2006) – architekt, który prowadził prace wykopaliskowe na wzgórzu Klimont
- ks. Tadeusz Orszulik (od 27 kwietnia 2006) – były proboszcz parafii św. Klemensa
- ks. Józef Przybyła (od 3 czerwca 2008) – były proboszcz parafii Chrystusa Króla
- Rafał Bula (od 28 kwietnia 2011[61]) – autor wielu publikacji i książek historycznych na temat Lędzin
- Irena Gajer (od 28 kwietnia 2011[61]) – była skarbnik miasta
- Jan Raszka (od 28 kwietnia 2011[61]) – były przewodniczący Rady Miasta
- Władysław Trzciński (od 15 kwietnia 2016[62]) – były burmistrz miasta
- Jan Górski (od 15 kwietnia 2016[62]) – były dyrektor Szkoły Podstawowej nr 3
Miasto nadawało od marca 2001 do października 2006 tytuł „Zasłużony dla miasta Lędziny”, którym zostali uhonorowani[63]:
- Sylwester Łakota
- ks. Józef Przybyła
- Klemens Ścierski
- Mariusz Żołna
- Helena Szabrańska
Zobacz też
edytujUwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Urząd Miasta Lędziny: Lędziny - Rys historyczny. (pol.).
- ↑ a b c Główny Urząd Statystyczny: Rocznik Demograczny. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Położenie. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ a b c d e f g h i j k Warunki naturalne. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-20] .
- ↑ a b c d e f g Lędziny – teraz!: 11 (127) listopad 2013, Lędziny: Urząd Miasta Lędziny, s. 8, ISSN 1732-6818 .
- ↑ a b c Plan gospodarki odpadami dla gminy Lędziny. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny. s. 12. (pol.).
- ↑ Lędziny – Klimat i temperatura. Meteovista. [dostęp 2014-10-06]. (pol.).
- ↑ a b Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Lędziny na lata 2017-2020. (pol.).
- ↑ a b Państwowy rejestr nazw geograficznych
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Lędziny. (pol.).
- ↑ a b c d e Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 54, poz. 303.
- ↑ Dz.U. z 1965 r. nr 54, poz. 334.
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87.
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8.
- ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 631.
- ↑ Franciszek Kulczycki, „Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia”, Tomus IX, Cracoviae, 1886, str. XL.
- ↑ Franciszek Maroń. Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku. „Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku”, s. 101–167, 1969.
- ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 147–150.
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 227.
- ↑ Ludwik Musioł. Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21 lutego 1517 r.. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. R. 2, s. 235–237, 1930. Katowice: nakł. Towarzystwa ; Drukiem K. Miarki.
- ↑ a b c d e f Rejestr zabytków nieruchomych. Narodowy Instytut Dziedzictwa.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 7 października 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (pol.). wkz.katowice.pl [dostęp 2020-10-08].
- ↑ SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13].
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 września 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (pol.). wkz.katowice.pl [dostęp 2020-09-05].
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 27 listopada 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-12-02]
- ↑ Prawie 5 wieków dzwonił na modlitwę i ratunek. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Ocalmy „Owczarnię” od zapomnienia. Nasz Powiat.
- ↑ a b c Obiekty historyczne. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Instytucje kultury. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
- ↑ Strona główna. Powiatowa Biblioteka Publiczna w Lędzinach. Powiatowa Biblioteka Publiczna w Lędzinach. (pol.).
- ↑ Miejski Żłobek. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
- ↑ Przedszkola w Lędzinach. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
- ↑ Szkoły podstawowe. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
- ↑ PZS Lędziny - Powiatowy Zespół Szkół w Lędzinach. PZS Lędziny - Powiatowy Zespół Szkół w Lędzinach. (pol.).
- ↑ Sala Królestwa Świadków Jehowy. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20] .
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Rynek pracy. Bezrobocie rejestrowane.
- ↑ a b c Informacje gospodarcze. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Targowisko Miejskie. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Rolnictwo, leśnictwo i łowiectwo. Dane archiwalne.
- ↑ Sieć autobusowych przewozów pasażerskich ZTM. Biuletyn Informacji Publicznej Zarząd Transportu Metropolitalnego.
- ↑ Wyniki Wyborów Samorządowych 2024 w Lędzinach. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Władysław Trzciński. Śląski Związek Gmin i Powiatów.
- ↑ Mariusz Żołna. Śląski Związek Gmin i Powiatów.
- ↑ Wiesław Stambrowski. Śląski Związek Gmin i Powiatów.
- ↑ Informacja Burmistrz Miasta Lędziny. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ a b c Rada Miasta. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny.
- ↑ Miasta partnerskie. Urząd Miasta Lędziny. [dostęp 2011-06-17].
- ↑ Gazeta lokalna. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
- ↑ Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy Centrum. Fundacja Rozwoju Sportu, Kultury Fizycznej i Turystyki w Lędzinach. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-17)].
- ↑ Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy Zalew. Fundacja Rozwoju Sportu, Kultury Fizycznej i Turystyki w Lędzinach. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-17)].
- ↑ Orlik. Starostwo Powiatowe w Bieruniu. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-24)].
- ↑ a b c Szlaki turystyczne. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Trasa czerwona nr 153. Powiat bieruńsko-lędziński.
- ↑ Trasa zielona nr 153. Powiat bieruńsko-lędziński.
- ↑ Trasa czerwona nr 153. Powiat bieruńsko-lędziński.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Turystyka. Turystyczne obiekty noclegowe (stan w dniu 31 lipca).
- ↑ Honorowi obywatele. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ a b c Uchwały Rady Miasta z 2011 roku. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny.
- ↑ a b Rejestr Uchwał Rady Miasta VII kadencji. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny. [dostęp 2017-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-31)].
- ↑ Zasłużeni obywatele. Urząd Miasta Lędziny.
Linki zewnętrzne
edytuj- Lędziny, Lędzyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 199 .
- Lędziny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 226 .