Laeiszhalle
Laeiszhalle (dawniej: Musikhalle Hamburg[2]) – neobarokowy obiekt koncertowy, znajdujący się w Hamburgu, w dzielnicy Neustadt. Jest miejscem rezydowania kilku miejskich orkiestr, każdego roku odwiedzanym przez ponad 400 tysięcy ludzi. Od 2007 roku funkcję dyrektora obiektu sprawuje Christoph Lieben-Seutter[1].
.1.29179.ajb.jpg) Laeiszhalle w 2014 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Johannes-Brahms-Platz 1, 20355 Hamburg[1] |
| Typ budynku |
obiekt koncertowy |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1904 |
| Ukończenie budowy |
1908 |
Położenie na mapie Hamburga  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
 53°33′21″N 9°58′51″E/53,555833 9,980833
| |
| Strona internetowa | |
Lokalizacja edytuj
Laeiszhalle jest położona w dzielnicy Neustadt, po północnej stronie placu Johannes-Brahms-Platz[3]. Od hamburskiego lotniska dzieli ją 11 km[4]. Można się do niej dostać, korzystając z linii U1 hamburskiego metra i wysiadając na stacji Stephansplatz lub z linii U2 z Gänsemarkt jako stacją docelową. W pobliżu obiektu znajdują się także przystanki autobusowe: Stephansplatz (obsługiwany przez linie: 4, 5, 34, 36 i 109) oraz Johannes-Brahms-Platz (linie: 3, 35, 36 i 112)[1].
Historia edytuj
Budynek uroczyście otwarto 4 czerwca 1908 roku, po czterech latach budowy[1][3]. Powstał w stylu neobarokowym według projektu architektów Martina Hallera i Erwina Meerweina[1]. W momencie otwarcia był największym i najnowocześniejszym obiektem koncertowym w Niemczech[3]. Nowo otwartemu budynkowi nadano nazwę Laeiszhalle, pochodzącą od nazwiska znanego hamburskiego armatora Carla Heinricha Laeisza, który zobowiązał w testamencie swoją firmę F. Leisz do przekazania 1,2 miliona marek na rzecz budowy „godnego miejsca do wykonywania oraz słuchania szlachetnej i poważnej muzyki”[4][1]. Kwotę tę zwiększyła później wdowa po Laeiszu – Sophie Christine[1].
II wojnę światową Laeiszhalle jako jeden z niewielu hamburskich budynków przetrwała bez szwanku[4][1]. Po wojnie brytyjscy żołnierze przebywający w Hamburgu w ramach alianckiej okupacji Niemiec urządzili w pomieszczeniach obiektu przemianowanego na Musikhalle Hamburg studio własnej rozgłośni radiowej British Forces Network (BFN), której nadawanie rozpoczęło się 10 maja 1945 roku[2][5]. BFN działała w Musikhalle Hamburg do 1954 roku, kiedy to przeniosła się do nowej siedziby w dwóch willach, położonych w ekskluzywnej dzielnicy Kolonii. Podczas działalności rozgłośni w budynku swoje pierwsze doświadczenia zawodowe zdobyło wielu znanych brytyjskich powojennych aktorów, muzyków, scenarzystów i piosenkarzy[5].
W 1983 roku przeprowadzono gruntowną renowację budynku, zaś w 2006 roku podczas oficjalnej uroczystości przywrócono mu pierwotną nazwę[2].
Działalność koncertowa edytuj
Od początku istnienia w Laeiszhalle wystąpiło wielu wybitnych artystów, którzy zarówno grali własne utwory, jak i dyrygowali orkiestrami. Wśród nich byli m.in. Richard Strauss, Siergiej Prokofjew, Igor Strawinski i Paul Hindemith. W 1930 roku w budynku koncert zagrał słynny skrzypek Yehudi Menuhin, wielokrotnie na przestrzeni lat w Laeiszhalle wystąpiła Maria Callas[1].
Rezydentami Laeiszhalle są orkiestry Symphoniker Hamburg, Philharmonisches Staatsorchester Hamburg i NDR Elbphilharmonie Orchester, a także zespół smyczkowy Ensemble Resonanz[1].
Wnętrza edytuj
Großer Saal edytuj
Großer Saal (pol. „Wielka Sala”) jest dużym pomieszczeniem o neobarokowym wystroju, które jest przeznaczone do organizowania dużych koncertów symfonicznych. Jego cechą charakterystyczną jest wykonany ze szkła sufit. Großer Saal ma 28 m długości, 20 m szerokości i 14,25 m wysokości (wymiary nie uwzględniają podium). Znajduje się w niej 2025 miejsc siedzących i 6 specjalnych miejsc dla wózków inwalidzkich; istnieje także możliwość ustawienia dodatkowych miejsc dla widzów na podium, w zależności od rodzaju imprezy[6].
Scena w Großer Saal ma 14 m długości, 11 m szerokości i 13,05 m wysokości. Może pomieścić dużą orkiestrę symfoniczną i 150-osobowy chór. Jest wyposażona w pulpit i system nagłośnieniowy, zaś podium ma podnoszoną platformę, umożliwiającą transport fortepianów. W przestrzeni za sceną są trzy pokoje dla artystów (jeden z fortepianem), pokój dla orkiestry, pokój produkcyjny, a także zaplecze sanitarne[6].
Kleiner Saal edytuj
Kleiner Saal (pol. „Mała Sala”) jest pomieszczeniem, które zostało specjalnie zaprojektowane do organizacji instrumentalnych i wokalnych koncertów z niewielką obsadą. Ma dobrą akustykę i jest jedną z niewielu zachowanych w Niemczech sal koncertowych z oryginalnym wystrojem w stylu modernizmu z lat 50. XX wieku. Kleiner Saal mierzy bez podium 21 × 19 × 7,8 m i liczy 640 miejsc siedzących, a także 4 miejsca dla wózków inwalidzkich[6].
Scena ma wymiary 9 × 6 × 6,12 m i może pomieścić maksymalnie 30 muzyków. Korzystający ze sceny muzycy mają możliwość zaopatrzenia jej na zasadzie wynajmu w pulpit, mikrofony, system nagłośnieniowy, a także fortepian. Za sceną znajduje się pokój dla solistów z fortepianem, pokój dla artystów i otwarta przestrzeń[6].
Studio E edytuj
Studio E to małe, dobrze oświetlone światłem dziennym pomieszczenie z wyłożoną parkietem podłogą, którą otacza balustrada. Jest przeznaczone do organizacji małych imprez, kameralnych występów muzycznych, koncertów dla dzieci i wprowadzeń do koncertów, a także prób solistów, orkiestr i chórów. Może pomieścić 153 widzów, w tym trzech na wózkach inwalidzkich. Wymiary pomieszczenia bez podium to 12 × 14,8 × 4,80 m. Nachylona trybuna dla widzów ma z kolei wysokość od 4 do 4,80 m[6].
Scena Studia E mierzy 8,5 × 5,5 × 4,27 m i może pomieścić do 30 muzyków. Istnieje możliwość zaopatrzenia jej na zasadzie wynajmu w fortepian. Za sceną jest pokój dla artystów z zapleczem sanitarnym[6].
Brahms-Foyer edytuj
Pomieszczenie to jest przeznaczone do urządzania kameralnych koncertów, przyjęć oraz sesji filmowych i fotograficznych. Jednocześnie pełni funkcję centrum gastronomicznego Laeiszhalle, w związku z czym jest tam ustawiony kontuar. Jest urządzone w stylu neobarokowym, a jego nazwa pochodzi od ustawionej w nim symbolicznej marmurowej rzeźby przedstawiającej Johannesa Brahmsa, którą wykonał lipski artysta Max Klinger[6]. Oprócz rzeźby Brahmsa w pomieszczeniu tym stoją także rzeźby Piotra Czajkowskiego i Clary Schumann oraz popiersia Johanna Adolpha Hassego (wykonane z inicjatywy stowarzyszenia Hasse-Gesellschaft Bergedorf w 1999 roku z marmuru karraryjskiego przez rzeźbiarza Heinricha Edera), Johanna Sebastiana Bacha i Ludwiga van Beethovena[2]. W Brahms-Foyer są ustawione stoliki, przy których w sumie może zasiąść około 80 osób. Istnieje możliwość usunięcia mebli, dzięki czemu pomieszczenie będzie mogło pomieścić około 200 osób[6]. Są tam także miejsca dla wózków inwalidzkich[6].
Brahms-Foyer ma powierzchnię 196 m², zaś jego wymiary to 13,92 × 13,94 × 8,41 m. Na zasadzie wynajmu można w nim ustawić fortepian[6].
Organy edytuj
W Großer Saal znajdują się duże organy, zbudowane przez hamburskiego organmistrza Rudolfa von Beckeratha w 1950 roku[2][7]. W 1968 roku organy poddano pierwszej przebudowie, zaś w 1972 roku drugiej, kiedy to zamontowano w nich dulciana 16′. W latach 1992–1994 nastąpiła kolejna przebudowa, w ramach której unieruchomiono dotychczasową dźwignię Barkera, a także uzupełniono i zelektryfikowano połączenia[7].
Organy mają 59 głosów i 4 manuały. Traktura gry na tym instrumencie jest mechaniczna, zaś traktura registrów jest elektropneumatyczna[7].
Instrument ma następującą dyspozycję[7]:
| I. Hauptwerk C–g³ | II. Rückpositiv C–g³ | III. Schwellwerk C–g³ | IV. Kronwerk C–g³ | Pedal C–f1 |
|
Prinzipal 16′ |
Principal 8′ |
Quintadena 16′ |
Holzgedackt 8′ |
Prinzipal 16′ |
- Połączenia: II/I, III/I, IV/I, III/II, I/P, II/P, III/P
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j Laeiszhalle: Erleben Sie die Stars der Musikwelt. [w:] Musik [on-line]. hamburg.de. [dostęp 2019-08-06]. (niem.).
- ↑ a b c d e LAEISZHALLE HAMBURG. [w:] Stadtplan [on-line]. kulturkarte.de. [dostęp 2019-08-07]. (niem.).
- ↑ a b c Neustadt: Johannes Brahms-Platz. [w:] Öffentliche Plätze [on-line]. hamburg.de. [dostęp 2019-08-07]. (niem.).
- ↑ a b c Laeiszhalle. [w:] Ausflugtipps [on-line]. hamburg-magazin.net. [dostęp 2019-08-07]. (niem.).
- ↑ a b Christopher H. Sterling: Encyclopedia of Radio 3-Volume Set. [w:] British Forces Broadcasting Service [on-line]. books.google.pl, 2003. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Vermietung Laeiszhalle. elbphilharmonie.de. [dostęp 2019-08-07]. (niem.).
- ↑ a b c d Hamburg, Laeiszhalle. organindex.de. [dostęp 2019-08-11]. (niem.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Galeria zdjęć Laeiszhalle (ang.)